Yurttaşlar, Türkiye genelinde ve bilhassa İstanbul‘da pandemiden bu yana yüksek enflasyonun sebep olduğu yüksek kira fiyatlarından mustarip. Mart ayı enflasyon datalarının açıklanmasıyla birlikte nisan ayı kira artış oranı da aşikâr oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı TÜFE’nin 12 aylık ortalamasına nazaran hesaplanan kira artırım oranı, mart enflasyonunun açıklanmasıyla yüzde 70.20 oldu.
Cumhuriyet TV stüdyosuna konuk olan Gayrimenkul Hukukçuları Derneği Lideri Ali Güvenç Kiraz, artan kira fiyatlarına ait kiracıların başvurabileceği türel yolları anlattı.
Kiraz, “Son iki yılı Türkiye tarihinin en makus kiracı-mal sahibi bağlantısı periyodu olarak görebiliriz. Şu an 5 bin lira kira vererek bir konutta oturan kişinin taşınmak istediğinde, tıpkı muhitte 15 bin liradan aşağı konut bulabilmesi imkansız. Genelde kira ödemelerini kişinin maaşının en fazla üçte biri olarak görürüz. Arz-talep istikrarı önemli halde bozuldu. 2019 sonrası büyük konut üretimi çok yavaşladı, bölümdeki gerileme piyasaya olumsuz formda yansıdı. Göçmenlerle birlikte 90 milyona yaklaşan bir nufüsumuz var, bu kadar kişi için her yıl 800 bin konut üretmek gerekir. Yüzde 25 hududu getirmek üzere tedbirler sorunu çözmüyor. Bu her yerden patlayan bir boruya yama yapmaya benziyor” biçiminde konuştu.
HUKUK KİRACININ YANINDA
Türkiye Cumhuriyeti maddelerinin kiracıyı koruyacak biçimde düzenlenmiş olduğuna dikkat çeken Kiraz, “Borçlar Kanunu’na baktığımızda, kiracılar beş yıl mühletle en fazla tüfenin 12 aylık ortalaması kapsamında artışla sorumlu. Durum böyleyken konut sahibinin size baskı uygulaması, tehdit etmesi hiçbir şeyi değiştirmez. Fakat konutlarını kaybemek istemeyen kiracılar fahiş artırımlara ikna olabiliyor. Beş yılın akabinde mal sahibi ‘kira tespit davası’ açma hakkını elde ediyor” sözlerini kullandı.
EV SAHİBİNDEN BASKI GÖREN KİRACI DAVA AÇABİLİR Mİ?
Kiraz, mesken sahiplerinin kiracılara meskeni tahliye etmesi karşılığında para teklif etmesine ait, “Kiracının konut sahibinden para talep etmesi ya da konut sahibinin kiracıya para teklif etmesi hukuka alışılmamış değildir. Kira ilgisi devam ederken tarafların onayladığı bu üslup bir muahede sorun yaratmaz. Fakat gayrimenkul sahibi konutunu satmaya karar verirse ve kiracı bu satıştan hisse talep ederse bu hukuk dışıdır. Kiracı mesken sahibinden tacize varan bir baskı gördüğünde yahut tehdit aldığında elbette dava açabilir. Kira kontratı kapsamında kiracının kullanımına bırakılan mülke ait ev sahibi ‘burası benim’ diyerek her istediğini yapamaz” dedi.
EV SAHİBİ KİRACIYI HANGİ DURUMLARDA MESKENDEN ÇIKARABİLİR?
Türk Hukuku‘na nazaran uzatma mühletlerine tabi olan kontratlar bitse bile kiracının meskenden çıkarılamayacağını belirten Kiraz, kiracının meskenden “haklı sebeple tahliye” edilebileceğini tabir etti. Kiraz’ın sözlerine nazaran, kiracının meskenden çıkarılabilmesi için şu koşular gerekli:
*Kiracı bir kira devri içerisinde iki kere haklı ihtar alırsa,
*Tahliye taahhütünüz varsa,
*Konuta temelli tadilat ve tamirat yapılacaksa, örneğin kentsel dönüşüme girecekse,
*Sözleşme temeline karşıtlık varsa, örneğin terzi olarak kiralanan bir dükkan restorant yapılmışsa,
*İhtiyaç sebebiyle tahliye, örneğin mülk sahibinin bir yakını konuta yerleşecekse,
* Bir kira yılının akabinde 10 yıl müddet geçmesiyle münasebet göstermeksizin, 3 ay evvelce ihtar vererek tahliye yapılabilir.
