Ceviz Üreticileri Derneği (CÜD) Eş Lideri Ömer Ergüder, 6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve etrafındaki 10 ili etkileyen afetin, bölgedeki tarım faaliyetlerini olumsuz etkilediğini söyledi.
Kahramanmaraş başta olmak üzere Malatya, Adıyaman ve Hatay bölgelerindeki ceviz bahçelerinin etkilendiğini söz eden Ergüder, altyapı kaynaklı sulama ve bakım hususlarında yaşanan aksaklıkların eser kaybını ve randıman düşüşünü beraberinde getirebileceğinin altını çizdi.
Sulama ve bakım problemlerinin ziraî üretim faaliyetlerinin gecikmesi yahut yapılamamasına neden olabileceğini belirten Ergüder, “Hasat edilmiş ve depolanmış eserlerin birden fazla ziyan görerek kayıplar yaşanmasına neden olabilir. Öte yandan sarsıntı, bölgedeki meyve bahçelerinin sulama altyapılarına da ziyan verdi. Yaşadığımız zelzele felaketi nedeniyle, ceviz başta olmak üzere sert kabuklu meyvelerde fiyatlar da etkilenecektir diye kestirim ediyoruz. Öte yandan Kahramanmaraş’ta ceviz ve tarım açısından çok kıymetli bir merkez bulunuyor; 1995 yılında 135 dekar alanda kurulmuş ‘Sert Kabuklu Meyveler Gen Islah Merkezi’. Sarsıntı sonrası yapılacak konutlar için ne yazık ki bu merkezin yer aldığı bölgeler seçilmiş durumda. Ceviz Üreticileri Derneği olarak, kelam konusu alanların depremzedelere yapılacak yeni hayat yerleri için tek seçenek olmadığını düşünüyoruz. Hem cevizin hem de tarımın geleceği ismine bu konutların öbür bir alanda inşa edilmesi daha hakikat olacaktır. Hususla ilgili gelişmeleri yakından ve dertle takip ediyoruz” dedi.
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Sütyemez ise Türkiye ceviz üretiminin yüzde 7’sinin Kahramanmaraş, yaklaşık yüzde 20’sinin de zelzeleden etkilenen öteki vilayetlerde gerçekleştiğini söyledi. Prof. Dr. Sütyemez, “Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük tesire sahip olan bu sarsıntısı, başta Kahramanmaraş olmak üzere, tüm bölgeyi etkiledi. Bu vilayetlerde bilhassa iş gücü konusunda olumsuz yansımalarla karşılaşacağız. Kahramanmaraş, zelzele bölgeleri içerisinde oransal olarak en fazla ceviz üretim hissesine sahip” diye konuştu.
“FİYATLARA DA TESİR EDECEK”
Türkiye’de bilhassa bitkisel üretime ilişkin fiyatları varsayım etmenin çok kolay olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Sütyemez, “Önceki yıllarda küçük iklim hareketlenmelerinin, öbür ülkelerdeki gelişmelerin, raflarımızdaki eserlere farklı oranlarda yansıdığına şahit olduk. Sert kabuklu meyvelerin en çok yetiştirildiği alanlar, sarsıntıdan etkilenen vilayetlerinin hudutları içerisinde yer alıyor. Sarsıntı, bölgelerdeki meyve bahçelerinin sulama altyapılarına değişik düzeylerde ziyanlar verdi. Bu zararın ceviz, antepfıstığı ve badem üretimine ne oranda yansıyacağı konusunda şu anda bir fikir söylemek yanlışsız olmasa eserlerin fiyatlarına bir tesiri olacağını öngörüyoruz” dedi.
Cevizin başka sert kabuklu meyvelere nazaran suya karşı daha hassas olduğu bilgisini de veren Prof. Dr. Sütyemez “Bahçelerdeki sulama altyapılarındaki problemlerin ivedilikle giderilmesi ve bu süreç sırasında ceviz bahçelerine öncelik verilmesi gerekiyor. Bölgedeki üretimi teşvik edecek ekstra takviyelerle, ceviz üreticisinin moral ve motivasyonunu da yükseltmek gerekiyor” diye konuştu.
TARIMDAKİ RANDIMANIN SARSINTI ÖNCESİNE ULAŞMASI İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
Deprem bölgesindeki meyve yetiştiriciliğinin genelinde görülen aksaklıkların tahlilinin “kısa orta ve uzun vadeli plan ve programlar dâhilinde yapılması gerektiğinin de altını çizen Prof. Dr. Sütyemez, tarım dalında çalışan işletmelerin bu büyük felaket öncesi devirlerine ulaştırmak ve kalıcı ortamın sağlanması için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
- Deprem bölgelerinde ziyan gören başta sulama olmak üzere tüm ziraî altyapı eksikleri giderilmeli yahut yine yapılmalı,
- Tarımsal iktisat ve istihdam açısından dayanaklar artırılmalı ve bölgede üretim yapanlar nezdinde göçe mahzur olacak önlemler alınmalı.
- Bölgede mevsimlik tarım çalışanlarının istihdamı için önlemler alınmalı,
- Üreticilere tohum ve gübre, ziraî ekipman dayanağı verilerek bölgedeki üretim desteklenmeli
- Bölgedeki kaynak sularının kullanıldığı alanlarda kimyasal yapı gözden geçirilmeli,
- Tarımsal üretim kesiminden işten ayrılma/çıkartılmanın önüne geçilmesi için sarsıntı bölgesine yönelik ek destekleme plan ve programları uygulanmalı,
- Bölgelerin ekolojik ve toplumsal yapı özellikleri dikkate alınarak entegre havza rehabilitasyon projeler yapılmalı,
- Bölgenin ziraî üretimindeki tesirlerini belirlemek emeliyle bahis paydaşlarıyla faal çalışmamalar yapılmalı,
- Hasar görmüş depolama tesisleri güzelleştirilmeli,
- Muhtemel göç sebebiyle boş kalacak yerlerin bakanlık tarafından tespit edilmeli ve kiralanarak üretime yönlendirilmeli,
- Bölgenin yine rehabilitasyonu kapsamında, tüm ziraî bölümlere kapasitesine nazaran finansman dayanakları sağlanmalı,
- Depremzedeler için yapılacak konut alanlarında kesinlikle bilimsel datalara nazaran hareket edilmeli. Bitkisel üretim, ıslah ve gen kaynakları kapsamında bilimsel altyapıların kurulduğu alanlarda asla konut yapılmamalı.
Depremden etkilenen vilayetlerin, Türkiye toplam ziraî hasılası içerisindeki hisselerinin yüzde 13 ile 21 ortasında değiştiğini belirten Prof. Dr. Mehmet Sütyemez, bölgenin tarım yeri varlığının, Türkiye tarım yerlerinin yaklaşık yüzde 17’sini oluşturduğunu söyledi. Türkiye’de meyvecilik yapılan alanların yüzde 26’sını oluşturan tarla tarımı alanının yüzde 16.2’sinin zelzeleden etkilenen vilayetlerde bulunduğu bilgisini veren Prof. Dr. Sütyemez, bölgenin ceviz, kayısı, antepfıstığı, badem, zeytin, yenidünya ve nar üretimi açısından Türkiye tarımında değerli bir potansiyele sahip olduğunu anlattı.
“GÖÇ KISA VADE DE OLUMSUZ TESİR YARATACAKTIR”
Tarım, hayvancılık, su eserleri üzere eserlerin ülkemiz açısından epeyce büyük bir kısmını oluşturan bu bölgelerde yaşanabilecek göç durumlarının kısa vadede olumsuz bir tesir yaratacağını söyleyen Prof. Dr. Sütyemez, “Özelikle Hatay bölgesinde üretim potansiyelinin başka bölgelere daha yüksek oranda olumsuz etkileneceğini söyleyebiliriz. Lakin ekonomik hayatı yüklü olarak ziraî üretime dayalı olan bölge halkı, bir formda bölgede kalmaya uğraş ediyor. Bu yüzden ziraî iş gücünün bir formda bölgede tutulmasına yönelik acil önlemler alınması gerekiyor” diye konuştu.
