Halk ortasında sara hastalığı olarak bilinen nörolojik bir rahatsızlık olan epilepsi, beynin elektriksel sistemindeki bir bozukluk olarak tabir ediliyor. Bedende ani kasılmalar, kollarda ve bacaklarda denetim edilemeyen sallantılar, şuur kaybı, seri biçimde baş sallama hareketi, sabit bir noktaya bakmak üzere belirtileri olan hastalığa karşı uzmanlar, nöbet anında hastalara nasıl yaklaşılması gerektiği konusunda uyarıyor. Çocuk Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. İhsan Kafadar Türkiye’de yaklaşık 1 milyon epilepsi hastası olduğunu söz ederken, epilepsi krizi anında hastalara müdahalelerde yapılan yanlışları anlattı.
“BİRÇOK HASTALIK İLE KARIŞTIRILABİLİYOR”
Epilepsinin faklı hastalıklarla karıştırılabildiğini belirten ve nöbet anında yapılan yanlışlara ait konuşan Çocuk Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. İhsan Kafadar, “Epilepsi dediğimiz şey; beynin elektriksek iletiminde olan bir bozukluk. Bu bozukluk nedeniyle epilepsi karşımıza farklı hallerde çıkabiliyor. Ayrıca beynin neresinin tutulduğuna bağlı olarak yani görme merkezi etkilenirse kişi göremeyebiliyor, hareket merkezi etkilenirse hareketlerinde bozukluk, duyma merkezi etkilenirse kulağında çınlamalar olabiliyor. Baktığımızda birçok biçimde karşımıza çıkabiliyorken birçok hastalık da olmadığı halde epilepsi ile karşılaştırılabiliyor. Çocukların ufak yaşlardayken katılma nöbetleri oluyor epilepsi ile karıştırılıyor. Migren atakları olabiliyor, epilepsilerle karıştırılabiliyor.
Epilepsi birçok klinik tabloyla karşımıza çıkabildiği üzere birçok hastalıkla da karışma ihtimali olan bir hastalık kümesi. Çok sebebi var, temel elektriksel irtibatı bozan her şey neden olabiliyor. Kullandığımız ilaçlarla hastalarımızın yüzde 70-80’i ya güzelleşiyor ya da ilaçlarla hastalarımızın nöbetlerini denetim altına alabiliyoruz. Yüzde 70-80 şu anda hastalarımızın tedavilerinde yüz güldürücü sonuçlar alabiliyoruz. Hastayla birinci karşılaştığımızda yapılacak kolay görülen süreçler kişinin hayatını kurtarabilir ve istikamet verebilir.
İlk yapılması gereken şey; nöbet gördüğümüz vakit hastanın kendisine ziyan vereceği bir ortam var ise hastayı oradan uzaklaştırmak. İkinci yapılması gereken şey; çocuğun ve ya erişkinin ağzını açmamak lazım. Şayet ki ağzını açmaya çalıştığımız vakit parmakla olabilir ki parmağı kopan beşerler gördüm. Dişlerine, lisanına ziyan verebiliriz, bilhassa kasılmanın birinci başlangıcında bunu yapabilmek mümkün değil. Zira çene kasılır ve açamayız fakat yapabilirsek kişiyi yan çevirmek ve ya gevşedikten sonra yan çevirmek ve lisanını çıkarmak yapılabilecek şeyler. Soğan, sarımsak koklatmamak, kolonya, sirke dökmemek ve kişiyi tokatlamamak gerekir. Çocuğa ve ya bireye de çabucak su vermeye çalışmamak da lazım zira nöbet sırasında kişinin yutma işlevleri da süreksiz olarak bozulmuştur. Şayet ki su vermeye çalışırsak bu o anda kişinin ciğerlerine gidebilir” biçiminde konuştu.
“BULAŞICI BİR HASTALIK DEĞİL”
Epilepsinin tek bir hastalık üzere değerlendirilmemesi gerektiğini tabir eden Prof. Dr. İhsan Kafadar, “Nöbetlerin çok büyük kısmı yüzde 75’i genel olarak 3 dakika içinde sonlanıyor, yüzde 25’i uzuyor. Nöbet 3 dakikadan ne kadar uzun sürerse bireylerin bundan etkilenme ihtimali artıyor. Bu da yaşına, nöbet cinsine nazaran değişebilir. Epilepsiyi tek bir hastalık olarak kabul etmemek lazım, farklı epileptiklik tipleri var. Epilepsi tipine nazaran bu değişebilir. Bilhassa bizim primer jeneralize epilepsi diye kabul ettiğimiz kümelerde kişinin uykusunun sistemli olması çok kıymetli.
Şahısların parlak ışıklardan, disko ışığı üzere parlayıp sönen, dönen kürelerden uzak durması lazım. Üçüncüsü şahısların çok ölçüde kafeinli içecekler almaması en değerli yapılması gereken korunma teknikleri ancak bunu her epilepsi için söylemeyeyim. Değerli bir hasta kümemiz var, onlar 4-5 ve ya 6-7 yaş civarında ortaya çıkıyor bunlar tedavi edilmelerinin akabinde 14-15 yaşından sonra hayatlarını büsbütün olağan geçirebiliyorlar. Mümkünse tedaviye erken başlanmalı, bilhassa ebeveynlere büyük sorumluluk düşüyor.
Ülkemizde aşağı üst 1 milyon tane sara yahut epilepsi hastamız var. Bu hastalığın bulaşıcı bir hastalık olmadığını katiyen söyleyebilirim. Fakat bulaşıcı hastalık geçirmiş mesela menenjit geçirmiş ve ya beyin iltihabı geçirmiş, beyninde hasar görmüş buna bağlı olarak epileptik kalmış çocuklar olabilir lakin bu çocuklar bulaşıcı değildir. Şayet ki epileptik hasta yakınları ve toplumuzdaki herkes nöbet geçiren ve epileptik hastaya birinci müdahaleyi öğrenirse kendi vatandaşlık sorumlulukları açısından yapabilecekleri en yanlışsız şey olacaktır” diyerek kelamlarını bitirdi.
