Türkiye’de uzun yıllar varlığı tartışma konusu olan Anadolu parsının kuşağının tükenmediği geçen mayıs ayında duyurulmuştu. Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Anadolu parsının 1974’ten sonra Türkiye’de birinci sefer görüldüğünü açıklayarak, fotokapan imgelerini paylaşmıştı.
Bugün gelen imgelerle bir defa daha görüntülenen Anadolu leoparına dair merak edilen soruların yanıtlarını derledik. İşte, kıymetli noktalar…
VARLIĞI KANITLANAN ANADOLU PARSI NEREDE GÖRÜNTÜLENDİ?
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, 22 Mayıs Dünya Biyoçeşitlilik Günü etkinliğinde, Anadolu leoparının imajını toplumsal medya hesabından paylaşarak “Onları korumak zorundayız, bu yüzden ömür alanlarını bâtın tutacağız.” demişti. Bu sebeple Anadolu Parsı’nın nerede görüntülendiği, çeşidi muhafaza emeliyle açıklanmıyor.
ANADOLU PARSININ ÖZELLİKLERİ NELER?
Anadolu parsı ya da leoparı, Orta Doğu ve Batı Asya’da yaygın olan İran parsının (Panthera pardus saxicolor) Anadolu’da yaşayan bir ırkıdır.
Anadolu Parsı’nın uzunluğu 200–250 cm, yükü dişilerde 35–50 kg, erkeklerde 45–70 kg civarındadır. Yaklaşık ömrü 20 yıldır. Çok çevik olan Anadolu parsı, etoburdur ve geyik, yaban keçisi, yaban domuzu, küçük memeliler ve kuşlar üzere hayvanlar av yelpazesini oluştururdu. Anadolu parsı, Doğu Akdeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde, daha çok ormanlık ve dağlık alanlarda yaşamıştır.
Doğal hayat alanları ve av kaynaklarının azalması parsları insanların yaşadığı yerlere yönlendirmiş ve bu da ekseriyetle vurularak ya da zehirlenerek öldürülmelerine yol açmıştır.
ANADOLU PARSI DAHA EVVEL NERELERDE GÖRÜLMÜŞTÜ?
1942 yılında Urla/İzmir’de bir çoban tarafından yakalanan bir pars yavrusu evvel İzmirli bir avcı tarafından satın alınarak 9 ay boyunca bakılmış, akabinde da İzmir Hayvanat Bahçesi’ne ikram edilmiştir.
Anadolu parsı varlığı ile ilgili son resmî kayıt 17 Ocak 1974 tarihinde Beypazarı ilçesinin 5 km batısında bulunan Bağözü köyünden bir bayana saldırması sonrasında vurularak öldürülmesiyle gerçekleşti.
SİİRT’TE BİR PARSIN VURULMASI
2010 yılında Siirt’te, Gabar Dağı yakınlarında bir pars vurulmuş ve postu sergilenmiştir. Ayrıyeten parsın cesedinin fotoğrafla belgelenmesi Türkiye’de hala popülasyonunun devam ettiği istikametindeki tezleri yine canlandırmıştır.
Öte yandan birtakım çevreler ise bu tıbbın Asya kıtasındaki en kıymetli hayat alanının İran’ın stepleri olduğunu, parsın kışı geçirmek için Türkiye topraklarına girmiş olabileceğini düşünmektedirler.
DİYARBAKIR’DA ÖLDÜRÜLEN LEOPAR
2013 yılının Kasım ayında Diyarbakır’ın Çınar İlçesi’ne bağlı Solmaz köyünde çoban Kasım Kaplan’a saldırdığı argüman edilen parsı kuzeni Mahmut Kaplan tüfekle vurarak öldürmüştür.
Öldürülen hayvan araştırılmak üzere Dicle Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’ne götürülmüştür. Daha sonra yapılan DNA incelemesinde hayvanın İran Parsı olduğu anlaşılmıştır.
TUNCELİ’DE BULUNAN YAVRU ANADOLU PARSI ÖLÜSÜ
18 Temmuz 2015 tarihinde Tunceli’nin Pülümür ilçesine bağlı Boğalı köyü Karagöz Deresi’nde, uzun müddet su içerisinde kalmış meyyit bir hayvan olduğu ihbarı üzerine Tabiat Müdafaa ve Ulusal Parklar takımlarına haber verildi. Olay yerinde yetkililerce yapılan birinci incelemede, baş, tırnak, kuyruk yapısı ve beden yapısı ile birlikte değerlendirildiğinde kelam konusu hayvanın kedigiller familyasından olduğu belirtildi.
Hayvanın uzun müddet su içerisinde kalması hasebiyle gereğince tanınmaması nedeniyle gerekli tespitlerin yapılması için doku örnekleri alındığını, gen tespiti ve DNA tahlilleri için TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’ne gönderilmesinin akabinde yapılan açıklamada yavru hayvanın Anadolu parsı olduğu ispatlandı.
ANADOLU PARSINA BİRİNCİ İSMİ KİM VERDİ?
Anadolu parsına birinci bilimsel ismi olan Fellis tulianayı Fransız Zoolog M.A. Valenciennes 1856 yılında vermiştir. Valenciennes’e bu ismi panter ile ilgili birinci tarihi kayıtları bir ortaya getiren Romalı Marcus Tullius Cicero‘ya atıfla vermiştir.
Daha sonraları yapılan sınıflandırmada, parsın 27 adet alt çeşidinden birisi olduğu kabul edilmiş ve ismi Panthera pardus tulliana olarak değiştirilmiştir. Lakin 1996 yılında Steve O’Brien’ın kurduğu bir tim tarafından yapılan genetik araştırmalar sonucu parsın 27 değil yalnızca 8 alt çeşidi var olduğu ve Anadolu parsının da İran parsı ile ortasında hiçbir genetik farkı olmadığı tespit edilmiştir. Böylelikle Anadolu parsı, Orta Doğu’da yaşayan ve farklı alt cinslere mensup oldukları sanılan parslar ile birlikte İran parsı alt çeşidine eklenmiştir. Bundan ötürü Anadolu parsı artık İran parsının bir ırkı olarak görülür.
