Diyabetin insülin hormonunun yetersizliği yahut insülin tesirinin azalması sonucu kan şekeri (glukoz) artışı ile seyreden kronik metabolik bozukluk olduğunu söyleyen Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Elif Turan, “Glukoz, hücre için güç kaynağı olarak kullanılır. İnsülin kan glukozunun hücre içine girmesini sağlar ve kan glukozu olağan aralıkta tutulur. İnsülin yetersizliği ve tesirinde azalma olduğu vakit kan şekeri yükselmeye (hiperglisemi) başlar. Hiperglisemi, yorgunluk, ağız kuruluğu, çok su içme, idrara çıkma, sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, kaşıntı, iştah artışı, kilo artışı yahut zayıflama, bulanık görme üzere şikâyetlere neden olabilir” diye konuştu.
HAREKETSİZ ÖMÜR DİYABETİ TETİKLİYOR
Obezite ve hareketsiz hayat stilinin artmasına paralel olarak dünyada diyabet prevelansının (yaygınlık) giderek artış gösterdiğini işaret eden Doç. Dr. Turan, “Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun (IDF) 2021 bilgilerine nazaran, 537 milyon insan, yani dünyadaki yaklaşık her 10 yetişkinden birinin diyabeti olduğu biliniyor, yeniden datalara nazaran bu hastaların yarısı diyabete sahip olduklarından habersiz yaşıyor. Ayrıyeten 541 milyon yetişkin, Tip 2 diyabet geliştirme riski altındadır. 1,2 milyondan fazla çocuk ve ergen (0-19 yaş) Tip 1 diyabetle yaşıyor. Türkiye’de de hastalığın görülme sıklığı dünya ile paralel giderek artmaktadır. 1998’de yapılan TURDEP -1 çalışmasına nazaran diyabet prevelansı yüzde 7,2 iken 2010’daki TURDEP-2’de ise oran yüzde 13,7’ye ulaşmıştır” tabirlerini kullandı.
TİP 2 DİYABET DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
Doç. Dr. Turan, genel olarak üç tip diyabet olduğunu söyleyerek şu bilgileri paylaştı:
“Tip 1 diyabet, Tip 2 diyabet ve gebelikle alakalı gestasyonel diyabet vardır. Tip 1 diyabet, pankreasın otoimmün nedenli insülin üreten hücrelerinin harabiyeti ile gelişir. Harabiyet yüzde 80’nin üzerinde olunca diyabet kliniği ortaya çıkar. Hastalar daha genç yaştadır, zayıflardır ve tedavide insülin kullanmak zorundadırlar. Tip 2 diyabet ise tüm diyabet formlarının yüzde 90’ını oluşturur. Yaş, obezite, genetik, sedanter (hareketsiz) ömür ile alakalı insülin tesirinde azalma ile ortaya çıkar. Hastalar daha şişman ve ileri yaştadır. Ömür usulü değişikliği, ağızdan ilaçlar ve gerektiğinde insülin tedavide kullanılır. Gebelik diyabeti bilhassa gebeliğin son haftalarında ortaya çıkar ve gebelikten sonra çoğunlukla kaybolur.”
DİYABETTE KAN ŞEKERİNE DİKKAT EDİLMELİ
Kontrolsüz diyabette kan şekeri yüksekliği bedende birçok sistem ve organın olumsuz etkilenmesine yol açtığının altını çizen Doç. Dr. Turan, “Kalp ve damar hastalıkları, inme, görme bozukluklarına, hudut ve böbrek hasarına neden olabilir. Ayakta yara oluşması, kangren ve buna bağlı uzuv kayıpları oluşabilir. Diyabet körlüğün en kıymetli nedenlerinden biridir. Kronik böbrek yetmezliğinde diyalize giren hastaların yarısı diyabetiktir. Kaza dışı ayak/bacak kaybının en değerli nedeni yeniden diyabettir. Sağlıklı beslenme, antrenman, ilaçların sistemli alınması kan şekerlerinin istenilen seviyede tutulmasını sağlar. Bu da diyabete bağlı görülebilecek organ hasarlarını kıymetli ölçüde azaltır” dedi.
DİYABET TEDAVİSİNDE YENİ USULLER GELİŞTİRİLİYOR
Son yıllarda diyabetli bireylerin glikoz regülasyonu için öz idarelerini artırmak ve güçlendirmek için bilişim teknolojileriyle desteklenmeleri görüşünün arttığını ve bu mevzuda yeni prosedürlerin geliştirildiğinin altını çizen Doç Dr. Turan, şöyle konuştu:
“Diyabetteki teknolojik ilerlemelerin temeli, daima deri altı insülin infüzyonu (CSII yahut insülin pompası) ve daima glikoz izleme (CGM) sistemlerinin geliştirilmesi üzerinedir. İmplante edilebilir subkütan CGM sistemi üst kolun subkütan dokusuna yerleştirilir. Taşınabilir bir aygıta hipoglisemik, hiperglisemik ikazları ve bildirimleri iletir, ayrıyeten taşınabilir aygıt yakınlarda olmasa bile vericiden bedene titreşim ikazları sağlanmaktadır. İnsülin pompa tedavisi, HbA1c seviyelerini düşürmek ve hipoglisemi riskini azaltmak için kullanılabilecek bir araçtır.
670G Hybrid Close Loop (HCL) sistemi, otomatik insülin iletim aygıtı hastanın kendi kendini yönetme yükünü azaltır. Hipoglisemi ihtar bilekliği, akıllı mikro iğne yama üzere eserler diyabetli hastanın kullanımına sunulmuş değerli aygıt ve uygulamalardır. Ayrıyeten uzaktan sıhhat sistemi uygulamaları, bilişim teknoloji eserleri vasıtasıyla diyabetli bireyler ve sıhhat profesyonelleri ortasındaki coğrafik mahzurları kaldırarak, sıhhat hizmetlerinin toplumdaki her bireye ulaşılabilir olmasına imkân veren bir sıhhat hizmeti olmuştur.”
