Toplumda ‘göz tansiyonu’ olarak bilinen ve gelişmekte olan ülkelerde kalıcı görme kaybının en kıymetli 3. nedeni olan glokom, görme hududunun ilerleyici hasarıyla karakterize bir hastalık. Dünyada yaklaşık 70 milyon glokom hastası olduğu belirtiliyor. Ülkemizde 500 bin şahsa glokom tanısı konulsa da, aslında bu sayının 2 milyon civarında olduğu söz ediliyor. Yani, ülkemizde her 4 hastadan yalnızca 1’ine teşhis konulabiliyor. Bunun nedeni ise glokomun çoğunlukla kalıcı görme kaybı gelişinceye dek belirti vermemesi sonucu tabibe başvurulmaması ve rutin muayenelerin ihmal edilmesi. Çoklukla 40 yaş üzerindeki bireylerde görülse de yenidoğan periyodundan itibaren her yaş kümesini etkileyebilen glokom en önemli açık açılı ve kapalı açılı olmak üzere iki tipte gelişiyor. Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Muhsin Eraslan, glokomun en sık görülen tipi olan açık açılı glokomun çoğunlukla görme alanında bariz bir hasar gelişinceye dek sinsice ilerlediğine dikkat çekerek, “Bu nedenle hastalar tabibe lakin görme kaybı ileri boyutlara ulaştığında başvuruyorlar. Ne yazık ki kaybedilen görme alanı ve hudut hücreleri geri döndürülemiyor. Bu nedenle hiçbir yakınması olmasa dahi herkesin yılda bir defa göz muayenesi olması, erken teşhis için çok kıymetli.” diyor.
GLOKOM NEDEN OLUR?
Glokom teşhis edilen hastaların yüzde 90 üzere epeyce yüksek bir oranında hiçbir neden tespit edilemiyor. Ailesinde göz tansiyonu öyküsü olan bireylerde glokom riskinin 7-10 kat arttığı biliniyor. Bunun yanı sıra 40 yaş üzerinde olmak, rastgele bir hastalık nedeniyle kortizon kullanımı ve göze gelen travmalar üzere gözün anatomik yapısını bozan etkenler, göz içi darlıkları, katarakt nedeniyle göz içindeki akım yollarının daralması, geçirilen göz ameliyatları ve tansiyon yükselmesi üzere faktörler glokom riskini artırıyor.
Glokom, gözün içerisinde üretilen ve küçük kanalcıklar aracılığıyla gözü terk eden aköz sıvısının istikrarının bozulması soncu gelişiyor. Gözümüzde göz yapılarını besleyen ve rutin olarak dakikada 0.2 mikrolitre kadar üretilen aköz sıvısı yer alıyor. Bu sıvı olağan koşullarda eş vakitli olarak gözden dışarı atılıyor. Glokom hastalığında ise göz içi sıvısının dışa akım yollarında doğumsal yahut sonradan gelişen kimi sebeplerden ötürü tıkanıklık oluşuyor. Münasebetiyle üretilen sıvı ile dışarı atılan sıvıda hacim farkı gelişiyor. Bu tablo da gözün içindeki sıvı hacminin artması, bunun sonucunda da gözün içindeki basıncın yükselmesiyle sonuçlanıyor. Gözlerde yükselen basınç da göz hudutlarının geri dönüşümsüz hasar görmesine yol açabiliyor.
GLOKOMUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Açık açılı glokom, hastaların yüzde 90 üzere epey yüksek bir oranında, son etaba kadar belirti vermiyor. Görme alanında daralma ise en tipik belirtisini oluşturuyor. Lakin görme alanı etraftan merkeze hakikat yavaş yavaş daraldığı için hasta tarafından lakin geç devirde fark ediliyor. Daha çok semptom veren kapalı açılı tipteki glokomda ise beğenilen ağrı, kızarıklık, bulanık görme ve ışığa karşı hassasiyet, en değerli bulgulardan. Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Muhsin Eraslan, bu belirtiler erken devirde görülmese de, vakit kaybetmeden göz doktoruna başvurmanın görme kaybının daha fazla ilerlememesi açısından büyük kıymet taşıdığına işaret ediyor.
GLOKOM TANISI
Glokom tanısı ayrıntılı bir göz muayenesiyle konuyor. Muayenede görme sertliği ile gözün anatomik durumu denetim edildikten sonra tonometre aygıtıyla göz tansiyonu ölçülüyor. Akabinde OCT testi ile gözün içindeki hudut yapısının kayba uğrayıp uğramadığı tespit ediliyor. Glokom teşhisi konulduysa erken-orta –ileri evre olarak sınıflandırılıp gaye göz tansiyonu belirleniyor. Eraslan, tedaviden aktif sonuç alınmasında her hasta için başka bir amaç göz tansiyonu oluşturmanın son derece kıymetli olduğunu belirterek, “Zira her hastaya rutin olarak tıpkı gaye sayı belirlemek glokom bulgularında kötüleşmeye yol açabiliyor. Bu nedenle, örneğin erken evre hasta için amaç tansiyonu 18 mmHg olarak belirlerken, ileri evre bir glokom için 12 mmHg’nin altını hedefliyoruz.” diyor.
Her yıl göz muayenesi şart!
Glokom hastalığında görme hududundaki hasarı geriye döndürmek mümkün olmuyor. Münasebetiyle glokom nedeniyle gelişen kalıcı görme kaybını önlemenin tek yolu, hastalığa erken teşhis konulması! Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Muhsin Eraslan, erken teşhis için yenidoğan periyodundan itibaren rutin göz muayenelerinin asla aksatılmaması gerektiğine dikkat çekerek, bu süreci şöyle anlatıyor: “Glokom yalnızca yetişkinlerde değil, çocuklarda da görülebiliyor. Hasebiyle doğumun akabinde 1. ve 6. ayların yanı sıra 1.5 ile 3 yaşlarında rutin göz muayenesi kesinlikle yapılmalı. 3 yaşından itibaren yetişkinlik periyoduna dek muayenelere her yıl devam edilmeli. Bilhassa 40 yaş üzerindeki bireylerde her yapılan göz içi basıncı yüksekliğine ve glokomun yarattığı görme alanı defektlerine yönelik testlerin yapılması da erken teşhis açısından büyük avantaj sağlıyor.”
GLOKOM TEDAVİSİ NASIL OLUR?
Glokom tedavisi tam güzelleşme sağlayamasa da, görme hududunda gelişecek olan hasar durdurulabiliyor, böylece gözün mevcut durumu korunabiliyor. Tedavide göz içi basıncının belli bir düzeyin altında tutulması hedefleniyor. Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Muhsin Eraslan, birinci basamakta başvurulan göz içi damlalarının hastaların birçoklarında tesirli olduklarını belirterek, “Ancak birtakım hastalarda damla tedavisiyle göz içi basıncında gereğince düşüş elde edilemiyor ve görme alanı kaybı artıyor. Bu çeşit durumlarda seçenek lazer teşebbüsü, bu formülün tesirli olmadığı durumlarda ise cerrahi metotlar oluyor.” diyor.
‘Minimal temaslı’ ameliyat!
Günümüzde erken ve orta evre glokomlarda, sağladığı kıymetli avantajlar nedeniyle, ‘minimal temaslı’ cerrahiler uygulandığını belirten Doç. Dr. Muhsin Eraslan, şöyle devam ediyor: “Cerrahi teşebbüslerle fazla sıvının tahliye edilmesi sayesinde göz içindeki basınç düşürülüyor. Böylelikle basıncın görme hududu üzerinde hasar veren tesiri ortadan kaldırılıyor. Minimal invaziv glokom cerrahisi göz içi basıncını yüzde 25-35 oranında düşürse de birtakım hastalarda bu kâfi olmuyor. Bu türlü durumlarda trabekülektomi yahut glokom drenaj implantı cerrahilerine başvuruluyor. Günümüzde lazer ve cerrahi yollardan hayli başarılı sonuçlar alınıyor; hastalar hayat uzunluğu kullanmaları gereken göz damlalarından kurtulabiliyor. Kâfi ki tedavi için geç kalınmasın.”
