“Dezenformasyonla gayret düzenlemesi” ismi ile Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, muhalefetin itirazlarına rağmen AKP ve MHP’li milletvekillerinin oylarıyla TBMM Genel Şurasında kabul edilerek maddeleşti.
SOSYAL MEDYA YASASI NEDİR?
Sosyal medya yasası; AKP ve MHP’nin “dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle hazırladığı, muhalefetin ve basın meslek örgütlerinin “sansür yasası” olarak nitelendirdiği Basın Kanunu ve Birtakım Kanunlarda değişiklik yapılmasına neden olan yasadır.
SOSYAL MEDYA YASASININ UNSURLARI NELERDİR?
Teklifin 29’uncu maddesiyle, “halkı aldatıcı bilgi yayma suçu” nedeniyle gazeteciler ve toplumsal medya kullanıcılarının 3 yıla kadar mahpus cezası almasının önü açıldı. Ayrıyeten haklarında dava açılacak bireyler tutuklu yargılanabilecek.
Teklifin 31’inci maddesiyle, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınları Yoluyla İşlenen Hatalarla Çaba Edilmesi Hakkında Kanunu’nun 6. hususunun, a bendine ekleme yapıldı. Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne internet sitelerindeki tüm içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine yönelik karar alma yetkisi verildi. Birlik iterse bu kararını ilgili içerik yahut yer sağlayıcının internet sayfalarından tespit edilebilen elektronik posta adreslerine bildirebilecek.
Teklifin 32’nci unsuruyla, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınları Yoluyla İşlenen Cürümlerle Uğraş Edilmesi Hakkında Kanunu’nun 8’inci unsuruna “Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Ulusal İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27. unsurunun birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar” kararı eklendi.
Böylece artık Ulusal İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) vazife ve faaliyetlerine ait bilgi ve evrakları ile MİT mensupları ve ailelerinin kimlikleri, makamı üzere bilgilerin yer aldığı yer aldığı internet içerikleri Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından çıkarttırılabilecek. Teklifin 33’üncü hususunda, Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin mahkemenin kararı sonucu aldığı verilen içeriğin çıkartılması ve erişimin engellenmesi süreçlerine kararı veren mahkemede itiraz edilebileceği düzenlendi.
SOSYAL AĞ SAĞLAYICILARINA ŞUBE ZORUNLULUĞU
Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcılarının Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne bildireceği gerçek şahısların Türkiye’de oturması ve Türk vatandaşı olması zarurî hale geldi. Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması halinde; yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek yahut hukuksal kişi temsilcinin, toplumsal ağ sağlayıcının sorumlulukları gizli kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuksal ve mali istikametten tam yetkili ve sorumlu olacak. Temsilci gerçek kişi değil hukuksal bireyse direkt toplumsal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi biçiminde kurulan bir şube açılması zarurî olacak.
SOSYAL AĞ SAĞLAYICILARI BTK’YA İSTEDİĞİ BİLGİLERİ VERECEK
Sosyal ağ sağlayıcıları, Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumu’nun (BTK) istediği bilgileri vermekle yükümlü olacak. Yeni getirilen “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” cürmünün da olduğu Internet Ortamında Yapılan Yayınların Du¨zenlenmesı ve Bu Yayınlar Yoluyla işlenen Kabahatlerle Gayret Edilmesı· Hakkında Kanun kapsamındaki hatalara ait içerikler ile başlık etiketlerinin yayınlanmamasına ait kendi sistem, sistem ve algoritmasında BTK’yla iş birliği halinde gerekli “tedbirleri” alacak. Toplumsal ağ sağlayıcıları “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” kabahatinin da içinde olduğu hatalarına mevzu internet içeriklerini oluşturan yahut yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgiler soruşturma etabında cumhuriyet savcısı, kovuşturma basamağında yargılamanın yürütüldüğü mahkemeye vermek zorunda olacak. Bu bilgilerin verilmemesi durumunda yurt dış kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılabilecek. Bu daraltılma süreci için Ankara Sulh Ceza Hakimliğine başvurulacak ve daraltılma kararı verilmesi halinde BTK harekete geçecek, dört saat içinde bant genişliği daraltılacak.
REKLAM YASAĞI
İçeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararlarını yerine getirmeyen toplumsal ağ sağlayıcılarına altı aya kadar reklam verilmesi yasaklanabilecek. Reklam yasağı kararı, Resmi Gazete’de yayımlanacak. Reklam yasağının yanı sıra içeriğinin çıkarılması yahut erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılacak. Toplumsal ağ sağlayıcısı 30 gün içinde içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararını yerine getirmezse, bant genişliği daraltma oranı yüzde 90’a çıkarılacak.
Ayrıca reklam yasağı kararına alışılmamış davranan Türkiye’de oturan vergi mükellefi gerçek ve hükmî bireylere, 10 bin Türk lirasından 100 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilebilecek. Toplumsal ağ sağlayıcı, bireylerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ait bilgileri yetkili kolluk ünitesiyle paylaşacak.
MADDEDE GENEL ŞURADA DEĞİŞİKLİK YAPILDI
Ayrıca teklifin 34’üncü hususunda değişiklik yapıldı. Teklifle, Internet Ortamında Yapılan Yayınların Duzenlenmesı·ve Bu Yayınlar Yoluyla Işlenen Kabahatlerle Gayret Edılmesı· Hakkında Kanun’un Ek 4’üncü Maddesi’ne “Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri yahut öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı diğerine ilişkin yayın yoluyla işlenen kabahatten, yayını sunuş biçiminden kullanıcının kelam konusu yayına ulaşmasına amaçladığı açıkça aşikâr ise sorumludur” kararı eklenmişti. Bu karar AKP ve MHP’nin Genel Kurul’da verdiği önergesi ile şöyle değiştirildi:
“Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri ve evvel çıkarılan içeriklerin ihtar metoduyla kaldırılması için Kurumla işbirliği içinde faal bir müracaat düzeneği kurmakla yükümlüdür. Toplumsal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri yahut öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı diğerine ilişkin yayın yoluyla işlenen cürümden, kendisi hukuka karşıt içeriğin bildirilmiş ve buna karşın içeriğin bildiriminden itibaren derhal ve en geç dört saat içinde kaldırmamış olması durumunda direkt sorumludur.”
Teklifle, Ek 4’üncü Unsura “Sosyal ağ sağlayıcı, Kurum tarafından istenen bilgileri Kuruma vermekle yükümlüdür” tabiri eklenmişti. AKP ve MHP’nin Genel Kurul’da verdiği önerge ile bu karar “Sosyal ağ sağlayıcı hesap verebilirlik unsuruna uygun halde hareket etmek, Kanunun uygulanmasında şeffaflığı sağlamak, Kanunun uygulanmasına ait gerekli tüm bilgi ve dokümanları Kurum tarafından istendiği vakit Kuruma vermekle yükümlüdür” diye değiştirildi.
6 AY İÇİNDE BİLDİRMEYENE 30 MİLYON TL PARA VE BANT DARALTMA CEZASI VERİLEBİLECEK
Teklifin 35’inci maddesiyle, şimdi temsilci temsilci belirlememiş olan toplumsal ağ sağlayıcıları 6 ay içinde temsilci belirlemek zorunda olacak. 6 ay içinde bildirmemesi halinde 30 milyon Türk lirası daha idari para cezası, reklam yasağı ve yüzde 90 oranında bant daraltma cezası verilebilecek.
Teklifin 36’ncı maddesiyle, Elektronik Haberleşme Kanunu’ndaki tariflere yenileri eklendi. Kelam konusu tanımlar şöyle:
“Şebekeler üstü hizmet: İnternet erişimine sahip abone ve kullanıcılara, işletmecilerden yahut sağlanan internet hizmetinden bağımsız olarak kamuya açık bir yazılım vasıtası ile sunulan; sesli, yazılı, görsel irtibat kapsamındaki bireyler ortası elektronik haberleşme hizmetlerini,
Şebekeler üstü hizmet sağlayıcı: Şebekeler üstü hizmet tarifi kapsamına giren hizmetleri sunan gerçek yahut hukukî kişiyi,”
Teklifin 37’nci maddesinde de MHP ve AKP’nin önergesi ile değişiklik yapıldı. Zoom, Skype üzere elektronik haberleşme hizmeti sunan kurumlara BTK’nın istediği Türkiye’deki etkin kişisel ve kurumsal kullanıcı sayısı, sesli arama sayısı ve mühleti, manzaralı görüşme sayısı ve mühleti, anlık bildiri sayısı bildirme mecburiliği getiren kararlar unsurdan çıkarıldı.
Maddeden çıkarılan karar şöyle:
“Şebekeler üstü hizmet sağlayıcılar, Kurumun elektronik haberleşme kesimine ait vazifeleri kapsamında bu hizmete yönelik yapacağı düzenlemelere uymakla yükümlüdür. Kurum yapacağı düzenlemelerde hizmetlerin kullanıcılarına Ulusal Numaralandırma Planında yer alan numaralar ile haberleşme imkanı sınıp sunmadığı, Türkiye’deki faal ferdi ve kurumsal kullanıcı sayısı, sesli arama sayısı ve müddeti, manzaralı görüşme sayısı ve müddeti, anlık bildiri sayısı ve Kurumun belirleyebileceği başka bilgileri Kurumca belirlenecek dönemlerle Kuruma bildirmekle yükümlüdür.”
Maddeye ayrıyeten “Şebekeler üstü hizmet sağlayıcıları, bu Kanun ve Kurumun vazife alanı ile ilgili öbür Kanunlarda işletmeciler için belirlenen hak ve yükümlülüklerden, şebekeler üstü hizmet sunumunun niteliğine nazaran Kurumca belirlenecek hak ve yükümlülükler açısından işletmeci olarak kabul edilir” kararı eklendi.
Teklifin 38’inci maddesiyle, Elektronik Haberleşme Kanunu’ndaki “Yetkilendirme usulü” başlığı altında düzenlenen 9’uncu unsurundaki yükümlülükleri yerine getirmeyen yahut yetkilendirilmeksizin hizmet sağlayıcılara 1 milyon Türk Lirasından 30 milyon Türk Lirasına kadar idari para cezası verilebilecek. Para cezasını ödemeyen ve kanundaki yükümlülüklerine 6 ay içinde yerine getirmeyen hizmet sağlayıcılarının internet bant genişliği trafiği yüzde 95’e kadar daraltılabilecek.
Teklifin 39’uncu ve 40’ıncı maddelerinde de yürürlük ve yürütmek kararları düzenlendi. Kanun kararları Cumhurbaşkanlığınca yürütülecek.
Teklifte en çok, “Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” kabahatini düzenleyen 29. husus tartışılmıştı. TCK’ye ‘halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma’ kabahati ekleniyor ve bu cürmü işleyenlere 1 ila 3 yıl ceza verilecek.
İNTERNET HABER SİTELERİNE TESLİM VE KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
İnternet haber sitesinde yayımlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış biçimde 2 yıl mühlet ile koruma edilecek.
Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu süreçlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması mecburî olacak.
İnternet haber sitelerinde ziyan gören kişinin düzeltme ve karşılık yazısını sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL teması sağlanmak suretiyle tıpkı puntolarla ve tıpkı halde yayımlamak zorunda olacak. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin zaten çıkarılması durumunda, düzeltme ve yanıt metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinde birinci 24 saati ana sayfasında olmak üzere 1 hafta müddetle yayımlanacak.
Basılmış eserler yahut internet haber siteleri yoluyla işlenen yahut bu kanunda öngörülen öbür hatalarla ilgili ceza davalarının bir muhakeme kuralı olarak, günlük vadeli yayınlar ve internet haber siteleri istikametinden 4 ay, öbür basılmış eserler istikametinden 6 ay içinde açılması mecburî olacak. Bu müddetler basılmış yapıtların Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, internet haber siteleri için ise habere ait kabahat ihbarının yapıldığı tarihten başlayacak.
DERNEK VE VAKIF YÖNETİCELERİNE BASIN KARTI
Basın kartı, Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına, müddetli yayınların sahiplerine yahut hükmî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare heyeti liderlerine, medya kuruluşları ismine hareket eden ve misyon alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensupları ile misyon alanı Türkiye’yi kapsamamakla bir arada süreksiz bir müddetle Türkiye’ye haber maksatlı gelen yabancı medya mensuplarına, yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına, yurt dışında hür gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına, medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu çalışanına, medya alanında faaliyet göstermeleri koşuluyla sendikalar ile kamu faydasına faaliyette bulunduğu tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine verilebilecek.
