Bir yandan küresel besin krizi, öbür yandan uygulanan ekonomik model nedeniyle besin enflasyonu artmaya devam ederken “iki yumurta kırıp” akşam yemeğini geçiştirmek de zora girdi. Üreticinin dolara endeksli maliyetler nedeniyle artırdığını savunduğu fiyatlara karşı Rekabet Kurumu’nun dört ay evvel başlattığı soruşturma işe yaramadı. Fiyatlardaki artış bir yılda yüzde 130’u buldu.
YILLARDIR ZORDAYIZ
Piyasada besin enflasyonunun üzerinde artan eserlerden biri olan yumurtanın üreticiden çıkış fiyatı tane başına 1.65 TL. Market fiyatları ise 2 TL’yi geçti. 30’lu orta uzunluk yumurta üreticiden 53 liraya çıkarken marketlerdeki satış fiyatı ise 80 liraya kadar çıkıyor.
Rekabet Heyeti, fiyatlardaki artış konusunda üreticinin muahede yaptığı teziyle haziran ayında Yumurta Üreticileri Merkez Birliği’ne (YUMBİR) üye 13 birliğe ve 12 üreticiye rekabeti kısıtlayıcı hareketlerde bulunduğu argümanıyla soruşturma başlattı. Soruşturmanın başlamasınından bu yana yumurta fiyatlarında gerileme şöyle dursun yüzde 95 artış gerçekleşti.
Yumurta üreticilerine nazaran en kıymetli sorun yem, güç, ambalaj ve nakliye maliyetleri. Bu girdilerde artış sürdükçe fiyatların da artacağını söyleyen üreticiler, artışta bir başka sorumlu olarak zincir marketleri gösteriyor.
Yumurta Üreticileri Birliği devam eden soruşturma sebebiyle görüş vermekten kaçınırken telaş ise sürüyor. İsmini vermek istemeyen bir kesim temsilcisi, şunları söylüyor:
“Biz iki yıldır batıyoruz, kriz var burada diye feryat ederken bize kulaklarını kapatanlar artık yüksek fiyatlardan üreticiyi sorumlu tutamazlar. Yem, elektrik, nakliye, paketleme masrafları direkt olarak dolara bağlı ve dolar bir yılda yüzde 100’den fazla pahalanmışken artırım yapmadan nasıl üretim yapabilecektik ki?”
DOLARLA İŞİMİZ VAR
Bir diğer yumurta üreticisi ise “Benden 50 kuruşa yumurta alan market yüzde 30 kârla satıyordu, artık 1.5 liraya alıyor yeniden yüzde 30 kârla satıyor” diyerek şöyle devam ediyor:
“Benden 48-49 liraya çıkan 30’lu yumurtanın fiyatı ambalaj ve nakliye eklenince 53 liraya çıkıyor. Markette 65 liraya kadar satılıyorsa olağan fiyattır. Onun üstündeki fiyatlar sıkıntılıdır. Orada bir rant var demektir.”
Üreticilerin taleplerini sorduğumuzda ise yanıtlar birebir:
“Bütün yetiştirici ve çiftçilerin olduğu üzere bizim de talebimiz güç ve yem maliyetlerinin düşürülmesidir. Yöneticiler ‘Dolarla işimiz yok’ diyorlar fakat bizim var. Yemleri, kartonları dolarla alıyoruz. Bu hayvan dolar yiyor.”
BEYAZ ETTE ARTIRIM BEKLENİYOR
Beyaz et fiyatlarında da misal bir artış var. Kesim temsilcileri kışa girerken fiyatlarda bir düşüş beklediklerini söylese de şubat ayından itibaren yeni artırımların geleceğini vurguluyor. Türkiye Kanatlı Hayvan Eti Üreticileri Birliği Lideri Abdullah Koç, “Maliyetlerimiz yüzde 300 arttı, fiyatları o oranda artıramıyoruz. Alım gücünü aşıyor fiyatlar. Beyaz et lüks oluyor. Tüketicimiz için dua ediyoruz artık. Bizim dayanma gücünün hududuna geldik. Daha fazla ziyan etmeyi kaldıramayız” diye konuştu.
