Kurulun kararına nazaran, 2013’te dünyaya getirdiği bebeğine down sendromu tanısı koyulan bir anne, hamileliği devrinde muayene olduğu hekimin bu risk konusunda kendisini bilgilendirmediğini ileri sürerek, maddi ve manevi tazminat davası açtı.
Tazminat davasına bakan lokal mahkeme, hamilelik sürecinde yapılan bir tarama testinde down sendromlu çocuk olma riskinin 1/51 oranında yüksek çıktığı bilgisinin hekim tarafından bilinmesine karşın, tabibin bu konuda hastayı aydınlattığına ve hastanın “A/S testi“nin yapılmasını reddettiğine ait hiçbir kaydın bulunmadığı gerekçesiyle hekimin kusurlu olduğuna hükmetti. Mahkeme, toplam 400 bin lira maddi ve manevi tazminat ödenmesini kararlaştırdı.
MAHKEME KARARI KALDIRILDI
Yerel mahkeme kararına yapılan istinaf başvurusunu kıymetlendiren Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi ise tabibin kusurlu olmadığına kanaat getirerek, lokal mahkeme kararının kaldırılmasını kararlaştırdı.
İstinaf kararında, A/S testinin tabibin çalıştığı hastanede yapılamadığı, davacı annenin doğumdan yaklaşık 4 ay evvel hekim tarafından kendisinden istenen üçlü tarama testini yaptırmış olmasına karşın, tıpkı gün istenen A/S testi konusunda aydınlatılmamış olduğunu öne sürmesinin çelişkili olduğu belirtildi.
Kararda, “Doktorun A/S testi konusunda aydınlatıldığına dair davacıdan imzasını taşıyan yazılı onam alınmasına gerek bulunmadığı, çünkü sigortalı hekimin kendisinin yapamayacağı bir süreçle ilgili davacıdan imzalı, yazılı onam almasının beklenemeyeceği, sigortalı hekimin gebeliğin haftasına uygun olarak gerekli tarama testlerini, A/S ve USG tetkiklerini istediği, sonuç olarak sigortalı tabibin tıbbi makûs uygulamasının bulunmadığı anlaşılmıştır” tabirine yer verildi.
İstinaf kararının temyizi üzerine belgeye bakan Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, kararın bozulmasını kararlaştırdı ve dava belgesini Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesine gönderdi. Dairenin verdiği kararda direnmesi üzerine evrak, Yargıtay Hukuk Genel Heyeti’ne geldi.
Dosyayı görüşen Şura, istinaf kararının yerinde olduğuna hükmetti ve Dairenin verdiği kararı onadı.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
Yargıtay Hukuk Genel Konseyinin kararında, sıhhat hizmetlerinin belli temeller çerçevesinde verilen hizmetler olduğu, doktorun, mesleksel faaliyetlerini hür olarak icra etmesi durumunda, tabiple hasta ortasında bir kontratın kelam konusu olduğu bildirildi.
Hekimlerin ister kamu hastanelerinde ister özel sıhhat kuruluşlarında isterse kendi muayenehanelerinde mesleklerini icra edebilecekleri anımsatılan kararda, tabiplerin tıp kurallarına ve meslek etiği kurallarına uygun davranmak zorunda oldukları kaydedildi. Doktorların mesleklerini itimat içinde icra edebilmeleri için doktorlara yönelik mesleksel sorumluluk sigortası yaptırmasının zarurî kılındığına da işaret edilen kararda, Tıbbi Makus Uygulamaya Ait Mecburî Mali Sorumluluk Sigortası Genel Kuralları ile sigortalı tabiplerin mesleksel faaliyetlerini yerine getirirken neden olduğu ziyan hasebiyle ödemek zorunda kaldığı yahut kalacağı tazminata ait konuların belirlendiği aktarıldı.
“Tıbbi müdahalede isteğin hukuk tertibinde geçerli olarak yerini alabilmesi için doktor tarafından aydınlatma yükümlülüğünün yöntemine uygun bir formda yerine getirilmesi gerekir” kararına atıf yapılan kararda, kişinin kendisine yapılacak tıbbi müdahale konusunda karar verebilmesi için neye istek gösterdiğini bilmesi ve aydınlatılmış olması gerektiği, tıbbi müdahalenin bunun üzerine yapılaması gerektiği vurgulandı.
Hekimin aydınlatma yükümlülüğü konusunda ispat yükümlülüğünün de bulunduğu kaydedilen kararda, “Hasta ile doktor ortasında mukavele ilgisi bulunsun yahut bulunmasın tabibin mesleğini icra ederken göstermesi gereken ihtimam yükümlülüğü yeterince, kendisi karşısında zayıf ve güçsüz pozisyonda olan hastasını aydınlattığını ve hastanın aydınlatılmış isteğinin alındığını ispatlaması gerekmektedir” tabirine yer verildi.
Kararda, aydınlatma yükümlülüğünü ispat külfetinin doktor üzerinde olmasının bir öteki sebebinin ise tabiplerin ve sıhhat kuruluşlarının tıbbi açıdan gerekli olan konularda arşivleme ve kayıt tutma yükümlülüğünün bulunması olduğu bildirildi.
SÖZLÜ YA DA YAZILI BİLGİLENDİRME YAPILABİLİR
Yargıtay Hukuk Genel Konseyi’nin kararında, gebelik takibi yapan doktor tarafından gerekli tarama testlerinin anneye önerilmesi, tarama testleri hakkında hastanın aydınlatılması, riskli bir durum karşısında çeşitli testlerin yaptırılmasını önermesi ve bunlar hakkında bilgi vermesi gerektiği aktarıldı.
Buna karşın doktorun kelam konusu testleri yaptırma konusunda anneyi zorlayamayacağına işaret edilen kararda, davaya mevzu olayda, annenin gerekli bilgilendirme yapılmadığını argüman ettiği hatırlatıldı.
Davalı hekim tarafından annenin hamileliği sürecinde tutulan hasta epikriz kaydında, “riskli gebelik” notunun düşülerek çeşitli testlerin istenildiği, sonraki notlarda ise “Riskli gebelik, TR 21-1/51, A/S yaptırmamış, mümkün down bilgisi verildi“, “3’lü tarama 1/51, A/S yaptırmamış” tabirlerinin yer aldığı aktarılan kararda, hastanın aydınlatılmasının kelamlı ya da yazılı olarak yapılabileceği bildirildi.
Hekimin, kelam konusu aydınlatmayı hastanın anlayabileceği biçimde yapması gerektiğine dikkati çekilen kararda, “Davacının Ekim 2012’de doktor tarafından kendisinden istenen üçlü tarama testini yaptırmış olmasına karşın, birebir gün istenen A/S (Amniosentez) testi konusunda aydınlatılmamış olduğunu ileri sürülmesinin çelişkili olduğu, öte yandan protokol defterinde yer alan amniosentez ve down sendromu konusunda bilgi verildiğine ait kayıtların aksinin davacı tarafça ispatlanmadığı anlaşılmaktadır” kıymetlendirilmesi paylaşıldı.
Dava konusu olayda, tabibin çalıştığı özel hastanede amniosentez testinin yapılamadığı, hekimin yalnızca gebelik takibi yaptığı ve amniosentez testini yapma imkanının bulunmadığı, annenin diğer bir hastanede doğum yaptığı anımsatılan kararda, tabibin amniosentez testi yaptırmayan hastadan amniosentez konusunda aydınlatıldığına dair imzasını taşıyan yazılı onam alınmasına gerek bulunmadığı söz edildi.
Bu biçimde yazılı onam almasının hayatın olağan akışına alışılmamış olacağı kaydedilen kararda, “Sigortalı tabibin gebeliğin haftasına uygun olarak gerekli tarama testlerini, amniosentez ve detaylı USG üzere tetkikleri önerdiği, davacıyı amniosentez ve down sendromu konusunda aydınlattığı, davacının kendi iradesi mucibince amniosentez testini ve detaylı USG’yi yaptırmadığı ve sonuç olarak sigortalı hekimin tıbbi makus uygulamasının bulunmadığı ve kusursuz olduğu kabul edilmelidir” tespitine yer verildi.
