Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi (SSM), Londra’da yaşayan Anglo-Türk, KKTC’li sanatçı Hüseyin Çağalayan’ın “Souffleur” standını açtı. SSM o denli sunmadı fakat 17. İstanbul Bienali’nin başlangıcıyla eşzamanlı olduğuna nazaran Bienale paralel aktiflik de diyebiliriz.
Hüseyin Çağlayan, benim beğendiğim, düşünen, irdeleyen, disiplinler ortası gidip gelen hepsini birbirine harmanlayan bir sanatçı. Biz onu evvel Londra’da yaşayan bir moda dizayncısı olarak tanıdık. Lakin sonra yaptığı defilelerde tüm sanat kollarından esintiler gördük. 2005 yılındaki Venedik Sanat Bienali’nde de yeniden farklı disiplinleri bir ortaya getirerek Tilda Swinton’un oynadığı “Olmayan Varolma” isimli görüntü çalışması ile Türkiye’yi temsil etmişti.
SSM’deki yeni standında Çağlayan’ın yapıtları üç seri halinde ve bir de Londra’nın ünlü tiyatrolarından Sadler’s Well’de sahneye koyduğu “Yerçekimi Yorgunuğu” tiyatro-dans-oyun gösterisinin görüntü enstalasyonu var. Hüseyin Çağlayan’ın stant başlığını neden Souffleur-Suflör (biliyorsunuz tiyatro oyunlarında rolünü unutan oyunculara repliklerini fısıldayanlara suflör deniyor) koyduğunu merak edip “Bizim kulağımıza ne fısıldıyorsun?” diye soruyorum sanatkara. “Fısıldamak değil de boşlukları doldurmaya çalışıyorum. Mevcut bir sıkıntıya ya da izlenime bir yorum eklemek, ya da gözle görülmeyen makul noktalara açıklık getirmek için bu türlü bir başlık attım” diyor. Stanttaki üç kısımdan biri “Sömürgecilik Sonrası Beden”, oburu “Özenme”, sonuncusu da “Sahte Kutlamacılık”. “Sömürgecilik Sonrası Beden” serisinde ahşaba giydirilmiş perdeler birer heykel üzere rengârenk. Sanatçı bu yerleştirme-heykeller için “tarihsel olayların vücudu etkilemesi” diyor. “Daha çok Güney Amerika’daki dansçıları gözlemledim. Batı’dan gidenler lokal kültürlerle ilgileniyor. Oranın halkı ise hem Batı’dan geleni memnun etmeye çalışıyor hem de aslında protesto ediyor, hem onları eğlendirmeye çalışıyor hem de içlerinden Batılılara küfrediyor. Ben de o dansçıların vücut hareketlerine bakarak çizim yapmaya başladım. Yani bir çeşit alternatif vücutlar yarattım bu heykel-yerleştirmelere. Fetiş kültüründe kullanılan parlak kumaş perdeler de dans kıvraklığını temsil ediyor. Aslında alışılmış hem perdenin önünde performans yapıp vücudunu sergilersin, hem de perdenin gerisine sığınabilirsin. Perde olağanda hudut yaratır fakat ben performatif hareketlerle sınırsızlığa çevirdim. Burada bir düalite var.”
İKİNCİ SERİ
“Sahte Kutlamalar”: Üzerlerine pullu payetli ceketler giydirilmiş torsolar, çerçeveler içinde sergileniyor. Çok süslü, resmi, ağabeye ceketlerin üzerinde “pull out-çek çıkar” yazılı önlüğe benzeri klapalar konulmuş. Çekip çıkaracak olsanız bütün o pullar payetler konfetiler dökülüp gidecek, işin fiyakalı kısmı kaybolacak. Aslında birtakım parıltılar da çoktan yerlere saçılmış bile. “Aslında dijital ortamlarda toplumlar izole ediliyor. Daha evvelki işlerime göndermelerle bir protestoda bulunmak istedim. Bakır kalıplarla yapılan ceketlerin sertliği biraz bozulunca içinden parıltılar dökülüp kayboluyor” diyor sanatçı. Bir öbür küme yapıta sanatçı “Pre-tension-Özenme” başlığını koymuş. Her biri abartılı poz veren altı maske var. “Ben olsam ‘Özenti’ koyardım” diyorum. “Biz onu SSM takımıyla yüz defa düşündük. Bir şeyi yaratırken doğal olmayan, sizin doğanızda olmayan bir şeye özeniyorsunuz. Bir kitap, bir müzik, bir fotoğraf sizi özendirirse siz o yapıtlardan öbür bir şey yaratabilirsiniz, sizi öteki boyutlara taşıyabilir. O yüzden Özenme koyduk başlığı, olumlu bir şey olarak bakıyorum, aşağılayıcı bir mana yüklemek istemedim. 1980’lerde ABD’de ortaya çıkan ‘Voguing’ kültürü çok abartılı özenti hareketlerle dans figürleri, el hareketleri pozları içeriyordu. Madonna’nın müziği ve görüntüsü Vogue’da olduğu üzere. O bir akımdı. Maskelerin yanlarına makyaj kitleri de koydum. Kimliğini makyajla diğer bir boyuta taşıma imkânı tanıyor sana. 2015’te sahneye koyduğum ‘Yerçekimi Yorgunu’nu ise özenme, izolasyon, protesto üzere gündemi hiç geçmeyen mevzuları bu stantta yer alan öbür işlerle epeyce ilişkili olduğu için göstermek istedim. Bu stanttaki bütün işler çağdaş antropoloji aracılığıyla benim izlenimlerim.” diye sergiyi özetliyor.
İki yıl üst üste yılın İngiliz Dizayncısı mükafatını kazandı. 2006’da Britanya İmparatorluğu Şövalyelik Nişanı’yla ödüllendirildi. Royal Society of Arts’tan kraliyet dizayncısı unvanını da aldı. Hüseyin Çağlayan’ın vücutla ve modayla olan bağlantısı sanatsal çalışmalarına da zenginlik katıyor. “Yakın gelecekte Çin’de Şangay’da ve Kore’de projelerim var.” diyor. Uzakdoğu Hüseyin Çağlayan’ı seviyor. Berlin’de HTW’de (Hochschule für Technik und Wirtschaft) ders veriyor, Pilevneli Galeri ile ilgilerine tekrar başladı. Elbette Türkiye’de bundan bu türlü daha sık olacak. Stant 8 Ocak 2023’e kadar sürecek.
