Mersin Üniversitesi (MEÜ) Su Eserleri Fakültesi Sürece Teknolojisi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Ayas ile birlikte 6 kişilik grup Erdemli-Silifke ilçeleri ortasında “Deniz canlıları müzesi faaliyeti altyapısının geliştirilmesi” projesi nedeniyle istilacı çeşitlerle ilgili keşif dalışı gerçekleştirdi.
2 gün mühletle dalış yapan takım, pilot bölge Akkum kayalıkları etrafında Kızıldeniz’den Türkiye’ye gelen zehirli dikenleri bulunan çizgili kedi balığını 321 kilometre Akdeniz’e kıyısı bulunan Mersin’de birinci kere görüntüledi. Grup birebir vakitte 10 yıl evvel Akdeniz’e giren 1 yıldır da takip edilen yerli barbunun popülasyonunu etkileyebileceği bedellendirilen sivri burun barbunların ağır olarak ürediğini kaydetti.
“MERSİN’DE BİRİNCİ KERE KARŞILAŞTIK”
Pilot bölgede dalış yaptıklarını anımsatan Proje Koordinatörü Prof. Dr. Deniz Ayas,”Keşif dalışlarının buradaki emeli yabancı cinslerin hem resif alanlarında hem kayalık alanlarda hem de kumul alanlarda dağılım durumu ile ekosistemde üstlendikleri işlevsel rollerin belirlenmesi.
Bugün 2 değerli tıp aslında izledik. Bir tanesi Plotosus lineatus dediğimiz çizgili kedi balığı, bu çeşit Kızıldeniz’den ülkemize geldi. Mersin’de aslında bizim çalışma alanımız olan Akkum pilot alanında birinci sefer bugün karşılaştık bu cinsle. Çok sayıda bireyler kayalar altında saklanıyorlardı. Bunun temel sebebi aslında bu hayvanlar gececi hayvanlar.
Geceleri faal olan hayvanlar gündüzleri kayalık alanlarda mağaraların, küçük kayaların ortasında saklanarak vakitlerini geçiriyorlar. Çabucak çabucak her kayalık bölgede bu cinsin küçük bireyleri ile karşılaşmış olmamız bu tıbbın burada aslında önemli manada popülasyon kurduğunu gösteriyor” dedi.
“ZEHİRLİ, TEMAS HALİNDE SIHHAT KURUMUNA GİTMEK GEREKİYOR”
Çizgili kedi balığı çeşidinin dikenlerinde aslan balığı üzere zehir bulunduğuna dikkat çeken Porf. Dr. Ayas, “Hem sırt yüzgeci, hem göğüs yüzgeçlerinde çok sayıda ışın bulunuyor, kemiksi ışın. Ve bunların içerisinde de zehirler var.
Turizmin yaygın olduğu bu bölgede insan temelli önemli yaralanmalara sebep olabilir. Zira bu bölgede dalış faaliyetler, kısmen de olsa olta balıkçılığı faaliyeti var. Bu cinsle insanlarımız karşılaştığında bilhassa yaralanmalar durumunda ivedilikle bir sıhhat kurumuna gitmeleri gerekiyor. Zira bunun dikenleri battığında ağrılı ve önemli yangılı semptomlar geliştirebiliyor.
Aslan balığı üzere aslında etinde de zehir yok. Aslan balığının tüketimini arttırarak aslan balığının popülasyonunu istikrarda tutmaya çalışılıyor. Ülkemizde de bu faaliyetler çok ağır yapılıyor. Bu tıbbın de etinde rastgele bir zehir yok. Tüketimi sağlanabilir” tabirlerini kullandı.
“YERLİ BARBUN CİNSLERİNİN POPÜLASYONLARINI DA DARALTIYOR”
Keşif dalışında karşılaştıkları ikinci cinsle ilgili de bilgi veren Ayas,” İzlediğimiz tıp 10 yıl evvel sularımıza tekrar Kızıldeniz’den gelen Parupeneus forsskali dediğimiz sivri burun barbun. Bu tıp bizim pilot alanımızda bir yıldır izlediğimiz bir cins. Bu tıbbın aslında biz yerli barbun cinsleriyle besinsel bir rekabet ilgisine girdiğini görüyoruz. Deniz tabanında bulunan makro zoolantik canlılarla besleniyor. Hem yeni yabancı çeşit sivri burun barbun hem de yerli barbunlarımız birebir besin tipiyle besleniyorlar. Tabi sonuçta besine ortak olarak yerli barbun tiplerinin popülasyonlarını daraltıyor.”
“KIZILDENİZ’DEN GELEN 500 CANLI CİNS VAR, KİMİLERİ İSTİLACI”
Keşif dalışını anımsatan Dalış Eğitimeni doktora öğrencisi biyoloji öğretmeni Ertuğrul Çete’de,”Özellikle bu lesepsiyen cinslerin buraya gelişiyle ilgili bir dalıştı bu. Fotoğrafladık, görüntülerini aldık. İnceledik, etrafta ne kadar olduklarını. Ve gide gide, günden güne artıyor, ağır bir biçimde görmeye başladık, her yerde lesepsiyen cinsler var.
Ne vakit durulur, ne vakit ortaya çıkar bilimsel çalışmaları yapıyoruz. Kızıldeniz’den gelen yaklaşık bir 500 cins canlı var gelen. Bu canlıların kimileri tabi istilacı çeşitler, bu bölgeye yerleştiler. Bu bölgedeki başka canlılarla yaşamaya başladılar. Bilhassa lesepsiyen çeşitlerden aslan balığı birinci sırada her vakit artık görür haldeyiz.
Sivri burun barbunumuz var, o da çok ağır artık bu alanda bulunuyor ve kendisi yerleşti, yavrularını görüyoruz. Bu çok değerli bir detay. Kedi balığı var, çizgili kedi balığı o da yerleşti, onun da yavrularını görmeye başladık, ağır bir formda. Sokarlar şuan tükettiğimiz balıklardan birisi o da lesepsiyen o da bu bölgede çoğaldı. Ağır bir formda lesepsiyen çeşit görüyoruz” diyerek kelamlarını tamamladı.
