Travma sonrası gerilim bozukluğu, travmatik bir yaşantının sonucunda karşılaşılabilecek ağır gerilim karşısında ortaya çıkabilecek bir telaş bozukluğudur. Travmatik yaşantı bazen kişinin teğe bir maruz kaldığı bir tecrübe olabileceği üzere, kişinin yakının yaşadığı ya da etrafında gelişen, şahit ya da haberdar olduğu bir olay sonucu da olabilir.
Psikolog ve Aile Danışmanı Rojin Nazik, travma sonrası yaşanan gerilim bozukluğuna ait açıklamalarda bulundu.
Nazik’in açıklamaları şöyle:
TRAVMATİK YAŞANTI
Hayatın doğal akışında aksamaya sebep olan, ağır bir gerilim tesirinin hissedildiği yaşantılardır. Travmatik yaşantılar yaşamsal tehdit içeren, kayıp ve yaralanmaya neden olan, ruhsal ve bedensel bütünlüğü tehdit altında hissettiren, kaygı, dehşet ve çaresizlik hisleri yaratan, ekseriyetle denetim edilemeyen ve öngörülemeyen yaşantılardır. Bunlar sarsıntı, sel, kasırga üzere doğal afetlerle gelen yaşantılar olabileceği üzere; tecavüz, istismar, cinsel taciz, kazalar, kronik ve ölümcül hastalıklar da travmatik yaşantılar olarak söylenebilir.
Travmatik yaşantı sonucu hayatın sürekliliği sekteye uğrar. Travma yaşantısı şahısların, dünyaya, kendimize ve başkalarına ait temel inançlarının sarsılmasına yol açar. Travmatik bir olay yaşayan şahıslarda sıkça şu niyetlere rastlanır:
HER TRAVMATİK OLAY HER VAKİT TRAVMAYA SEBEP OLMAZ
Travmatik bir yaşantının sonucunda ortaya çıkan gerilim reaksiyonları olağandışı bir duruma verilen olağan yansılar olarak tanımlanır. Travmatik olayın çabucak akabinde görülebilecek gerilim yansıları bu duruma ait beklenen reaksiyonlardır. Bu reaksiyonlar devamlılık gösterirse, tesirini arttırarak kendini gösteriyorsa ve kişinin hayatındaki fonksiyonelliğini bozuyorsa Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu ortaya çıkar.
TRAVMA SONRASINDA GERİLİM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR?
Üç tip belirti kümesi bulunmaktadır: Yine yaşantılama: Travmaya ait anılardan kurtulama, olayı tekrar yaşıyormuş üzere imgeler (flashback) yahut kabuslar görmek, olayı hatırlatan rastgele bir şey olmasa da olayın daima akla gelmesi ve tekrar yaşıyormuş üzere rahatsızlık hissettirmesidir. Kaçınma: Travmayı hatırlatan şahıslardan, olaylardan ya da aktivitelerden uzak durmak. Çok uyarılmışlık: Uyku sorunları, konsantrasyonda zorlanma, dikkat sorunları, öfke patlamaları, ufak seslere irkilme.
Travma Sonrası Gerilim Yansıları;
Fiziksel Reaksiyonlar: Kalp atışlarında ve nefes alıp vermede hızlanma, terleme, sindirim sisteminde hareketlenme, uykuya dalmada zahmetler, iştahta artma ya da azalma, bedenin değişik yerlerinde ağrı ve acı, mide bulantısı, kaslarda gerginlik, yorgunluk, cinsel dürtülerde değişiklikler hissedilir.
Duygusal Reaksiyonlar: Istırap, depresif his durumu, inkar, kaygı, suçluluk, panik, hissizleşme üzere duygusal belirtiler yaşanır.
Davranışsal Reaksiyonlar: Ani davranışlar, unsur alımı, çabuk reaksiyon verme, diğerlerini suçlama, yeme meseleleri, her şeyi denetim altında tutma isteği, kendini geri çekme üzere davranışlar gözlemlenebilir.
Zihinsel Yansılar: Bellekle ilgili sıkıntılar, dikkatsizlik, kabuslar, hatırlamada zahmet, uyku bozukluğu görülebilir.
Sosyal Reaksiyonlar: İş hayatında ya da akademik performans kaybı, insanlardan uzaklaşma, kurallara uymada zahmet çekme görülebilir.
