İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından 21. defa düzenlenen Filmekimi heyecanla beklenen dopdolu programıyla 7-16 Ekim tarihlerinde İstanbul’da sinemaseverlerle tekrar buluşuyor.
Merakla beklenen bol ödüllü sinemaları izleyiciyle buluşturacak Filmekimi’nin biletleri 4 Ekim’de satışa çıkıyor.
İşte merakla beklenen Filmekiminin eğlenceli, matrak, müthiş, gergin, biyografik sinemaları…
ASİ
2012-2015 ortasında çatışmalara katılmak üzere Avrupa’dan Suriye’ye gidenlerin öykülerinden esinlenen Asi, küçük bir çocuğun geleceğini kurtarma telaşıyla parçalanan bir aileyi anlatan aksiyonu, duygusal yoğunluğu yüksek, müzikal bir trajedi. Sinemanın başrolündeki Kemal, savaş mağdurlarına yardım etmek emeliyle Belçika’dan Suriye’ye masraf, lakin Rakka’daki DAEŞ milislerine katılmaya zorlanır.
Geride kalan küçük kardeşi Nesim, onu ağabeyiyle buluşturma vaatlerine kandığı radikal bir kümeye katılır. Anneleri Leyla ise küçük oğlunu kurtarmak için her şeyi göze almaya hazırdır. Black (2015), Gangsta (2018), Bad Boys for Life ve iptal edilen Batgirl ile tanınan Fas asıllı Belçikalı direktör ikilisi Adil & Bilall’in Hirokazu Kore-eda, Spike Lee, Spielberg’den esinlenen ve baştan sona müzikli sekanslar içeren bu son sinemaları, dünya prömiyerini yaptığı Cannes’da Geceyarısı Seansı’nda gösterildi.
AŞKIN ATEŞİ
* 2022 Sundance Kurgu Ödülü–ABD Belgesel
* 2022 Annapolis En Düzgün Belgesel
* 2022 Docs Barcelona En Âlâ Belgesel
* 2022 Boston Bağımsız FF En Uygun Belgesel
* 2022 Visions du Gerçek İzleyici Ödülü
* 2022 Seattle Heyet Özel Ödülü
2022 Sundance’te dünya prömiyerini yapan Aşkın Ateşi,
Yönetmen Sara Dosa’nın kelamlarıyla “Olay sadece Maurice ve Katia’nın ilgisi değil. Onlar ve yanardağlar ortasında bir aşk üçgeni neredeyse. Yanardağsız Maurice ile Katia diye bir şey yok. Bu durum da beni insanın tabiatla münasebeti, tabiatın aklı, yaratım ve yokoluş, aşk ve hayat, her şeyin manasını sorgulayan bir araştırmaya yöneltti. Yanardağlar bizim bir aşk öyküsü anlatma lisanımız oldu.”
BEŞ ŞEYTAN
Alplerin eteğindeki küçük bir Fransız köyünde yaşayan tuhaf ve yalnız Vicky’nin eşsiz bir yeteneği vardır: Vicky, beğendiği kokuların aynılarını istediği üzere yapabilir ve dikkatle etiketlediği kavanozlarda fiyat. Halası Julia hiç beklenmedik bir anda hayatlarına girince Vicky onun da kokusunu yapar, lakin bu defa beklenmedik bir şey olur ve Vicky halasının anılarının içine dalıp karanlık sırlara vâkıf olur.
Léa Mysius’ün 2018’de şenlikte gösterilen Ava’nın akabinde yönettiği, “büyüsü” için 35mm peliküle çekilen Beş Şeytan, Cannes’da Direktörlerin On Beş Günü kısmında dünya prömiyerini yaptı. Mysius, fantastik olduğu kadar politik son sinemasını şöyle tanımlıyor: “Başarısız ya da kırık hayatların hikayesi bu; bu yüzden de tıpkı vakitte bir trajedi”.
BEYAZ GÜRÜLTÜ
* 2022 Venedik Yeşil Damla Ödülü
Noah Baumbach’ın Marriage Story’den bu yana çektiği bu birinci sinema, dünya prömiyerini Venedik Sinema Festivali’nin açılış filmi olarak yaptı, akabinde New York Sinema Festivali’nin açılışında ve BFI Londra Sinema Festivali’nde Galalar bölümünde gösterildi. Hem komik ve müthiş, hem lirik ve saçma, hem sıradan ve kıyamet habercisi Beyaz Gürültü,
Beyaz Gürültü, 1980’lerde Amerikalı bir ailenin gündelik hayatın sıradan kederleriyle uğraşırken bir yandan da geleceği muğlak bir dünyada aşk, mevt, takıntı, keyifli olma ihtimali üzere üniversal gizemlerini çözmeye çalışmalarını izliyor–üstelik yaşadıkları küçük ve sakin üniversite kasabasına facia çarpmışken. Fonksiyonsuz aileler uzmanı Baumbach tarafından Don DeLillo’nun meşhur kitabından sinemaya uyarlanan Beyaz Gürültü tüketici toplumuna, yayımcılık kültürüne, komploculuğa, bilgi kirliliğine, felaketleri şova dönüştürme furyasına karşı sivri ve zamanlamasıyla pek isabetli bir tenkit.
CANİKO
“Tiyatro benim hayatım”… Yıldız Kenter, Dikmen Gürün’ün kaleme aldığı biyografi kitabında bu türlü söylüyordu. Bütün hayatını tiyatrosuna, öğrencilerine, sahneye adamış bir yıldızın kıssası bu… Caniko, tutkusunun peşinden giden bir insanın kazandıklarının yanında ödediği bedelleri aktarırken bir özel tiyatronun hangi şartlarda ayakta kaldığını, ülkenin değişen kültürel iklimini ve Kenter Tiyatrosu’nun tarihini de anlatıyor.
Belgesel aile fertleri, öğrencileri ve birlikte oynadığı meslektaşlarının tanıklıklarının yanı sıra bugüne dek gün ışığına çıkmamış fotoğraflar ve imajlar eşliğinde “Türk tiyatrosunun Kutup Yıldızı”na hürmet duruşunda bulunuyor. Danışmanlığını İstanbul Tiyatro Şenliği eski yöneticisi Dikmen Gürün’ün üstlendiği sinemanın senaryosunu Zeynep Miraç yazdı, müzikleriyse Murat Evgin tarafından bestelendi.
GÜNEŞ SONRASI
Bir baba-kız ve büyüme kıssası, anıların hüznü ve sevinciyle dolu, vaktin süratle geçişine dair sade, incelikli bir dram… Sophie, tam 20 yıl evvel Fethiye’de bir tatil köyünde babasıyla geçirdiği tatilin unutulmaz anlarını geçmişe duyduğu melankoliyle anar. Babasını tanıdığını düşünse de yıllar sonra hatırladıklarıyla gerçekliğin ortasında boşluklar kalır.
Ödüllü kısalar Blue Christmas ile Laps’in direktörü, İskoç Charlotte Wells’in bu birinci uzun metrajlı sineması, izleyici karşısına çıktığı Cannes Sinema Şenliği’nde Heyet Ödülü’nü almakla kalmadı, başrolde Normal People’dan tanıdığımız Paul Mescal’in performansı ve yenilikçi usulüyle hem eleştirmenlerin hem de izleyicinin büyük beğenisini kazandı.
HALLELUJAH: LEONARD COHEN, BİR SEYAHAT, BİR ŞARKI
Efsanevi bir müzisyen, efsanevi bir şarkı… Bu sinema dünyaca tanınan, sevilen, söylenen “Hallelujah”nın merceğinden şair-şarkıcı-müzisyen-düşünür Leonard Cohen’in bir portresini çiziyor. Daha evvel görülmemiş ender arşiv doküman ve manzaralarından yararlanan yönetmenler Dan Geller ve Dayna Goldfine, Kanadalı sanatkarın mesleğinin ana sınırlarını yedi yılda yazımını tamamladığı ve 80’lerde plak şirketinin reddettiği “Hallelujah” üzerinden anlatıyor.
Film, üç yaratıcı ekseni izliyor: sanatçı ve devri, müziğin dramatik seyahati ve “Hallelujah”nın bir formda temas ettiği öbür sanatkarların tanıklıkları. 2014’te, 80. yaş gününden çabucak evvel Leonard Cohen’in onayını alan sinemada, az ses kayıtlarının yanı sıra Jeff Buckley, John Cale, Brandi Carlile, Eric Church, Judy Collins, Bob Dylan, Glen Hansard, Sharon Robinson, Rufus Wainwright üzere sanatkarlarla yapılan görüşmeler de yer alıyor.
İLGİ MANYAĞI
Kurban psikolojisinin getirdiği yararlar sonuçlarına paha mi? Kurban kültürünün tanınan kültürdeki yeri nedir? Ya da özcesi, insan ne kadar utanmaz ve yüzsüz olabilir? Berbatlıktan keyif alan Signe ile sanatçı sevgilisi Thomas ortasındaki sıhhatsiz bağlantının temelinde rekabet yatar. Thomas beklenmedik formda muvaffakiyete kavuştuğundaysa 30 yaşına yaklaşan Signe’nin elinde ne hırs ne de bir muvaffakiyet kalmıştır. Zedelenen pozisyonunu düzeltip ve tabana vuran özgüvenini tekrar kazanmak için Signe daima ilgi, acıma ve sempati toplayacağı çıkışsız bir yola girer: Artık ömrünü bir kurban olarak sürdürecektir.
The Hollywood Reporter mecmuasına nazaran “feci, komik, utanmazca hepimize hitap eden, keyifli ve şeytani bir ziyafet” olan, çok rahatsız edici nihilizmiyle İlgi Manyağı, 2022 Cannes Sinema Festivali’nde Muhakkak Bir Bakış kısmında dünya prömiyerini yaptı. Norveçli direktör Kristoffer Borgli ödüllü kısa sinemaları, görüntü klipleri, reklam sinemaları ve birinci uzun metrajlı sineması DRIB (2017) ile tanınıyor.
İŞE YARAMAZLAR
* 2022 Cannes En Âlâ Film–Belirli Bir Bakış
* 2022 Angoulême En Yeterli Film
Fransa’nın kuzeyindeki Boulogne-Sur-Mer kenti dışında, Picasso Sitesi’nde bir sinema çekimi yapılacaktır. Belçikalı direktör Gabriel, Kuzey Rüzgârında İşemek isimli sinemasında gebe bir genç kız ile kardeşinin kıssasını işleyecektir ve sinemada rol almak üzere amatör gençler ve çocuklar aramaktadır. Seçmeler sonunda dört kişi seçilir, ancak mahalleli tepkilidir, yoksul ve problemli olmalarını kastederek “neden işe yaramayanları seçtiler?” diye sorarlar.
Fransız direktör ikili Lise Akoka ve Roman Gueret, oyuncu seçmeleri pratiğini sorgularken çekimleri ve sinema imalinin ahlaki tarafını ele alıyor; çocuk oyuncular için rol almanın birçok vakit göz gerisi edilen sonuçlarını da inceliyor: “Yalnızca bir sinema çekimini anlatmak istemedik. Dileğimiz, sırf çocuklara ve çocukların nasıl hislere kapıldıklarına dair bir sinema çekmekti.”
KADIN KRAL
Tamamen bayan savaşçılardan oluşan eşi gibisi görülmemiş, güçlü, acımasız bir ordu ve bu orduya kumanda eden gözü pek, gözü kara bir general… Bayan Kral, 18. yüzyılda Dahomey Amazonları olarak anılan Agojie ordusu ile askerlerini eğitip sömürgeci düşmanla çabaya hazırlayan General Nanisca’nın gerçek olaylardan esinlenen destansı kıssalarını anlatıyor.
Filmde General Nanisca’yı harikulade bir fizikî değişim geçiren Viola Davis canlandırıyor. Sinemanın müziklerini ise İstanbul Caz Şenliği kapsamında daha evvel birkaç kere konser veren trompetçi ve bestekar Terence Blanchard besteledi. Dünya prömiyerini eylülde Toronto Sinema Festivali’nde yapan Bayan Kral’ın yönetmeni Gina Prince-Bythewood’un 2020 imali aksiyon sineması The Old Guard büyük ilgi toplamıştı.
KELEBEK GÖRÜŞÜ
* 2022 Palic En Düzgün Film–Paraleller ve Karşılaşmalar
Belki de vefattan de beter bir yazgı… Maksym Nakonechnyi’nin bu birinci uzun metrajlı sineması, Ukrayna’nın dürüstlük, özgürlük ve gelecek için gayret eden bayan savaşçılarına adanmış sert bir tanıklık sunuyor. Aylarca Donbass’ta esir tutulan Ukraynalı hava keşif uzmanı Lilya, sonunda ailesinin yanına döner. Ne var ki, esaretin travması hayallerle karışık bir halde ona zulmetmektedir. İçinde bir yerlerde, yaşadıklarını asla unutmamasına yol açan bir şeyler büyüse de kendini bir mağdur olarak görmemekte, bu yüzden de bir türlü özgürleşememektedir.
Cannes’da Muhakkak Bir Bakış kısmında birinci gösterimini yapan bu sineması yapma fikri direktör Nakonechnyi’nin aklına birinci sefer 2018’de, Ukraynalı bayan savaşçılar hakkında bir belgeselin kurgusunu yaparken gelmiş: “Olay örgüsünü yazdığımda son derece umutsuz anlarda yeşeren umut ve insanlık hakkında bir kıssa anlatmak istedim. Savaş silahların susmasıyla bitmeyecek, fakat insan en sert ve görünmez izleri bile silip aşabilir.”
KESTİK!
Cannes Sinema Festivali’nin açılış filmi gerçek bir kan banyosu, fakat aslında çok hareketli bir korku-komedi sineması ya da sinema sanatına hürmet duruşunda bulunan bir zombi sineması ya da bir zombi sineması parodisi hakkında temposu hiç düşmeyen bir parodi. Kestik!, 2017 üretimi kült Japon sineması One Cut of the Dead’in tekrar imali olan düşük bütçeli bir kaygı sineması çekimi sırasında seti gerçek zombilerin basmasını mevzu alıyor. Asla taviz vermeyen huysuz direktörse plan sekans bir sahneyi hedefliyor ve kısıtlı parayı ve vakti harcamamak için asla ve asla çekimleri durdurmuyor.
Dünya prömiyerini yaptığı Cannes’da izleyicileri kahkahaya boğan, eleştirmenlerden de tam not alan sinemanın müzikleri büyük bestekar Alexandre Desplat’ya ilişkin. Direktör Michel Hazanavicius, 2011 imali The Artist ile Oscar kazanmıştı.
MARLOWE
Bezgin bir özel dedektif, gizemli bir sarışın bayan, çözülecek bir vaka… Neil Jordan Raymond Chandler’ın meşhur dedektifi rolünü üstlenen aksiyon yıldızı Liam Neeson ile birlikte son sinemasında yine bir ortaya geldi. Dünya prömiyerini Venedik Sinema Festivali’nde hem ana müsabakada hem de kapanış gecesinde yapan neo-kara sinema Marlowe, Liam Neeson’ın oynadığı 100. sinema.
Marlowe, sinemaya ismini veren dedektifi izliyor. Bahtsızlık ve yalnızlık canına tak etmişken sarışın, hoş bir bayan Marlowe’dan eski sevgilisini bulmasını istiyor. Elbette hiçbir şeyin göründüğü üzere olmadığı, her şeyin daha büyük bir sırrın modülü olduğu ortaya çıkıyor. Neil Jordan şöyle diyor: “Liam Neeson’sız Marlowe’u hayal edemiyorum. Gerçi, Michael Collins’i de onsuz hayal edemiyorum. Tahminen de bir ikonu lakin öbür bir ikon canlandırmalı”.
MASUM
Abel, 60 yaşındaki annesinin hapishanede mahkûm bir adamla evlenmeye karar verdiğini öğrendiğinde kızar, endişelenir ve annesini korumak emeliyle elinden geleni yapmaya karar verir. Ancak yeni üvey babası Michel ile tanıştığında hayata ve gerçeklere bakışını değiştirmesi gerektiğini anlar.
Ünlü Fransız oyuncu Louis Garrel’in yönettiği, hem aksiyon hem güldürü öğeleri taşıyan bu sıcak aile dramı, 2022 Cannes Sinema Festivali’nde yarış dışı gösterildi. Louis Garrel, bu sineması, 20 yıl kadar hapishanelerde tiyatro atölyeleri yapan annesinden esinlenerek tasarladı: “Bu öykünün çıkış noktası, annemin gerçek öyküsü. Annem hapishanede evlendi, ben de üvey babamla pek yeterli anlaştım ve böylelikle hiç bilmediğim bir dünyanın kapıları bana açılmış oldu.”
PACIFICTION
Fransız Polinezyası’ndaki Tahiti adasında Fransa devletinin temsilcisi Yüksek Komiser De Roller, her hareketi hesaplı ve kusursuz, değişik bir adamdır. Makamını biraz genişçe yorumlayarak hem adanın “üst düzey”leriyle içli dışlı olur hem de vakit geçirdiği karanlık yerlerde halkla kaynaşır. Üstelik, göründüğü argüman edilen bir denizaltı yüzünden Fransız hükümetinin nükleer denemelere tekrar başlayacağı konuşulmaktadır.
Katalan direktör Albert Serra, Cannes’da ana müsabakada prömiyerini yapan son filminde bir dönem Marlon Brando ile evli olan Tahitili oyuncu Tarita Tériipaia’nın anılarından esinlenirken görsel dünyayı ve tempoyu 1970’ler ve 1980’lerin Amerikan politik gerilimlerine misal bir halde kuruyor.
PARİS HATIRALARI
Mia bir sonbahar akşamı, Paris’te bir restoranda teröristlerin saldırısına maruz kalır. Olayın üzerinden üç ay geçtikten sonra bile kendini toparlayamayan, o geceden sadece bölük pörçük bir şeyler hatırlayabilen Mia, sonunda olağan yaşantısına yine kavuşabilmek için olayları ve mağdurları araştırıp anılarını birleştirmeye çabalayacaktır.
Augustine, Proxima, Maryland / Darmadağın ile tanıdığımız Alice Winocour’un birinci sefer Cannes Sinema Şenliği Direktörlerin On Beş Günü Bölümü’nde gösterilen son sineması, direktörün erkek kardeşinin de mağduru olduğu 2015 Bataclan akınlarından esinleniyor: “Asıl ilgilendiğim akının kendisi değil, mağdurlarında bıraktığı izler. Bir kente yeni gözlerle bakma fikri. Paris bu sinemanın karakterlerinden biri zira bu kent de en derinden yaralandı.”
R.M.N.
* 2022 Palić En Güzel Film
Gerilimi tırmandırmayı âlâ bilen usta sinemacı Cristian Mungiu, bu kere Romanya’nın en batı eyaleti Transilvanya’da küçük bir köyü tam da Noel vaktinde gözlemliyor. Köye yakın fabrikada göçmen personeller çalışmaya başladığında köyün sakinleri ortasındaki kırılgan istikrarlar bâtın dehşetler, hayal kırıklıkları ve üstü örtülü çatışmaların gün yüzüne çıkmasıyla alt üst oluyor.
Adını bir çeşit tıbbi ileri teşhis tekniği olan nükleer manyetik rezonansın Romence kısaltmasından alan R.M.N., Mungiu’ya nazaran gelenekler, kalıplar, fakirlik, aidiyet, azınlık, kimlik, yürek ve korkaklık kavramlarının yanı sıra, günümüz toplumlarında öne çıkan dayanışmayla kişisellik, müsamahayla bencillik, politik doğruculukla açıksözlülük üzere çelişkileri ele alıyor, ikiyüzlü endişelerimizi ortaya saçıyor. Cannes’da ana müsabakada birinci gösterimini yapan R.M.N., en son 2016’da Bacalaureat / Mezuniyet sinemasını izlediğimiz Romen direktör Cristian Mungiu’nun en son sineması.
SAVAŞ ATI
* 2022 Cannes Altın Kamera, Palm Dog
Hayalleri sınırlanmış iki genç, yanlış kararlar, “Amerikan Rüyası”nın işlevsizliği… ABD’deki en yoksul alanlardan Pine Ridge Kızılderili Rezervasyon Bölgesi’nde yaşayan, Oglala Lakotalarına mensup Bill ve Matho. Yirmi üç yaşındaki Bill kısa yoldan muvaffakiyete ulaşmanın yollarını arar. Daha 12 yaşındaki Matho ise babasına kendini kanıtlama sevdasıyla yazgısını karartır. Aidiyet arayışındaki iki gencin büyüme hikayelerini anlatan Savaş Atı, dünya prömiyerini yaptığı Cannes Sinema Festivali’nde en güzel birinci sinemaya verilen Altın Kamera mükafatını kazandı.
Filmin direktörlerinden birebir vakitte ortak yapımcı Riley Keough’yu The Girlfriend Experience, American Honey, The Lodge üzere üretimlerdeki ödüllü performanslarıyla tanıyoruz. Sinema, Keough’nun American Honey’nin çekimleri sırasında tanışarak dost olduğu Oglala Lakotası Bill Reddy ve Franklin Sioux Bob’un kendi hayat hikayelerinden esinleniyor. Reddy ile Bob, senaryo yazımına da katkıda bulundular.
SEE HOW THEY RUN
Bir cinayet oyunu içinde bir cinayet, son anına kadar gizemini ve sürprizlerini sürdüren, oyuncu takımıyla göz kamaştıran, gerilim dolu bir komedi… 1953, Londra. The Mousetrap / Fare Kapanı oyunu son derece başarılı olmuş, 100 kere sahnelenmiştir. Oyunu sinemaya uyarlamak isteyen huysuz ve hudut bozucu Hollywood direktörü Leo Köpernick, vahşice öldürülür. Bezgin ayyaş komiser Stoppard ile çok istekli çaylak memur Stalker hadiseye atanır. Bu tuhaf ikili, tiyatro dünyasının ışıltılı lakin karanlık dehlizlerinde katilin peşine düşeceklerdir. Şüpheliler ortasında asabi senarist, yıldız oyuncu, organizatör, teşrifatçı ile karısı ve âşığı vardır. Doğal olarak şüpheliler, Agatha Christie’nin köşkünde topluca sorguya çekilecektir.
THE BANSHEES OF INISHERIN
* 2022 Venedik En Âlâ Senaryo, En Yeterli Erkek Oyuncu (Colin Farrell)
Martin McDonagh’ın en yeni sineması eylülde dünya prömiyerini yaptığı Venedik Sinema Festivali’nde uzun mühlet ayakta alkışlandı, iki mükafata layık görüldü, Oscar iddiaları de şimdiden konuşuluyor. Eleştirmenlerin de en az izleyiciler kadar övgüye maruz bıraktıkları sinema, 2008’in en çok konuşulan sinemalarından In Bruges’den sonra McDonagh, Brendan Gleeson ve Colin Farrell’i yeniden bir ortaya getiriyor.
Film 1920’lerde İrlanda’da, Inisherin isimli ücra bir adada geçiyor. Colm, bir gün, durup dururken en yakın arkadaşı Pádraic’e “Artık senden hoşlanmıyorum işte” deyiveriyor ve arkadaşlıklarını sonlandırıyor. Kolay görünen bu durum, ikilinin yaşadığı küçük kasabayı en derinlerine kadar sarsıyor. Birebir anda hem komik hem sert, hem trajik hem de dokunaklı The Banshees of Inisherin, erkekler ortası dostluğun ve kardeş kavgalarının eşsiz bir portresini çiziyor. Direktör Martin McDonagh, en son 2017’de Three Billboards Outside Ebbing, Missouri / Üç Billboard Ebbing Çıkışı, Missouri ile yedi kolda Oscar’a aday gösterilmişti.
THE MENU
Succession dizisinin yönetmeni Mark Mylod ile üretimci Adam McKay’in son sinemasında itibarlı şef ve restoranların “yüksek mutfak anlayışı” ince ince doğranıyor. Sinemada genç bir çift (Anya Taylor-Joy ile Nicholas Hoult) son derece şık bir restoranda özel bir yemek için karadan uzak bir adaya gidiyor. Restoran ziyadesiyle gösterişli dekore edilmiştir, meşhur şef de (Ralph Fiennes) pek özel bir tadım menüsü hazırlamıştır. Ne var ki bir tuhaflık vardır, çalışanlar biraz fazla serttir, yemeklerde sıradışı birtakım gereçler kullanılmıştır, konuklar da can acıtacak sürprizlerle karşılaşacaktır.
Suç, yemek, kan ve mizahın bu lezzetli karışımı, birinci gösterimini eylülde Toronto Sinema Festivali’nde yaptı.
