Türk akadamisyen, bana konuşmayı çeviri etti: “Bugün, Rusya’da tekrar başbakan değişmiş. Yeni başbakanın ismi da Tupin miymiş, Putin miymiş, o denli biri.” O devir, Devlet Lideri Boris Yeltsin’in reytinginin yerlerde olduğu ve Yeltsin’in daima “günah keçisi” olarak bakanları, başbakanları harcadığı bir periyottu. Putin isimli kişinin, o vakte kadar hakkında kamuoyunun pek bir şey bilmediği kişinin de, gelip süreksiz olduğu sanılıyordu.
YELTSİN SONRASI
Ne var ki Vladimir Putin, Yeltsin’in itimadını kazanarak ona sağlam bir emanetçi olduğu izlenimini yarattı ve Yeltsin, koltuğu bırakmak gerektiğni hissettiği 2000’in yılbaşında, kendisine icraatları nedeniyle dava açmayacak, müttefiki olan oligarkları rahat bırakacak ve onların çizgisinde hareket edecek birine koltuğu bıraktığı zannederek yetkilerini Putin’e devretti. Yeltsin’in ve etrafındakilerin yanıldığı birkaç yıl sonra ortaya çıkacaktı. Putin, Rusya’yı yine itibarlı devlet haline getirdi ve 1990’lı yıllarda, Yeltsin devrinin çalkantılı vakitlerinde dünyada “Nataşalar” ile özdeşleşmiş olan Rus imajını kısa müddette değiştiriverdi. Rusya’yı Sovyetler Birliği üzere ikinci harika güç haline getiremediyse de eski Sovyet coğrafyası başta olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde Rusya’nın hesaba katılması gerektiğini gösterdi. İktisatta devletin tesirini artırdı ve oligarkların tesirini azalttı. Lakin, yine de zannedildiğinin tersine büyük sermayedarları, bir sınıf olarak tasfiye etmedi: Kendisine ahenk sağlayanlara dokunmadı, baş kaldıranları tasfiye etti.
KURUMLAR ŞEKLEN VAR
Rusya’ya yine otoriterliği getirdi ve bazılarına nazaran Gorbaçov’un 1985’ten itibaren başlattığı açıklık, demokratikleşme sürecini bilakis çevirdi. Devlet lideri üst üste iki kere seçilebilir iken koltuğu dört yıl Medvedev’e emanet ederek sonra misyon müddetlerini uzatarak sonra da anayasayı değiştirerek bu vakte kadar iktidarda kaldı. Ömrü yeterse 2036’ya kadar da kalabilir. Lakin Putin, her şeye karşın Belarus Devlet Lideri Aleksandr Lukaşenko üzere otoriterliğini açıkça dayatmak yerine demokrasi kurumlarının şeklen var olduğu, öz olarak otoriter bir sistemi kurdu. Lakin, Rusya’da öteki türlüsü mümkün müydü, o bambaşka bir mevzu.
Dış siyaset atılımlarında ekseriyetle nerede başlayıp nerede duracağını güzel bilen biriydi. Ukrayna’ya başlattığı savaş ise iktidarda fazla kalmanın ziyanını gösterdi. Etrafından birilerinin onu yanlış yönlendirdiği söyleniyor. Bu bataklıktan nasıl çıkacağı belirli değil.
Dün Putin 70. yaş gününü kutladı. Ukrayna ve Batı dünyasında kimileri, Putin’in sonunun yakın olduğunu söylüyor. Bu vakte kadar Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar, Putin’e takviyesi azaltmak bir yana daha da artırdı. Zira birincisi, Batı’ya karşı uğraş söylemi, Rusları seferber ediyor, ikincisiyse Putin’i sevmeyen pek çok kişi bile çalkantılı ortamda başkan değişikliğinin tehlikeli olacağını düşünerek Putin’i desteklemeye yöneldi. Ama savaşın tesirleri derinleşirse Putin 71. yaş gününü nasıl kutlar orası meçhul.
[email protected]
