İSKİ’nin yaptığı ölçümlerde nazaran baraj doluluk oranlarının yıllara nazaran karşılaştırıldığı grafikte 2022 Nisan’da yüzde 88.44’lük doluluk oranı ve 2023 Nisan’da yüzde 41.93’lük doluluk oranıyla ortaya çıkan yüzde 46,51’lik büyük fark ”İstanbul’da yaz aylarında su krizi yaşanacak mı” sorusunu da akıllara getirdi.
İSKİ’nin yaptığı son ölçümlere nazaran barajlardaki su düzeyleri ise şöyle:
Barajların doluluk oranları Alibey‘de yüzde 16.62, Büyükçekmece‘de yüzde 30.77, Darlık‘ta yüzde 55.98, Elmalı‘da yüzde 40.79, Istrancalar‘da yüzde 27.04, Kazandere‘de yüzde 11.73, Ömerli‘de yüzde 65.9, Pabuçdere‘de yüzde 10.12, Sazlıdere’de yüzde 32.25, Terkos‘ta ise yüzde 34.08 kaydedildi.
İstanbul’da barajlardaki su doluluk oranlarının 2014 yılından sonra en düşük düzeye gelmesinin akabinde İstanbul’da yaşanabilecek su krizi üzerine İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi’nden (İSKİ) Cumhuriyet.com.tr‘ye açıklama geldi. Susuzluk sıkıntısıyla ilgili İSKİ’nin sorularımıza karşılıkları şöyle oldu:
Mevsim normalleri seviyesinde yağışlarla İstanbul’un önümüzdeki yaz su sorunu olacak mı?
Günümüzde su kaynakları idaresinin en öncelikli sorunu, kısıtlı su kaynaklarının ölçü ve kalite olarak korunmasını sağlayarak artan su talebinin karşılanmasıdır. Su kalitesi ve ölçüsü; global ve lokal gelişmeler sonucu artan nüfus, süratli kentleşme, sanayi ve ziraî faaliyetlerden ayrıyeten global iklim değişiminden olumsuz etkilenmektedir. Su, toprak ve başka doğal kaynaklar birbirleriyle etkileşim içerisinde olduğundan rastgele birine verilecek ziyan tüm kaynakları etkilemektedir.
Bilim insanlarınca yapılan araştırmalar, dünyanın yaklaşık dörtte birinde kuraklık ve su derdinin olduğunu, global ısınmadan ötürü bu ıstırabın daha da arttığını ortaya koymaktadır. Yalnızca ülkemiz ve İstanbul değil tüm dünya ve birçok kent, global iklim değişiminin yarattığı kuraklık ve/veya sel/taşkın üzere problemlerle yüzleşmektedir. Kentler yeni normallerini dikkate alarak proaktif risk değerlendirmesi ve idaresi çerçevesinde entegre su idaresini gerçekleştirmek zorundadır.
İstanbul son üç yılda atık su arıtma altyapısına yapılan yatırımlar, geri kazanılmış su kullanımının artırılması, kayıp-kaçak oranlarının azaltılması, yağmur suyu-gri su projelendirme çalışmaları ve su tasarrufu ve verimliliğini teşvik etme kampanyaları da dahil olmak üzere su idaresi uygulamalarını uygunlaştırmak için kıymetli adımlar atmıştır. Bu adımların sonuçları dikkate alınarak İstanbul’un önümüzdeki yaz su sorunu yaşamayacağını söyleyebiliriz.
Bununla birlikte yönetimimiz, 2053 yılını maksat alan “İstanbul İçme Suyu ve Kanalizasyon Master Plan” çalışmalarını da 2023 yılında tamamlayacaktır. Bu kapsamda kentimizin gelecekteki muhtaçlıkları bugünden planlanmakta, bilhassa potansiyel su kaynaklarının kıymetlendirilmesi başta olmak üzere İstanbulluların uzun vadede su badiresi yaşamaması ve su arzında sürekliliğin sağlanması için alternatif senaryoların üzerinde titizlikle çalışılmaktadır.
İSKİ’nin sitesinde 2014 yılından sonra son 9 yılın en düşük baraj doluluk oranları görülüyor. Bu düzeyler İstanbulluların su krizi yaşamaması için kâfi olacak mı?
İstanbul’da bugün prestiji ile baraj doluluk oranları yaklaşık yüzde 43 düzeylerindedir. Son haftalarda Marmara Havzası’na yağan yağmurların akışa geçmesi ile bu düzey önümüzdeki günlerde daha da artacaktır. Bununla bir arada İstanbul’a yalnızca barajlardan su sağlanmadığı bilgisini de vermek isterim. Melen-Yeşilçay ve Istranca sistemlerinden regülatörler vasıtası ile de İstanbul’a su sağlanmaktadır.
Son periyotta yaptığımız çalışma ile günlük 590 bin metreküp su iletim kapasitesine sahip Melen sistemine kurulan 3. Pompa istasyonu yıllık bazda 75 milyon metreküp ilave su transferi sağlanmış olacaktır. Melen sistemindeki yeni ve mevcut terfi merkezlerimizden elde edilen sular Ömerli Barajı ve Cumhuriyet İçme Suyu Arıtma Tesisi’ne aktarılacaktır. Bu sayede hem Anadolu hem de Avrupa Yakası’nın su arzına önemli bir katkı sağlanmış olacaktır. İstanbul’a su sağlayan barajlarımız ve regülatör sistemlerimiz ile İstanbul’da entegre kentsel su idaresini gerçekleştiriyoruz. 2023 yılı projeksiyonlarımızda da gördüğümüz üzere İstanbullular su krizi yaşamayacaktır.
Su krizi ile ilgili nasıl çalışmalar yapıldı ve yapılıyor?
Yukarıda da belirttiğim üzere İstanbul’a baraj dışı kaynaklardan sağlanan su potansiyelini artırmak üzere Melen Çayı’ndan daha fazla su almamızı sağlayacak yeni
terfi merkezimiz hizmet vermeye başlamıştır. Ayrıyeten mevcut su kaynaklarımızı korumak emeliyle fiziki su kayıplarının azaltılması için çalışmalarımız devam etmektedir. Asya ve Avrupa yakasında yürüttüğümüz projeler ile 2019 yılında yüzde 22,31 olan su kayıp-kaçak oranı, 2022 yılında yüzde 19,45 oranına düşürülmüştür.
Bununla birlikte ileri biyolojik atık su arıtma tesislerimizde arıtılan ve son dezenfeksiyon sürecine tabi tutulan atık suların endüstride, tesis içi gereksinimlerde ve yeşil alan sulamasında kullanımı sağlanmaktadır. Bu kapsamda yalnızca 2022 yılı içerisinde 30 milyon metreküpe yakın suyun geri kazanılması sağlanmıştır. Ayrıyeten, İSKİ, suyun tasarruf edilerek mevcut su kaynaklarının daha verimli kullanılması için teknik çalışmalarına da sürat kesmeden devam etmektedir.
Bu kapsamda Yönetimimiz, 1 Mart 2021 tarihinden itibaren, 30.000 m²’nin üzerinde toplam inşaat alanı olan yapılarda gri su projesi ve 1.000 m²’nin üzerindeki parseller için, yağmur suyu hasadı proje onayı mecburiliği getirmiştir. Değeri çok inandığım öteki bir çalışmamız ise su tasarrufu ve verimliliğini teşvik etme kampanyalarıdır. Su tasarrufunun sağlanmasıyla ilgili günlük tüketimi 20 metreküpün üzerindeki abonelerimizin musluklarına perlatör takılmaktadır.
Eski Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, 16 Kasım 2017’de yaptığı açıklamada “Melen’in devreye girmesiyle birlikte İstanbul’un su problemini 2071 yılına kadar çözdük” demişti. Bu açıklamaya nazaran sorun nasıl çözüldü?
Melen Sistemi, 1990’lardan başlayarak ağır göç alan ve nüfusu süratle artan İstanbul’a su temini noktasında 1990 yılında Bakanlar Konseyi kararı alınarak geliştirilen projelerden biri, hatta öne çıkanıdır. İstanbul’a su sağlamak hedefiyle geliştirilen Melen Barajı projeleri, DSİ Genel Müdürlüğü’nce 2011 yılında onaylanmış ve 2012 yılında inşaatına başlanmıştır. 2016 yılında bitirilmesi planlanan projenin DSİ tarafından gerekli iyileştirmelerin yapılmasının akabinde planlanandan on yıl sonra, yani 2026 yılında tamamlanması öngörülmektedir.
Sayın İBB Liderimiz Ekrem İmamoğlu, 2019 yılında misyona geldikten sonra Melen projesinde yaptığı incelemeler ile baraj inşaatındaki problemlere dikkat çekmiştir. Devam eden süreçte DSİ Genel Müdürlüğü Melen Barajının güçlendirilmesi için adım atmış olmakla bir arada bu gayeyle gerçekleştirilen çalışmalar hala tamamlanamamıştır. 2016 yılından itibaren geçen 7 yıllık müddet dahilinde yapılan çalışmalardan Melen Barajı güçlendirilmesi için net bir sonuç ve/veya mühendislik tahlili elde edilememiştir.
Melen Barajı İstanbul için epey kıymetli bir su kaynağıdır. Artan su muhtaçlığı, iklim değişikliği, düzensizleşen yağış rejiminden kaynaklı depolama tesis gereksinimi ve kurak periyotların şiddet ve sıklığının artması üzere nedenlerle Melen Barajı’nın en kısa müddette işletmeye alınması, İstanbul’un içme suyu arz güvenliği açısından büyük kıymet arz etmektedir.
