Birdenbire başlıyor, giderek alevleniyor, kısa müddette de şiddeti en yüksek seviyeye ulaşıyor! Ortada tehlikeli bir durum olmamasına karşın kişi bir anda; göğüs ağrısı, nefes alamama, boğulur üzere olma, çarpıntı ve titreme ve üzere belirtilerle ‘kalp krizi geçiriyorum’ ya da ‘ölüyorum’ sanarak ağır dehşet ve tasaya kapılıyor. Pek çok bireyde acil serviste noktalanan bu durumun ismi; panik atak!
Psikiyatri Uzmanı Dr. Merve Çukurova, panik atağın 13 belirtisini sıraladı, değerli ikazlar ve tekliflerde bulundu.
Panik Atak nedir?
“Boğulacak üzere oldum”, “Kalp krizi geçiriyorum sandım”, “Nefes alamadım”… Pek çoğumuzun arkadaşlarımızdan duyduğu ya da kendimizin şahsen yaşadığı bu durumun ismi; panik atak! Günümüzde giderek yaygınlaşan panik atağın, kişinin kendini ‘tehlikede’ ya da gerilimli hissettiği anlarda ortaya çıkan bir durum. Panik atak tipik olarak beklenmedik bir halde ortaya çıkan, ansızın başlayan, ağır bir dert hali, huzursuzluk ile kendini gösteren, vakit zaman tekrarlayan, insanı dehşet içinde bırakan, ağır dert ya da dehşet nöbetleridir. Panik atak başladığı andan itibaren giderek şiddetlenir, kısa müddette şiddeti en yüksek seviyeye ulaşır ve ekseriyetle 10-30 dakika içinde yatışmakla birlikte daha uzun sürebilir. Panik atağın sıklık ve şiddeti şahıstan bireye değişkenlik gösterir.
Panik atak neden olur?
Panik atak aslında, evrimsel olarak tehlike anlarında hayatta kalma sisteminin devreye girerek, bedenn kendini korumak üzere verdiği doğal bir reaksiyon silsilesidir. Panik ataklar çoklukla yakın bir kişinin mevti, sevilen bir şahıstan ayrılma ya da ayrılık tehdidi, hastalık, iş değiştirme, gebelik, göç, evlilik, mezuniyet üzere gerilim verici hayat olayları sırasında yahut sonrasında başladığı görülmektedir. Olağanda ömür tehdidi olan tehlikeli bir durumda sempatik sistem devreye girer ve ‘kaç ya da savaş yanıtı’ verilir, vücut kendini kaçmak yahut savaşmak üzere düzenler. Kalpten kaslara daha çok kan pompalanır bunu çarpıntı olarak hissederiz, daha fazla oksijen alabilmek için daha çok nefes alıp vermeye başlarız, göz bebeklerimiz büyür, ağzımız kurur. Hepimiz için tanıdık olan bu reaksiyonlar tehlikeli durumlarda bizi harekete geçirerek o durumdan çıkmamız için uyarıcı ve koruyucuyken, ortada bir tehlike yokken yaşandığında işler değişiyor. Bu durumda panik atak ve panik bozukluk kavramları ortaya çıkıyor.
Panik bozukluk nedir?
Panik atağın bilakis panik bozukluğun psikiyatrik bir rahatsızlıkdır. Panik bozukluk; kişinin bir sonraki panik atağının ne vakit olacağı konusunda ağır bir beklenti anksiyetesi yaşamasıyla karakterize bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Panik bozuklukta da; nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı üzere yakınmalar nedeniyle bireyler kalp krizi geçirdiklerini, ölebileceklerini düşünürler. Bu hastalar acil servislere, daha sonra da sıklıkla kardiyoloji, dahiliye, nöroloji üzere kısımlara başvurabilirler. Her seferinde tekrar incelemeler yapılmasına ve hiçbir olumsuz sonuç bulunmamasına karşın bu durum bir türlü düzelmez, hastanın şikayetlerini açıklayabilecek rastgele bedensel bir hastalık saptanamaz.
Panik bozukluk nasıl tedavi edilir?
Panik bozukluk hastalarının büyük bir kısmı yalnız başına meskende kalamıyor, sokağa yalnız çıkamıyor, toplu taşıma araçlarına, asansöre binemiyor, trafiğe girmekten kaçınıyor, dar sokak ya da köprülerden geçemiyor pazar yeri, büyük mağazalar üzere kalabalık yerlere ya hiç giremeyip ya da lakin yanlarında birisi ile ağır bir tasa ve rahatsızlık duyarak gidebiliyor. Gerektiğinde süratlice acil yardım alabilmek için; bütün günlerini hastane bahçesinde geçirmeyi ya da güzergahlarını muayenehane, eczane ve acil servis bulunan yerlerden seçmeyi tercih edebilirler. Panik bozukluk tedavisi mümkün olan bir hastalıktır, faal bir ilaç tedavisi ve psikoterapi teknikleri ile hastaların yakınmalarının değerli ölçüde yatıştırılması mümkündür. Lakin katiyen tabip denetiminde olmadıkça sakinleştirici, kalp, tansiyon, çarpıntı ilacı alınmamalı, ilacın dozu tabibin bilgisi olmadan artırılıp azaltılmamalı, kişi kendini uygun hissetse bile hekiminden habersiz ilacı kesmemelidir.
Bu belirtilerden 4’üne sahipseniz panik atak geçiriyor olabilirsiniz
Aşağıdaki belirtilerden en az 4 adedinin ansızın başlayacak ve 10 dakika içinde en yüksek seviyeye ulaşacak biçimde bireyde var olması, kişinin panik atak durumu ile karşı karşıya kaldığını gösterir.
-Çarpıntı, kalp atımlarını duyumsama ya da kalp suratında artma olması,
-Terleme,
-Titreme ya da sarsılma,
-Nefes darlığı ya da boğulur üzere olma hissi,
-Soluğun kesilmesi,
-Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma hissi
-Bulantı ya da karın ağrısı,
-Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış üzere olma,
-Gerçekdışılık, benliğinden kopma, kendine ve etrafa yabancılaşma hisleri
-Kontrolünü kaybedeceği ya da çıldıracağı korkusu,
-Ölüm korkusu,
-Uyuşma ya da karıncalanmalar,
-Üşüme, ürperme ya da ateş basmaları.
Panik Atağa Karşı 5 Tesirli Öneri!
Panik atağı önlemek için;
-Anksiyeteyi artıracağından çay, kahve, kolalı içecekler, çikolata üzere kafeinli yiyecek ve içeceklerden uzak durun.
-Stresi azaltmak için yürüyüş, spor üzere tertipli fizikî idmanlar yapın.
-Nefes- kas gevşemesi antrenmanları uygulayın.
-Panik atağın başlayacağını hissettiğinizde, başa çıkma tekniği olarak teneffüs kontrolü sistemleri uygulayın. En az 5 saniye müddetle burnunuzdan nefes alıp, bu nefesi 5 saniye tutup, tekrar en az 5 saniye müddetle güya ıslık çalıyormuş üzere dudaklarınızı büzerek nefes vermek bu usullerden birisi. Bunu 5 sefer tekrarlayın.
-Panik atak sırasında kese kağıdı, naylon poşet yahut kağıt torbaya nefes alıp verme üzere formüllerin sıkça sorulduğunu belirten Dr. Merve Çukurova bu prosedürlerle ilgili şöyle konuşuyor: “Panik atak sırasında kişi daha sık ve derin nefes alıp verdiğinden, kandaki oksijen düzeyi artıp, karbondioksit düzeyi süratle düşer. Bu nedenle baş dönmesi, uyuşma, karıncalanma, bayılma hissi üzere semptomlar oluşur. Atak sırasında teneffüs denetim edilemediğinde, şayet altta yatan kronik bir hastalık yoksa kağıt torbaya nefes alıp vermek, karbondioksit seviyesinin düşmesini engelleyip kâfi oksijen alımına imkan verdiği için yarar sağlayabilir. Fakat bu prosedür uzun mühlet ve denetimsizce uygulandığında kandaki karbondioksit düzeyi yükseleceğinden bu süreci uzun müddet yapmamak gerekir. Naylon poşet ise kâfi oksijen alımını engelleyeceği için kullanılmamalıdır.”
