TBMM Sarsıntı Araştırma Kurulu dünkü toplantısında yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür’ü dinledi. Kalıcı konutlarla ilgili bilgiler veren Görür, “Antakya’dan Diyarbakır’a kadar yerleşime uygun alan bulamazsınız. Tümü etkin fay çizgileriyle kaplı. Burayı yine inşa edecekseniz; çok özel inşaat yolları kullanacaksınız. Bir an evvel bitirelim derseniz; zelzeleler dirençli hale getiremezsiniz” tabirlerini kullandı.
Marmara’da beklenen zelzeleye dikkat çeken Görür, “Eğer İstanbul’da beklediğimiz zelzele olursa, İstanbul’daki iş dünyasının zelzeleye hazırlıksızlığı nedeniyle Marmara’daki iktisat çarkları durur. Bu da Türkiye’nin ekonomik manada dizüstü çökmesi demek” dedi.
‘BU KADAR KAYIP OLMAZ’
Komisyon toplantısına çevrimiçi bağlanan Görür, şunları söyledi:
“Deprem nerede olacak, nasıl olacak, ne vakit olacak ne büyüklükte olacak üzere konuşmalar yapılmasını pek faydalı bulmuyorum. Ülkemizde rastgele bir yerde, rastgele bir vakitte büyük bir zelzele olabilir. Olduğunda da binlerce, on binlerce insanımızı 1-2 dakika içinde kaybedebiliriz. Yalın gerçek budur. Türkiye’nin sarsıntı sıkıntısından kurtulabilmesinin tek yolu yerleşim alanlarını sarsıntı dirençli hale getirmektir. Zelzele dirençli kentleri sarsıntı yıkamaz, bu kadar kayıp verilmez. Ölenler tesadüfen ölür. Bir kent şu 6 bileşene sahiptir:
- Yönetim sistemi: İdare bu işi yaparken elinde bir kılavuzun olması gerekir. O kılavuzda mikro bölgelemedir. Maalesef bizim ülkemizde İstanbul hariç hiçbir yerde mikro bölgeleme mevcut değildir. İmara açacaksanız mikro bölgelemeyle yönetici o bölgede sıvılaşma var mı yok mu söyleyebilir. Belediye liderinin bunu bilmesi lazım.
- Halk: Bir kenti sarsıntı dirençli yapmak için halkı zelzele şuurlu, zelzele kültürlü yapmak zorundasınız. Zelzelede olabilecek yanlışlıklara mani halkın kendisi olmalıdır. Bu da fakat zelzele kültürüyle olur. Halkı eğitmek zorundayız; medyayla, kamu spotlarıyla, okullarda bunu anlatmak zorundayız.
- Altyapı: Bugünkü zelzele bölgesine bakın ne durumdalar. Niçin? Yanlış yapıldıkları için. Zelzele dirençli bir kent yapacaksak evvel oranın altyapısını elden geçireceğiz. Bugün İstanbul’da çok büyük ölçüde kanalizasyon şebekesinin çökeceğini düşünüyorum. Sebebi yanlış gereç kullanmak.
- Yapı stoku: Evvel kentinizin yapı stokunu incelersiniz, zelzele dirençli olan ve olmayan binaları belirlersiniz. Bütün kentlerimizde ülkemizdeki yapı yönetmeliklerine uygun binalar yapılmış olsaydı bizim binalarımız zelzelede bu kadar makûs performans vermezdi.
- Çevre ve ekosistem: İstanbul bölgesinde hesapladığımız üzere 100 milyon tona varan moloz ortaya çıkıyor. Zelzele olacak vilayette molozların hesaplamasını yapmazsanız, o vakit rastgele dökersiniz. Bu döküntülerde ağır toksik, kansorejen konsantrasyonlar olur. Yağmur olunca bunlar toprağı kirletir, toprak yeraltı suyunu kirletir, oradan denize karışır. Sarsıntının iki dakikada öldürdüğü binlerce insanın fazlasını hastalık yok etmeye devam eder.
- Ekonomi: Zelzele çok büyük bir ekonomik felakettir. Gaziantep, Maraş’a bakın. Bugün iktisadın çarkları durdu. Takımın yarısı ya öldü ya göç etti. Pazarı kaybetti, müşteriyi kaybetti. O bölgeyi 10-15 senede birebir pozisyona getiremezsiniz.
‘7.5’E HAZIR OLUN’
İstanbul’un yüzde 7’sinin “dere yatağı olduğunu” vurgulayan Prof. Dr. Okan Tüysüz, muhtemel İstanbul sarsıntısı için hazır olunması gereken pahanın 7.5 olduğunu söyledi. Tüysüz, “Yeşilköy, Bakırköy, Eminönü, Fatih, Küçükçekmece ve Büyükçekmece’nin tabanı zayıf” sözlerini kullandı.
AFET BAKANLIĞI KURULMALI
Görür kelamlarını şöyle sürdürdü: “Öncelikle Afet Bakanlığı kurulacak. O bakanlık en fazla bütçenin verileceği, liyakate bağlı bir grup sistemiyle kurulacak. 20 yılda bütün Türkiye’yi sarsıntı dirençli hale getirebiliriz. Anneler çocuklarının hayatından telaş etmez, okullarımız, hastanelerimiz açık kalır. Bunu çağdaş ülkeler başarmış, biz de başarabiliriz, her şeyimiz var.”
