Prof Selva Demiralp Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi
Merkez Bankası TCMB Ekim toplantısında siyaset Escort Bayan faizini 1 5 puan daha düşürdü Politika faizi yüzde 10 5 e düşerken enflasyon yüzde 84 e dayanmış durumda
Küresel enflasyon sorununa karşı dünyanın geri kalanı faiz artırırken biz faiz Bayan escort indirmeye devam ediyoruz
Bu biçimde en negatif gerçek faiz veren ülke olarak listedeki yerimiz giderek sağlamlaşıyor
Hükümet kanadından faizlerin düşmesi istikametindeki tercih uzunca bir müddettir net bir halde lisana getiriliyor Escort
O nedenle Ekim toplantısında gelen karar şaşırtan olmadı
Hatta para siyaseti tarihinde bu kadar net irtibatın seçkin görüldüğünü not etmekte yarar var
Çünkü merkez bankalarının çoğunluğu data bağımlısı olarak hareket ettikleri için önlerini göremeden kesin bir bilgi veremiyorlar
Bizde ise ekonomik data hangi tarafta gelirse gelsin faizlerin istikametinin aşağı istikametli olduğu konusunda yapılan irtibat epey şeffaf
Bununla birlikte irtibatta bulanık olan alanlar olduğunu da not edelim
Örneğin karar alıcılar nezdinde hala faiz indirimleri ile enflasyonun da düşeceğine dair bir inanç hakimse TCMB nin neden faizleri daha süratli indirmediğinin bağlantısını netleştirmesi gerekir
HEDEFLER VE GERÇEKLER
Faiz indirimleri ile maksat borçlanma faizini düşürmek ve bu halde harcamaları ve büyümeyi artırmak Buraya kadar her şey hoş
O vakit neden dünyanın geri kalanı birbiri gerisine faiz artırıyor Zira enflasyonu düşürmeden siyaset faizini düşürseniz de piyasa faizi düşmüyor
Neden Zira piyasa faizleri enflasyon beklentisi ve risklere nazaran fiyatlanıyor O nedenle öbür ülkeler evvel faiz artırıp enflasyonu düşürmek sonrasında ise düşen enflasyon sayesinde piyasa faizlerini düşürüp büyümeyi sürdürülebilir olarak desteklemeyi amaçlıyor
Dünyanın geri kalanından farklı bir yol seçtik Pekala bu seçtiğimiz yol bizi nereye götürüyor Siyaset faizini TCMB kararı ile düşürüyoruz Pekala piyasa faizi ne halde düşürülüyor Maliyeti ne oluyor
FAİZ İNDİRİMLERİ PİYASA FAİZLERİNİ ARTIRIYOR
TCMB uzunca bir müddettir mali transfer sisteminin tıkandığından şikâyetçi Haksız değil Siyaset faizini düşürdüğü vakit piyasa faizine yansımıyor
Oysa enflasyonu önceliklendiren ülkelerde bu türlü bir tıkanıklık yok
Bilakis siyaset faizi ile piyasa faizlerinin tıpkı istikamette hareket ettiklerini görüyoruz
Fed ya da ECB üzere büyük merkez bankalarına bakarsak bırakın faiz artırmayı faiz artıracaklarını söyledikleri vakit bile piyasa faizleri artıyor Bu bir kredibilite göstergesi
Zamanı gelip siyaset faizini düşürdükleri vakit da o inanç sayesinde piyasa faizlerini düşürebilmeleri bizden kolay olacaktır
Çünkü merkez bankasının enflasyonu düşürebildiğine şahit olan piyasalar faizi indirdiği vakit da enflasyonist risklerin artmayacağına ikna olacaktır
Enflasyon bütün yükü ile devam ederken TCMB faiz indirdiğinde piyasa faizi düşmüyor
Bilakis siyaset faizi 4 puan düşerken yılın birinci yarısında ticari kredi faizleri 8 puan yükseldi
Bu tıkanıklığı gidermek isteyen karar alıcılar ise altta yaratan enflasyon sorununu çözmek yerine faiz indirimlerine devam edip para siyaseti ile düşmeyen faizleri regülasyonlarla düşürme yolunu seçtiler
Ancak bu regülasyonların getirdiği değerli maliyetler ve riskler var
DÜZENLEMELERİN MAKSADI NE
Politika faizindeki indirimler piyasa faizlerini düşürmeyince getirilen düzenlemeler ile piyasa faizleri siyaset faizine bağlandı
Gerek mevduat faizi gerekse kredi faizi için bir tavan belirlendi Bu tavan da siyaset faizine endekslendi
Ekim kararı sonrası düşen bu tavan nedeni ile mevduat ve kredi faizleri de aşağı gelecektir
MEVDUAT FAİZİNİN BASKILANMASI NE SONUÇ DOĞURUR
Bankaların fonlamasının en değerli kısmı mevduattan geliyor O yüzden düşük kredi faizinin ön kaidesi mevduat faizinin de düşük olması
Kur Muhafazalı Mevduat KKM hesapları için siyaset faizinin 3 puan üzerinde bir tavan faiz var
KKM faizinin düşmesi ile eli rahatlayan bankalar TL mevduat faizlerini de düşürebilecekler
Şimdi olaya hane halkı açısından bakalım Enflasyon karşısında eriyen alım gücü esasen nüfusun büyük kısmının tasarruf edebilme lüksünü elinden alıyor
Dişinden tırnağından ayırıp tasarruf eden vatandaşlar ise enflasyonun yaklaşık 70 puan altında bir gerçek TL faizi görünce alternatif aramaya başlıyor Kurdaki artışın enflasyonun altında olması KKM nin cazibesini düşürüyor
Yılın birinci yarısında güçlü tüketim mallarına olan talebin artması ki bu öne çekilmiş bir talep olup devamı gelmesi beklenmez borsa emlak piyasası üzere varlık fiyatlarındaki önemli artışlar tasarruf sahiplerinin kendilerini enflasyondan koruyacak bir getiri arayışının sonucu
Alınan tüm tedbirlere karşın döviz talebi ve TL nin döviz karşısındaki kıymet kaybı devam ediyor
Yıl başından bu yana dolara karşı en çok bedel kaybeden para ünitelerinden birinin TL olması tesadüf değil
KREDİ FAİZİNİN BASKILANMASI NE SONUÇ DOĞURUR
Bir taraftan mevduat faizleri baskılanmaya çalışılırken öbür taraftan kredi faizlerine benzeri tavanlar getirildi Kredilere getirilen tavan faizi bankanın maliyeti ve ileriye yönelik risklerinin altında kaldığı için bankalar kredi vermekte zorlanıyorlar
Bankaların kredi muslukları kısılınca likidite muhtaçlığı azami düzeylere ulaşan gerçek kesim daha yüksek faizle özel dal tahvili ÖST çıkarmaya başladı
Bankaların da daha makul buldukları faizlerle ÖST satın alarak finansal piyasalara dahil oldukları gözlemleniyor
HAZİNE TAHVİLİNİN BASKILANMASI NE SONUÇ DOĞURUR
Bankacılık sisteminde yapılan düzenlemelerle bankaların verdikleri krediler yüzde 10 eşiğini aşarsa menkul değer tutmaları krediler için mecburî karşılık tutulması zorunluk karşılıkları tahvil cinsinden tutulması gibi hazine tahviline bir talep yaratıldı
Bankalar aracılığı ile yaratılan tahvil talebi tahvil faizlerini düşük tutarak hazinenin düşük faizle borçlanmasına imkan sağlıyor
Uzun vadede bankalar açısından sermaye kaybı yaratabilecek riskli bir durum
Çünkü er ya da geç bir olağanlaşma olup siyaset faizi yükseldiğinde ya da tahvil talebini artıran düzenlemeler devreden çıktığında tahvil fiyatlarında bir düşüş olacak ve bankaların sermayelerini düşürecektir
Düşük faizli tahvili vadeye kadar tutmayı tercih eden banka ise enflasyonun önemli olarak altında negatif gerçek bir getiri ile karşı karşıya kalacaktır
EN ÇOK KİM KAYBEDİYOR
Yukarıdaki kıymetlendirme düşük faiz ortamında en çok kaybedenlerin tasarruf sahipleri olduğunu gösteriyor
Çünkü tasarruf sahiplerinin kendilerini enflasyona karşı koruyabilmeleri epeyce güç
Alternatif yatırım araçları düşük birikimler için uygun değil ya da kullanımı yaygın değil
Bu yatırımları yapabilenlerin yarattığı yığılma ile oluşan ani fiyatlamalar ise riskli
Özel dal negatif gerçek faiz ortamında borç bulabildiği ölçüde şanslı
Ancak kredi musluklarının kapanmış olmasına karşılık enflasyonist ortamda düzgünce artan likidite muhtaçlığı onları da çaresiz bırakıyor
Bankacılık sistemi ise giderek dolaylı finansmanda temel işlevi olan kredilerden uzaklaşıp devlet tahvillerine kayıyor
Bankacılık sisteminin aracılık faaliyetlerinde yaşanan bu tıkanma ise toplum genelinde bir refah kaybı ile sonuçlanıyor
