Borsa iktisat gündeminde kıymetli yer tutmaya devam ediyor. Ekonomist Yalçın Karatape BirGün gazetesindeki köşesinde borsa ve yatırımcıları ele aldı. Karatepe’nin yazısı şöyle:
Birkaç hafta evvel bu köşede yayımlanan yazıda, borsadaki yükselişin ortalama vatandaşa bir yarar sağlamaktan fazla, parası çok olanlara yüksek getiri sağladığından bahsetmiştim. O yazı epey ilgi çekti, pek çok yorum yapıldı. Yazıyı beğenenlerin yanında, bahse eksik yaklaştığımı belirtenler de oldu. Bu eleştiriyi yapanlar, küçük tasarrufları olan vatandaşların yatırım fonları üzerinden borsanın yükselişinden hisse aldıklarını, benim bunları ihmal ederek taraflı bir yazı kaleme aldığımı ima etiler. Aslında durumun o denli olmadığını biliyordum fakat köşe yazısı hudutlu olduğu için yatırım fonları işine hiç girmemiştim. Ülkenin gündemi süratle değiştiği için takip eden yazılarda diğer mevzuları ele almak durumunda kalmıştım. Bugün o tenkitleri yapanlara, datalar üzerinden karşılık veriyorum.
YATIRIM FONLARININ BORSADAKİ PAYI
Türkiye’de farklı hallerde tanımlanmış yatırım fonları bulunmaktadır. Ortalama vatandaşın rahatlıkla yatırım yapabildiği ve portföyünde pay senetleri de bulunan fonlar “şemsiye fonlar” olarak tanımlanırken, parası bir milyon liranın üzerinde olan “nitelikli yatırımcıların” alabildiği fonlar ise “serbest şemsiye fonlar” olarak gruplanmaktadır.
9 Eylül prestijiyle yatırım fonlarının toplam büyüklüğü 447 milyar liraya yaklaşmıştır. Bu meblağın emeklilik fonlarını içermediğini belirtmek isterim zira onların çalışma prensipleri, tabi oldukları mevzuat farklı. Biz bugün ferdî yatırımcıların istedikleri vakit, alıp satabilecekleri fonlar üzerinde duruyoruz. Bu nedenle emeklilik fonları dahil edilmemiştir.
Yatırım fonlarının 447 milyar liralık toplam büyüklüğünün yalnızca yüzde 17,3’ü Borsa İstanbul’da süreç gören pay senetlerinden oluşmaktadır. Bunun mali karşılığı ise 77,4 milyar liradır.
Diyebilirsiniz ki, ne hoş işte… Bakın küçük yatırımcılar 77 milyar liralık tasarrufları ile borsanın yükselişinden hisse alıyorlar. Evet, bunu diyebilirsiniz lakin durum pek de o denli değil. Yatırım fonları aracılığıyla pay senetlerine yönlendirilmiş olan bu 77,4 milyar liranın yalnızca 22,5 milyar liralık kısmı “hisse senedi şemsiye fonlarında” kalan 46,5 milyar liralık kısmı ise “serbest şemsiye fonlarında” bulunmaktadır. Bu iki gruplandırma ortasındaki farkı bir daha hatırlayalım: “Şemsiye fon” küçük yatırımcılar için, “serbest şemsiye fon” ise parası bir milyon liradan fazla olan nitelikli yatırımcılar için. Demek ki küçük tasarrufları olan ferdi yatırım fonu yatırımcılarının hissesi epey düşük. Pekala, bu hisselere kaç kişi sahip? TEFAS’ın bilgilerine nazaran 22,5 milyar liralık pay senedi yatırımı olan kişi sayısı 399 bin. Başka taraftan, 46,5 milyar liralık hisseye sahip olan nitelikli yatırımcı sayısı ise yalnızca 44 bin 500. Paranın kimde olduğunu ve borsa yükselişinden kimin daha büyük hisse aldığını görüyorsunuz.
Dolayısıyla ister direkt borsadan pay alarak, ister yatırım fonları üzerinden pay alarak borsa yükselişinden “yararlananların” toplam portföy büyüklüğü borsanın genel toplamını dikkate aldığımızda çok küçük kalmaktadır.
KÜÇÜKLÜK GÖRECELİDİR
Her ne kadar borsanın genel toplamı açısından baktığımızda küçük yatırımcıların hisseleri küçük olsa da, borsa için küçük olan ölçülerin o yatırımcılar açısından kıymetli olduğunu da biliyoruz. Zar sıkıntı biriktirdiği tasarruflarının bedelini artırmak için farklı araçlar ortasında borsaya da yönelen bu küçük yatırımcılar manipülatif süreçlerin birinci mağdurları oluyorlar.
Farklı mecralarda, kimi pay sentlerinin nasıl yükseldiğine ait “haberleri” okuyup, o yükselişin devam edeceğini düşünerek bundan “pay kapmaya” çalışan küçük yatırımcılar, ekseriyetle ellerinde yüksek fiyatlardan alınmış pay senetleri ile baş başa kalıyor. Bir mühlet sonra da dönüp aldığı fiyatın çok altında bir fiyattan o payları satarak yüklü ölçüde ziyanı realize etmiş oluyorlar. Yüksek ölçülerde paraya ulaşmak için yola çıkanlar, günün sonunda ellerindeki paranın bile buharlaştığı gerçeği ile yüzleşmek durumunda kalıyorlar.
Bu köşede yazılanları okuyorsanız, muhtemelen siz de küçük ölçüde tasarrufu olanlardansınız.
Kolay gaza gelmeyin, zira kaybettiklerinizi yerine koymanız sıkıntı olacaktır.
