Londra merkezli Middle East Eye (MEE) haber ve tahlil portalında yayımlanan, ”Çin barışın anahtarı olabilir mi?” başlıklı makalede, son vakitlerde bölgesel çatışmalarda ve diplomatik uyuşmazlıklarda soyunduğu arabuluculuk rolleriyle öne çıkan Çin Halk Cumhuriyeti’nin, Suriye’de 12 yıldır devam eden vekalet savaşlarının sonlandırılmasında da kilit rol oynayabileceği tabir edildi.
“ESAD, DİPLOMASİ SAHNESİNE YİNE ÇIKTI”
Çin, Ortadoğu’da yürüttüğü diplomasi faaliyetleri kapsamında bu ayın başlarında Suudi Arabistan ve İran ortasında 2016’dan bu yana birinci defa diplomatik ilgilerin tekrar kurulmasına yönelik bir muahedeye aracılık etti. Bu gelişmeden birinci faydalanan aktörlerden biri de ABD’nin bölgede Şam’ı izole etmeye yönelik baskılarına karşın yavaş ancak emin adımlarla diplomasi sahnesine tekrar çıkan Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad oldu.
MEE’de yer alan tahlile nazaran Suud Krallığı, İran’la yapılan muahededen birkaç gün sonra Suriye hükümetiyle diplomatik ilgilerin tekrar kurulduğunu açıkladı ve Esad bir ay evvel Umman’a yaptığı ziyaretin akabinde BAE’ye bir ziyaret daha gerçekleştirdi. Haberde, Çin’in Ortadoğu’da üstlendiği savlı rolün, Suudi Arabistan’ın bölgesel tansiyonları yatıştırma dileği açısından kilit bir ehemmiyet taşıdığı belirtildi.
Haberde ayrıyeten şu tabirler öne çıktı:
“ÇİN VE RUSYA’NIN TEŞEBBÜSÜYLE…”
Suudi Arabistan, Suriye’nin Arap dünyasında kilit bir oyuncu olarak geri dönmesinin önündeki son manisi teşkil ediyordu. 2018’de Bahreyn ve Suriye dışişleri bakanlarının Birleşmiş Milletler’de kucaklaşmalarıyla buzların erimeye başladığı görülmüştü. Başka Arap ülkelerinin Şam’la barışmasını kenardan izleyen Riyad, tahminen de Çin ve Rusya’nın öncülüğünde Ortadoğu’nun tekrar şekillenmesinin de tesiriyle nihayet bu gayrete katıldı.
Suriye’nin bilhassa Lübnan ve Irak konusunda her vakit İran’la tıpkı çizgide hareket etmiyor oluşu Suudileri Suriye ile olağanlaşmaya iten en değerli faktörlerden biri oldu.
ABD Dışişleri Bakanlığı 2020’de yaptığı bir değerlendirmede, Şam’ın Lübnan siyasetindeki eski güçlü pozisyonunu yine kazanmakta olduğuna dair kaygılı olduklarını tabir etmişti. Birkaç yıl evvel Lübnan’daki faaliyetlerini sonlandıran Suudiler ise Suriye’nin ülkeyi istikrara kavuşturma konusundaki yardımını memnuniyetle karşılıyor. Çin ise bölgedeki yatırım ve ekonomik çıkarları kapsamında Lübnan ve limanlarını ziyadesiyle önemsiyor.
SUUDİ ARABİSTAN’IN TUTUMU
MEE’ye konuşan Suriye analisti Camille Otrakji, “Suudiler, yıllarca İran’sız bölgesel nizam kurmak için çabaladıktan sonra yeni bir stratejiye gereksinim duyduklarını fark etmiş olabilirler. Hem Suudiler hem de Türkler bölgede istikrarı yine tesis etmek için en düzgün seçeneğin Suriye’den çekilmek olduğu sonucuna vardılar” dedi.
Suudilerin, Pekin liderliğindeki Şangay İşbirliği Örgütü‘ne gözlemci statüsü ile katılması, Suudilerin krallığın kuruluşundan bu yana içinde bulundukları ABD’nin tesir alanından çok “bağlantısız bir statüye” hakikat hareket ettiğini de gösteriyor.
ABD’nin dikkati Ukrayna ile dağılmışken ve dengeli bir Suriye stratejisi mevcut değilken Suudi Arabistan, Çin’in bölgesel çatışmayı sona erdirmeye yardımcı olma gayretlerini memnuniyetle karşılıyor.
