Brezilya’nın eski önderi solcu Lula di Silva’nın 12 yıl sonra kıl hissesiyle devlet lideri seçilmesi gerisinden yeni tartışmaları getirdi. Yüzde 50.8 oyla seçilen Lula’ya karşı yarışan ve 49.2 puan oy alan vazifedeki çok sağcı önder Jair Bolsonaro, pazar günkü seçimden uzun müddet kamuoyuna rastgele bir açıklama yapmadı.
(Bolsonaro, seçim sonrası saatlerce sessiz kaldı.)
Bu durum ise Bolsonaro’nun seçimlerden evvel sinyallerini verdiği üzere, “sonuçları tanımama” telaşını pekiştirdi. Bir öbür bahis ise 2000’lerin başlarında Latin Amerika’da eş vakitli olarak sol oluşumların iktidara geldiği periyodu tanımlayan “pembe dalga”nın bölgede yine canlanması oldu.
(Lula, evvelki gün zafer konuşması yapmıştı.)
Brezilya’daki Sao Paulo İşletme Okulu’ndan siyaset bilimci akademisyen Guilherme Casaroes, seçim sonuçlarını ve kıtada yine baş gösteren pembe dalgayı Cumhuriyet’e kıymetlendirdi. Casaroes, “Lula’nın zaferi, Brezilya’nın demokratik kurumlarını tekrar inşa etme sürecinin yalnızca bir parçası” yorumunu yaptı.
“Bolsonaro, seçimlere kuşkuyla yaklaşıp yüksek mahkemeye meydan okuyarak ve medya ile sivil toplumu düşmanlaştırarak ülkeyi çok sağ popülist bir düzlemde yönetti” diyen Casaroes, sonuçların, seçmenlerin yalnızca yarısından biraz azının Bolsonaro’nun siyasetlerine ve mefkurelerine katılmadığını gösterdiğinin altını çizdi.
(Guilherme Casaroes)
GEÇİŞ SIKINTI OLACAK
Lula’nın şiddetli bir savaşla karşı karşıya kaldığını belirten Casaroes, “Sokaklardaki Bolsonaristler, yolları kapatan kamyon sürücüleri, seçim sonrası düzensizliğe göz yuman polis memurları, iktidar geçişinin güç olacağını işaret ediyor” diye konuştu. Kongredeki çok sağ çoğunluğun, yeni idarenin işini çok zorlaştıracağını söyleyen siyaset bilimci, Lula’nın, kampanyasını destekleyen birçok siyasi güçten gelen baskıyla karşı karşıya kalacağını aktardı ve ekledi: “Ufuktaki ekonomik problemlerden bahsetmiyorum bile.”
Bolsonaro’nun yenilgiyi hazmedemediğine yönelik konuşan Casaroes, “Birçok vazifedeki devlet liderinin seçimleri kaybetmesi son yıllarda bölge genelinde bir eğilim oldu” sözlerini kullandı. Casaroes, kelam konusu durum için “siyasetin derinden kutuplaştığının ve insanların bir bütün olarak politik sistemden giderek büyüyen bir hüsrana uğradığının göstergesi” yorumunu yaptı. Casaroes ayrıyeten, Brezilya, Şili, Kolombiya ve Arjantin üzere bölgedeki kilit ülkelerin son periyotlarda “sola dönüş” yaptığını vurguladı.
(Bolsonaro destekçileri)
BÖLGENİN YENİ ÖNCELİĞİ
Öte yandan Casaroes, sola dönüş yapan Latin Amerika’nın her halükârda radikallerle çabayı ön plana alması gerektiğini lisana getirdi. Akademisyen Casaroes, örnek olarak “Aşırı sağcıların Brezilya ve Kolombiya’da olduğu üzere neredeyse başkanlık seçimlerini kazanacaklarını” anımsattı. Arjantin ve Paraguay üzere birtakım ülkelerde de ulusal siyaseti, sınıf ve eşitlik yerine din ve gelenekleri daha merkeze alan Trumpizm ve Bolsonarizm çizgisine çekebilecek çok sağ politik figürlerin ortaya çıktığına dikkat çekti. Casaroes, “Güney Amerika’da yeni bir pembe dalgadan bahsedebilirsek siyasi aşırılıkçılıkla çaba, bölgenin en kıymetli önceliklerinden biri olmalıdır” dedi.
İKİ KIYMETLİ SINAV
Latin Amerika hükümetlerinin iki büyük zorlukla karşılaşabileceğini kaydeden Casaroes, birincisinin son devirlerde terk edilen bölgesel entegrasyon çerçevesinin restore edilmesi olduğunu söyledi. Casaroes, “Bunu yapmak için de ‘Venezüella krizi’ üzerinde çalışılacak olan ikinci bir imtihanla karşı karşıya kalacaklar” dedi. Brezilyalı siyaset bilimci, “Venezüella başkanı Maduro’nun otoriter idaresi, sırf bölgedeki bütünleşme ve işbirliği için değil, tıpkı vakitte Güney Amerika siyasetindeki solun imajı için de bir sorun olarak görülüyor” değerlendirmesinde bulundu.
(Bolsonaro destekçileri)
BOLSONARO YANLILARI SOKAĞA ÇIKTI
Aşırı sağcı Bolsonaro destekçileri (Bolsonaristler) kamyoncuların araçlarıyla otoyolları trafiğe kapatmasıyla başlayan protestolar ülke çapına yayıldı. Kamyoncuların otoyolları kapatması nedeniyle uzun araç kuyrukları oluştuğu bilhassa kentler ortası otobüs ulaşımının olumsuz etkilendiği bildirildi. Seçim gecesi az sayıda kamyoncunun başlattığı ve ordudan idareye müdahale talep edildiği şovların ülkenin 27 eyaletinden 20’sine yayıldığı ve yol kesme hadiselerinin 300’e ulaştığı belirtiliyor.
Yerel basın, dün polisin fizikî bir harekette bulunmadan “ikna” tekniğiyle müdahale ettiği şovlarda çok sayıda yolun açılmasına rağmen 200’den fazla noktada protestoların sürdüğünü yazdı. Federal Yüksek Mahkeme Lideri Alexandre de Moraes de dün yolların açılması için güvenlik güçlerine bağlı bulundukları makamların takdirine bağlı olarak “gerekli ve kâfi tüm tedbirlerin derhal alınması” davetinde bulundu.
