Kış yaklaşırken bilhassa çocuklar ortasında, influenza yahut başka virüs salgınlarına bağlı üst teneffüs yolu yahut ishal üzere yüksek ateşle seyreden enfeksiyonların, daha sert geçtiği ve uzun sürdüğü tespiti yapılıyor.
Enfeksiyon uzmanları, 2 yıllık pandemi boyunca sık görülmeyen virüs yahut bakterilerin yine etkin hale geçmesi nedeniyle, bu kışın enfeksiyonlar açısından çok daha güç geçeceğini belirtirken, nöroloji uzmanları çocuklarda yüksek ateşe bağlı ortaya çıkabilen ve halk ortasında havale ya da nöbet geçirme olarak bilinen ‘febril konvülziyon’ konusunda ikazlarda bulundu.
Başakşehir Çam ve Sakura Kent Hastanesi Çocuk Nöroloji Klinik Şefi Prof. Dr. İhsan Kafadar, birden fazla ailenin yüksek ateş nedeniyle nöbet geçiren çocuklara nasıl müdahale edeceğini bilmediğini söyleyerek, değerli bilgiler verdi.
“HAVALEYE NEDEN OLABİLİR”
Prof. Dr. Kafadar, halk ortasında daha çok havale olarak bilinen, tıp lisanında ‘febril konvülziyon’ ismi verilen nöbet tipinin, çocuk acillerde çok sık görüldüğünü belirterek, “Ateşli konvülziyonlar, nöbet tipleri içinde tüm çocukların yüzde 5’inde görülüyor. En sık neden, virütik olaylar. Bunlar da genelde üst teneffüs yolu enfeksiyonları, nezle, tonsillit (bademcik), farenjit, orta kulak iltihabı, akut gastroenterit yani ishal üzere tablolara yol açıyor. Biz, yaptığımız çalışmalarda soğuk algınlığının, hastalıkların en çok görüldüğü kış aylarında febril konvilzüyonlara daha sık rastlayacağımızı düşünüyorduk lakin, gördük ki yaz yahut kış mevsimi ortasında ateşli havale görülme sıklığı bakımından çok büyük bir fark yok. Zira yazın da çok sık karşımıza çıkan ishaller ateşli havalelere neden olabiliyor. Ateşli havale 3 ay ila 5 yaş ya da 6 ay ila 6 yaş ortası çocuklarda daha sık görülüyor. Bilhassa yeni doğan periyodunda hiç nöbet kıssası olmayan, daha evvel ateşsiz nöbet geçirmemiş çocuklarda görebildiğimiz, en kıymetlisi de beyin zarı ve beyin iltihabına (menenjit) bağlı olmayan nöbet türü” diye konuştu.
“NÖBET KAÇ DAKİKA SÜRÜYOR, TAKİP EDİLMELİ”
Vakaların yüzde 70’inde havalenin, ateşin çıktığı birinci gün görüldüğüne dikkat çeken Prof. Dr. Kafadar, “Sık görüldüğü için kıymetli. En kıymetli bahis bilhassa annenin, ki çocuğun yanında ekseriyetle anne oluyor bu türlü bir durumda, nasıl davranması gerektiğini bilmesi. O sırada ne yapmak gerekir? En sıkıntı olanı, bir annenin bu türlü bir durumda katiyetle sakinliğini muhafazası gerekiyor. Daha sonra da çocuğun, etrafındaki ziyan verecek şeylerden uzaklaştırılması. Yani çocuk nöbet geçirirken camın üstüne düşebiliyor, ateşin, sobanın yanına düşebiliyor. İkincisi de çocuğun kasılmalarının olduğu nöbet anında ağzını, ellerini ya da ayaklarını açmaya çalışmamak. Soğan, sarımsak, kolonya üzere şeyler koklatmamak. Zira çocuk nöbet geçirdiğinde bedeni kasılırken lisanı de kasılır, lisanının boğazına kaçması nöbet esnasında pek mümkün değildir. O anda saate bakabilmek de çok kıymetli. Zira daha sonraki tedavileri düzenleyebilmemizde, nöbetin ne kadar sürdüğünü bilmemiz çok yarar sağlıyor” dedi.
“AĞZINI ZORLA AÇMAYIN, ATEŞ DÜŞÜRMEK İÇİN SİRKELİ SU YAPMAYIN”
Ailelerin nöbet geçiren çocukların ağızlarını zorla açmasının yaralanmalara neden olduğunu belirten Prof. Dr. Kafadar, şunları söyledi: “Nöbet anında çocuğun ağzını zorla açmaya çalışmak çocukta diş kırıkları, lisan yaralanmalarına neden olabiliyor. Bu, çok büyük bir yanılgı. Çocuk gevşemeye başladıktan sonra, yan yatırıp ağzını açarak lisanını çıkarmak gerekli. Kasılma anında bunu denemeyin, çocuğa ziyan verirsiniz, kendinize ziyan verirsiniz. Parmağı kopan, eklem işlevlerini kaybeden anne babalarımız oldu. Dişleri kırılan, lisanı ziyan gören çocuklarımız oldu. Yanılgılı ve hiç gerekli olmayan bir şey.”
Bir öteki kusurun da sirkeli su ile ateşin düşürülmeye çalışılması olduğunu söz eden Prof. Dr. İhsan Kafadar, “Ateşin süratli yükselmesi yahut inmesi de nöbete neden olabilen bir etken. Sirkeli su yaptığınız vakit, ateşi süratle düşürdüğünüzü zannedebilirsiniz lakin, tıpkı süratle da üst çıkabilir. Yani faydalı olabileceğini düşünürken, tam aksine ziyan da verebilirsiniz” biçiminde konuştu.
“ÇOCUĞU BANYOYA GÖTÜRMEYİN KOVAYLA ILIK SU GETİRİN”
Ateş nedeniyle nöbet geçiren çocuğu banyoya götürmek yerine çocuğun yanına bir kova ile (ılık) su getirip bir süngerle uzunluğundan aşağısının yıkanması gerektiğini de vurgulayan Prof. Dr. Kafadar, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu nöbeti durdurmayabilir lakin, çocuğu rahatlatır. Çocuk gevşemeye başladıktan sonra da yana hakikat çevirmek en yanlışsız harekettir. Zira nöbet sonrası birtakım çocuklarda kusma sonucu bunun ciğerlere kaçması olabiliyor. Çocuk gevşedikten sonra yana çevirerek bunun önüne geçilebilir. Ağzını da bu evrede açıp lisanı dışarı çıkarılabilir. Çocuk, nöbet esnasında çok süratli nefes alıp verdiği için ağzından köpükler çıkabilir. Bu, telaşa yol açmamalı. Zira çocuğun bedeninin kasılması ve titremesine bağlı olarak ağzından süratli nefes alıp vermesi nedeniyle tükürüğü köpürür. Nöbet sonrası ağız yolundan değil, makat yolundan fitil formunda ateş düşürücü vermek daha uygun olacaktır.”
“SONRADAN EPİLEPSİ GÖRÜLEBİLİYOR”
Çocukların neredeyse yüzde 74-75’inde ateşli nöbetlerin büyük bir kısmının birinci 3-3,5 dakikada bittiğini söyleyen Prof. Dr. Kafadar, “3,5 dakikada bitmeyenler ise bizim için daha zahmetli durumlara işaret olabilir. Ateşli havale geçiren çocuklara ileriye dönük baktığımızda, yüzde 1 ila 2’sinde epilepsi gelişebiliyor. Fakat bu, her havale geçiren çocuğun ileride epilepsi hastası olacağı manasına gelmiyor. Çocuğun aslında bu türlü bir yatkınlığı varsa, ateşli havale bunun başlangıç periyodu olarak kabul edilir. Şayet bir çocuğun ailesinde epilepsi kıssası varsa, 3 ay 5 yaş ortası dışında bir yaştayken ateşli havale geçiriyorsa yahut bir çocuk çok düşük beden ısılarında da nöbet geçiriyorsa, takip edilmesi gerekir” diye konuştu.
