Doğu vilayetlerinde besleyici özelliğiyle sofraların vazgeçilmezlerinden olan “Keledoş”un sahiplenilmesi konusunda Van ile Ağrı ortasında rekabet yaşanıyor.
Keledoş nedir?
Yöresel bir yemek olan keledoş; yaz aylarında yayla ve dağların eteklerinden toplanan akpancar, kırmızı et, nohut, yeşil mercimek, patates, soğan, sarımsak, aşurelik buğday, salça, tereyağı, çökeleğin güneşte kurutulmasıyla elde edilen “kurut” ve baharat karışımlarıyla hazırlanıyor.
Keledoş, değişik sunum biçimiyle yöre halkının en fazla tükettiği yemekler ortasında bulunuyor.
Keledoş nasıl yapılır?
Yemek için evvelden haşlanan nohut, akpancar, mercimek, buğday, patates, tereyağında kavrulan soğan ve etle bir mühlet pişiriliyor.
Ardından ezilerek ayran kıvamına getirilen kurut, tencereye eklenerek ocağa bırakılıyor. Yaklaşık bir saat pişirildikten sonra hazır hale gelen yemek, tereyağında kavrulan toz biber, salça ve sarımsak sosuyla servis ediliyor.
Tescillendi
Yapımı zahmetli olmasına karşın yörede asırlardır özel günlerde ve bilhassa kış aylarında sofralardan eksik olmayan keledoş, 8 Kasım 2017’de Van Ticaret ve Sanayi Odasının (TSO) teşebbüsleriyle Türk Patent ve Marka Kurumunca coğrafik işaretle tescillendi.
Ağrı Belediye Lideri Savcı Sayan da bir müddet evvel toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, yemeğin Ağrı’ya ilişkin olduğunu belirterek, bununla ilgili anket başlatmıştı. İki vilayet ortasında tatlı rekabetin yaşandığı lezzet, bölgedeki birçok kentte severek tüketiliyor.
Besleyici özelliğiyle yörede sofraların vazgeçilmezleri ortasında yer alan keledoş, Van ve Ağrı’da farklı sunum biçimleriyle sofralarda yerini alıyor. Kimileri tabaklara doğradıkları tandır ekmeğinin üzerinde, kimileri da ekmeksiz olarak servis ediyor.
Van TSO Lideri Necdet Takva, AA muhabirine, tarihi evrakların 19. yüzyılın başından bu yana keledoşun Van’da yapıldığına işaret ettiğini söyledi.
Van’ın tarihi İpek Yolu güzergahı üzerinde bulunması münasebetiyle yolcuların konakladığı yerlere konut sahipliği yaptığını anlatan Takva, “Yemeğinin coğrafik işaret dokümanını 8 Kasım 2017’de aldık. Şeflerimizden biri Pakistan’da düzenlenen milletlerarası yemek müsabakasında yaptığı keledoşla altın madalya kazandı. Bu yemeğin karmaşık bir bakliyat bileşeni var. Her bakliyat kendi tenceresinde farklı haşlanır, daha sonra bunlar birleştirilir. Kalabalık ailelerin vazgeçilmez yemeklerinden biri. Genelde kış mevsiminde tüketilir.” dedi.
Başka kentlerin vakit zaman yemeğin kendilerine ilişkin olduğu istikametinde argümanlarda bulunduğunu belirten Takva, şunları kaydetti:
“Hiçbir kent saf bir demografiye sahip değil. Örneğin Ağrı’nın ismi geçiyor. Şu an Van’da Ağrılılar, Hakkarililer de yaşıyor. Onların da bu bahiste kendi spesiyallerini ön plana çıkarma üzere gayretleri var. Varsa ayırt edici özellikleri elbette coğrafik işaret tescilline başvurabilirler. İlimiz yalnızca Vanlıların yaşadığı bir kent değil, burası kozmopolit bir kent. Van, tarih boyunca varlıklı bir sofra kültürüne sahip olmuş. Bu bağlamda keledoş, Van’a has yöresel bir yemektir. Tarihi kaynaklarda yer alan Van’a ilişkin yöresel eserleri tescilleme eforu içindeyiz. Sofralarımızın vazgeçilmezi keledoş, 2017’den bu yana hem ulusal hem memleketler arası alanda markalaşarak ödül aldı. Bundan sonra da Van sofralarının vazgeçilmez yemeklerinden biri olarak kalmaya devam edecektir.”
Coğrafi işaretli eserlerin kendileri için kıymetli olduğunu söz eden Pulat, “Pakistan’daki yarışta yemeğimiz çok beğenildi, dünya birinciliğini kazandık ve memnun olduk. Vilayetimizde keledoş, 3-4 farklı biçimde yapılıyor. Bu, bizim mutfak zenginliğimizdir.” dedi.
Pakistan’da 2019’da düzenlenen “Uluslararası Gastronomi Şenliği Yemek Yarışması”nda keledoş ile birinci olarak altın madalya kazanan aşçı Sinan Pulat ise bu yemeği dünyaya tanıtmak istediğini söyledi.
