Parlamentonun alt kanadı Senatoda son oylaması yapılan Demokratik Hafıza Yasası, 128 “evet”, 113 “hayır” ve 18 “çekimser” oyla sonuncu olarak kabul edildi.
İspanya’da 2007’de çıkarılan “Tarihi Bellek Yasası” ile başlayan, iç savaş ve diktatör Franco periyotlarının (1936-1975) izlerinin silinmesi ve mağdurlara takviye verilip geçmişle yüzleşme adımları, yeni çıkartılan maddeyle daha da genişletildi.
Yeni bir yol haritası olacak “Demokratik Hafıza Yasası” ile diktatörlük devri ve o devrin mahkemelerince verilen cezalar yasa dışı ilan edilip Franco tarafından verilen soyluluk unvanları geri alındı.
Yasa gereği, 44 yıl (1975-2019) diktatör Franco’nun mezar yeri olarak kullanılan Madrid’in 50 kilometre kuzeyindeki Valle de los Caidos anıt mezarında gömülü bulunan, iç savaş ve diktatörlük devrinde hayatını kaybeden yaklaşık 33 bin kişinin cenazelerinin çıkarılıp, kimlik tespitleri yapıldıktan sonra ailelerine teslim edilmesi de devletin sorumluluğu olarak kabul edildi.
Aynı biçimde iç savaş ve diktatörlük sırasında öldürülen (kayıp olarak tanımlanıyor) yaklaşık 114 bin kişinin aranması da birinci sefer devletin sorumluluğuna geçecek.
Ayrıca 1978-1983 devrinde Franco devriyle ilişkili olarak mümkün insan hakları ihlallerinin soruşturulmasının önü bu maddeyle açıldı.
Başbakan Pedro Sanchez, yasanın çıkarılmasıyla ilgili toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Sosyalistler her vakit demokrasimizi güçlendirmeye kendilerini adamışlardır. Bugün tüm mağdurlar için adalet, tazminat ve onurlandırma yolunda yeni bir adım atıyoruz.” tabirlerini kullandı.
İktidardaki Sosyalist Personel Partisinden (PSOE) Senatör Eva Granados da şunları kaydetti:
- Bugün, demokrasi devrildiğinde onu savunan ve onlarca yıl mahpus, sürgün ve zulme maruz kalan, birçoğu bir mezarlığın duvarlarında yahut kalıntılarının hala bulunduğu bir hendekte öldürülenlere tarihi bir borcu ödedik. Bu bireylerin akrabalarına ve tüm İspanyol toplumuna bir borcumuz var.
Diğer yandan, muhalefette bulunan sağ görüşlü partiler, hükümetin maddeyi çıkartmak için Bask bölgesinde faaliyet gösteren ve ETA örgütü yanlısı siyaseti olan EH Bildu’nun dayanağını almasını eleştirerek, yeni yasanın “Franco periyodu kurbanları ile ETA kurbanları ortasındaki eşitsizliği artırdığını” savundu.
Bazı ek unsurlar konulması için 1 yıllık mühletin verildiği yasa, bu sürecin gerçekleşmesinin akabinde Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla yürürlüğe girecek.
İspanya’da 2007’de devrin sol hükümeti “Tarihi Bellek Yasası” ismiyle, iç savaş ve diktatör Franco devirlerinin izlerini silmeyi amaçlayan ve mağdurlara dayanak vermeyi öngören birinci siyasi adımı atmıştı. Bu kanunla ülkede, diktatör Franco periyodunu övücü tüm figürler kaldırılmış, o periyoda ilişkin sokaklara verilen isimler değiştirilmişti.
Yasa sayesinde diktatör Franco’nun kemik kalıntıları da 24 Ekim 2019’da “Valle de los Caidos” isimli anıt mezardan çıkartılıp Madrid yakınlarındaki aile mezarlığına taşınmıştı.
