2023’te uygulanacak taban fiyat, aralık ayının birinci haftasında toplanması beklenen Minimum Fiyat Tespit Kurulu tarafından belirlenecek. Aralık ayı yaklaştıkça enflasyonla giderek eriyen taban fiyata ne kadar artırım yapılacağı da gündem olmaya başladı. Türkiye’de çalışanların yüzde 48’inin taban fiyatlı olduğu ve asgari ücretliler için en yüksek harcama kalemlerinden birini oluşturan besinde enflasyon TÜİK’e nazaran yüzde 90’ın üzerine çıkarken 2023’te uygulanacak minimum fiyatın ne olacağı da yurttaşlar tarafından merakla bekleniyor. Seçim öncesi milyonlarca yurttaşı ilgilendiren taban fiyat artırımıyla ilgili ise çeşitli tezler ortaya atılıyor.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan her fırsatta ‘vatandaşı enflasyona ezdirmeyeceklerini’ ve bu tarafta çalışmaların yapıldığını tabir ederken, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in ise “Dar gelirlilere enflasyonun üzerinde bir artış verilmesi için hazırlık yapıyoruz” sözlerini kullandı. Yeni taban fiyat için son yorum AKP cephesinden geldi. AKP Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, taban fiyata ait, “İnşallah minimum fiyatta vatandaşımızı keyifli edecek, alım gücünü artıracak bir gelişme yaşanacak” dedi.
YENİ TABAN FİYAT TAHMİNİ
Bu gelişmeler sonrası hususun uzmanlarından da yeni iddialar geldi. CNN Türk canlı yayınında açıklamalarda bulunan Toplumsal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, “Geçen yılın enflasyon oranı ile bu yılınkini karşılaştırdığımızda geçen yıla nazaran yüksek bir enflasyon yaşıyoruz. Geçen yıl ocak ayında minimum fiyata yüzde 50 artırım yapıldı. Yüzde 30 da temmuz ayında yapıldı. Yüzde 80’in üzerinde artırım yapılmış oldu. Taban fiyata artırım konuşulurken, asgarî seviyede en düşük yüzde 50 düzeyinde artırım yapılır. Minimum fiyatın 8 bin 250 lira bandında olacağını düşünüyorum lakin bunun üzerinde de bir sayı olabilir” dedi.
“TÜM MALİYET PATRONUN ÜZERİNDE”
“Asgari fiyatı ödeyen patron ve esnaftır. Hükümetin taban fiyatı biz daha uygun yapacağız derken elini taşın altına koyması, patrona takviye olarak taban fiyatı artırması gerekir” diyen Erdursun şunları kaydetti:
“Asgari fiyat artırımını devlet vermez. Patronlar ve esnaf verir bu nedenle de taban fiyata yapılacak artırımın tüm maliyeti patronun üzerindedir. Devlet takviye vermezse yapılacak artırım direkt tüm eserlere, hizmetlere yansır, enflasyon artışı daha süratli artmaya devam eder. Taban fiyata artırım yapılmalı öteki çalışanların bu enflasyon ortamında cürmü ne? Ancak tüm haberler taban fiyat üzerinden yapılıyor. Minimum fiyatın üzerinde aylık alanlar ne olacak? Taban fiyata artış olunca taban fiyat üstünde aylık alanlarda birebir oranda artış olmazsa vasıflı çalışanların motivasyonu düşer ve verimsizlik artar. Yalnızca taban fiyat olarak değerlendirmememiz gerekiyor.”
ZAM ORANI YÜZDE 20’LERDE KALDI
Asgari fiyat üzerinde kazananların artırım oranları hakkında da değerlendirmede bulunan uzman isim, “Asgari fiyat yüzde 50 artıyor. Taban fiyatın üzerinde aylık alanlara yüzde 20-30 artırım yapılıyor. Minimum ücretlilerle, verimli çalışacak, daha evvel yıllar öncesi işe başlamış bireylerin fiyatları ile mesleğe yeni giren kişinin fiyatını yaklaştırırsak çalışma hayatında disiplini bozmuş oluruz. Tüm çalışanlara tıpkı oranda artış yapılmalıdır diye düşünüyorum. Taban fiyata yapılacak artırım tüm çalışanlara yasal olarak yansıtılmalıdır. Patronların iki dudağı ortasında kalmamalı, çalışanlara yüzde kaç artırım yapılacak bu oran belirlenmeli ve yasal olarak tüm çalışanlara yansıtılmalıdır” halinde konuştu.
“PATRONUN İKİ DUDAĞI ARASINDA”
Erdursun kelamlarına şöyle devam etti:
“Memurlar yüzde 42 enflasyon farkı aldı. Emekliler, SSK, Bağ-Kur emeklilerine enflasyon farkı veriliyor. Taban fiyata yüzde 50 artırım yapıldı. Tüm minimum ücretlilerin gelirleri arttı. Daha sonra yüzde 30 arttı. Fakat taban fiyatın üzerinde çalışan 8.5 milyonun aylığı işverenin iki dudağı ortasında kaldı. Memur, emekli, minimum ücretlilere devletin belirlediği oranda artırım yapılıyor. Taban fiyatın üzerinde çalışanlara patronun artırım yapma zaruriliği yok. Bu uygulamada da taban fiyatın üzerinde aylık alan bireyleri cezalandırıyoruz. Yeterli niyetli patronlar birebir oranda artırım yapıyor fakat minimum fiyatın üzerinde aylık alan herkese bu oranda artırım yapılmıyor.”
DEVLET TAKVİYESİ TALEBİ
Bu noktada devlet dayanağının kıymetine vurgu yapan Erdursun, “O bireyleri de farklı tutmadan ne kadar artırım yapılacak? Oran belirli ise tıpkı oranın tüm çalışanlara yansıtılması gerekiyor. İkincisi devletin dayanak vermesi lazım, işsizlik sigortası fonundan mı verir, Hazine’den mi verir? Devletin elini taşın altına koyarak dayanak vermelidir. Mesela 2018 yılında taban fiyat 1603 liraydı devletin dayanağı devletin takviyesi 150 liraydı. Şu anda minimum fiyat 5 bin 500 lira, devletin dayanağı 100 lira. Daha fazla takviye vermesi gerekiyor ki maliyet artmasın. Maliyet artarsa patron, esnaf bunu fiyatlarına yansıtır. Biz bugün yaşadığımız enflasyondan daha yüksek oranda enflasyon yaşarız ve yapılan artırımın da manası olmaz” tabirlerini kullandı.
