TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nde 2023 yılına ait bütçe kanun teklifi görüşmeleri sürüyor. Bugün komitede; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2023 yılına ilişkin bütçe kanun teklifi görüşmeleri, Bakan Murat Kurum’un iştirakiyle başladı.
CHP Kümesi ismine birinci kelamı CHP Mahallî İdarelerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Ordu Milletvekili Seyit Torun aldı. Torun, Bakan Kurum’a, “İktidarınızdaki son bakanlık bütçeniz iyi uğurlu olsun” dedi.
Bakanlığın İLBANK ve Bakanlık tarafından kredi, hibe ve dayanak konusunda ayrımcılık yaptığını söyleyen Torun, “Sadece İLBANK’ın 2021 yılı faaliyet raporunu takdirlerinize sunmak isterim. Raporun ‘Yüzde 100 Hibe ile Bitirilen İşler’ kısmına bakıyoruz. 191 belediye projesi yüzde 100 hibe ile bitirilmiş. Bu 191 projenin 188’i yani yüzde 98,4’ü Cumhur İttifakı ve kayyum belediyelerine ilişkin. CHP’li belediyelerin oranı ise yalnızca yüzde 1. Buradan iktidar belediyelerinin projelerine aktarılan kaynak 333 milyon lira” kelamlarıyla Bakan Kurum’u eleştirdi.
Torun’un konuşmasından öne çıkan başlıklar şöyle:
“SON BÜTÇENİZ İYİ OLSUN”
Öncelikle iktidarınızdaki son bakanlık bütçeniz iyi uğurlu olsun. İnşallah bir sonraki Bakanlık bütçesi Millet İttifakı’nın iktidarında yapılacaktır İnşallah. Sayın Bakan, sunumunuzu dinledik lakin bilhassa mahallî idareler konusunda sizlere önemli tenkitlerimiz var. Sayıları koymuşsunuz ancak. Umarım bunlara kulak verip, bari bu son yılınızda milletin hayrına olacak işler yaparsınız.
“‘KOPYALA-YAPIŞTIR’ BAKANLIĞINA DÖNMÜŞ”
Bakanlığınız maalesef yalnızca vaat verip hizmet üretemeyen, tam manasıyla bir ‘kopyala-yapıştır’ bakanlığına dönmüştür. 4 yıldır, lokal idarelerle ilgili olarak verilen hiçbir vaat yerine getirilmedi. Örneğin; 2020 Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda mahallî idarelerle ilgili şunu söylediniz, ‘Yerel idare hizmetlerinin; idari, mali ve teknik taban standartları tespit edilecek, bu standartların uygulanmasına yönelik mevzuat düzenlemesi yapılacaktır.’ Sorumlu kurum Etraf ve Şehircilik Bakanlığı. 2020’de bunu yapamadınız.
2021 Yılı Programı’nda; noktasına virgülüne dokunmadan tekrar tıpkı şeyi söylediniz. 2022 Yılı Programı’nda yeniden birebir vaadi verdiniz, yeniden yapamadınız. Geldik 2023 Yılı Programı’na bakıyoruz. Kopyala-yapıştır tekrar birebir şeyi tekrarlıyorsunuz. Siz 3 yıldır, mahallî idarelerde taban standartları bile belirleyemediniz. Tekrar 4 yıllık programda iktidarınızın beceriksizliğini itiraf ediyorsunuz. Yıllık programlarda ‘Büyükşehir belediyeleriyle büyükşehir ilçe belediyelerinin yetkilerinin çakıştığını, bu nedenle hizmet aksamalarının ortaya çıktığını’ kabul ediyorsunuz. Ancak yıllardır bu hususta hiçbir adım atmayıp, ‘2023’te yapacağız’ diye tekrar vaat veriyorsunuz.
Lokal idarelerin ağır problemleri var, bizim de bu hususta tahlil tekliflerimiz hazır. Arpa uzunluğu yol gidemeyen ve bu bahiste maalesef sınıfta kaldınız. Hasebiyle siz lokal idarelerin sıkıntılarını çözme kabiliyetiniz olmadığını 2023 programında bir defa daha itiraf ediyorsunuz. 4 yıllık programda da birebir vaatleri kopyala-yapıştır tekrar etmenin bir izahatı varsa, sizden duymak isteriz.
“İLBANK’I AYRIMCILIKTA TEPEYE ÇIKARDINIZ”
Belediyelerin bankası olan ve mahallî idarelere dayanak vermek emeliyle 1933 yılında kurulan İLBANK’ı ayrımcılıkta doruğa çıkardınız. Yalnızca İLBANK’ın 2021 yılı faaliyet raporunu takdirlerinize sunmak isterim. Raporun ‘Yüzde 100 Hibe ile Bitirilen İşler’ kısmına bakıyoruz. 191 belediye projesi yüzde 100 hibe ile bitirilmiş. Bu 191 projenin 188’i yani yüzde 98,4’ü Cumhur İttifakı ve kayyum belediyelerine ilişkin. CHP’li belediyelerin oranı ise yalnızca yüzde 1. Buradan iktidar belediyelerinin projelerine aktarılan kaynak 333 milyon lira.
Bu yalnızca Konya ve Trabzon’daki iktidar belediyelerinin işlerine ayrılan kaynak, bizim 248 belediyemizden 1,5 kat daha fazla. Örneğin; İstanbul’da 14 belediye projesine 126 milyon lira takviye verilmiş. Bunların tamamı AK Parti belediyesi. Lakin İstanbul Büyükşehir Belediyemiz ve 14 ilçe belediyemize tek kuruş kaynak sağlanmamış. Ayrıyeten yüzde 100 hibe ve yüzde 100 kredi takviyesi verilen projelerin toplamına bakıyoruz. 2021’de 438 iş bu formda bitirilmiş. Bunlardan yüzde 95’i yeniden Cumhur İttifakı ve kayyum belediyelerine ilişkin. Ülke nüfusunun yarısından fazlasını yöneten belediyelerimize verilen katkı ise kredi dahil yüzde 5 bile değil. Hani Necip Fazıl diyor ya, nitekim de ‘Bu taksimi kurt yapmaz kuzulara şah olsa…’ Artık İLBANK’ın bütçesini artırıyorsunuz. Biliyoruz ki bu bütçeden de belediyelere hakkaniyetli bir paylaşım çıkmayacak ve tamamına yakını tekrar iktidar belediyelerine aktarılacak.
“BİZİM BELEDİYELERİMİZİN ALMADIĞI KESİN”
Sayın Bakan size tekraren bu mevzuyu soru önergeleriyle de sorduk. ‘2019 lokal seçimlerinden bu yana Bakanlık olarak hangi belediyelere hangi yardımları yaptınız’ dedik. ‘Bütçe imkanlarına nazaran yardım yapılıyor’ diyerek sorumuz karşılıksız bıraktınız. Bir soru önergesi karşılığında da ‘2019’dan 2020 sonuna kadar belediyelere 432 milyon TL nakdi yardım yaptık’ diye tabir ettiniz. Bizim belediyelerimizin almadığı kesin de lakin yeniden de bu parayı hangi belediyelere dağıttığınızı açıklamadınız. Biz de karşılık alamayınca, kendi araştırmalarımız sonucu birtakım bilgilere ulaştık.
“HANGİ ADALET ANLAYIŞINA, KANUNA, VİCDANA SIĞAR”
Tablo şu: Bakanlığınız, 2019-2021 ortasında 994 belediyeye, 2 bin 628 araç yardımında bulunmuş. Bu araçların yüzde 97’si Cumhur İttifakı ve kayyum belediyelerine gönderilmiş. Bu da yetmemiş güya saraydakinin muhtaçlığı varmış üzere 5 araç da saraya gönderilmiş. Bizim belediyelerimize yalnızca yüzde 3’lük yardım yapılmış. Sormak istiyoruz, bu hangi adalet anlayışına, hangi kanuna, hangi vicdana sığar. Sizden bir sefer daha 2019 mahallî seçimlerinden bu yana hangi belediyelere hangi yardımları yaptığınızı açıklamanızı bekliyoruz.
Belediyelerimiz 2019 mahallî seçimlerinden bu yana Bakanlığınıza 331, İLBANK’a 484 talepte bulundu. Bu talepler ortasında hibe, kredi, proje dayanağı üzere talepler var. İLBANK’a bulunduğumuz taleplerin 318’i, yani yüzde 70’e yakını ya reddedildi ya da bekletiliyor. Belediyelerimiz bu mühlet içinde Bakanlıktan 331 talepte bulundu. Dikkatinizi çekiyorum. Bu taleplerin 297’si yani yüzde 90’ı ya reddedildi ya da şu an onay bekliyor. Bu tablo, Bakanlığınız için sahiden acı bir tablodur. Bunu da milletimizin takdirine sunmak isterim.
“İSTANBUL’A İHANET ETMEYE DEVAM EDİYORSUNUZ”
İstanbul’a nasıl ihanet ettiğinizi şahsen Cumhurbaşkanı’nın ağzından duyduk. Fakat siz maalesef hala İstanbul’a ihanet etmeye devam ediyorsunuz. Bu mevzuda da millet ismine açıklama bekliyoruz.
Sayın Bakan; geçmişte birtakım şanssız açıklamalarınız oldu. Belediyelere takviye vermek onlarla iş birliği yapmanız gerekirken, kendi partinizden olmayan belediyeleri haksız ithamlarla eleştiren, hatta hakaret eden bir pozisyona düştünüz. Örneğin; Ankara halkının 800 milyon dolar parasını, bir dinozor parkına harcayanlara tek laf etmediniz. Ankapark üzerinden bile bizim belediyemizi eleştirmeye uğraştınız. Unutmayın; Ankara’ya bu ihaneti yapan belediyeniz kadar iktidar olarak siz de sorumlusunuz. Ve emin olun ki biz, tüy bitmemiş yetimin hakkı olan bu kaynağın resmen milletten çalınmasına sessiz kalmadık, inşallah iktidar olduğumuzda da bunun hesabını soracağız.
Bir başka açıklamanız var ki sahiden hayretler içinde dinledik. Yalnızca belediyemize düşmanlık etmek için İzmir’in işgal altında olduğunu söyleyecek kadar ileri gittiniz. İzmir halkının helal oylarıyla seçtiği yöneticilere ‘işgalci’ dediniz. Buradan bir kere daha bu açıklamanızı ayıpladığımızı belirtmek isterim ve milletvekillerinin huzurunda, bu bahiste sizden bir özür beklediğimizi de tabir ediyorum.
“DAHA MALİYETİ BİLE HESAPLAYAMADINIZ”
Milletin hayrına olmayan ne varsa onu yapmakta ısrar ediyorsunuz. Bir Kanal İstanbul Projesi’dir tutturdunuz, gidiyorsunuz. Aklı selim olan herkesin karşı çıktığı bu projeye, yalnızca bir kişinin hayali olduğu için siz de mecburen sahip çıkıyorsunuz. Fakat ihalelere girecek kimseyi bulamayıp, pek çok ihaleyi de mecburen iptal ediyorsunuz. Daha projenin maliyetini bile hesaplayamadınız. Geçmişte Kanal İstanbul’un maliyeti 125 milyar lira denildiğinde çabucak atağa geçtiniz. Genel Lideriniz, 18 Ocak 2020’de çıktı, ‘Kanal İstanbul’un inşa maliyeti, birilerinin söylediği üzere 125 milyar lira değil, 75 milyar lira olarak hesaplanıyor’ dedi. Lakin gelin görün ki, Ulaştırma ve Altyapı Bakanınız kısa bir mühlet sonra çıktı 15 milyar dolar yani şu anki kurla 279 milyar lira maliyet hesapladık dedi. Yeniden tıpkı Ulaştırma Bakanı geçen ay çıktı, ‘Kanal İstanbul’un maliyeti 20 milyar doları bulacak’ dedi. Yani bugünün döviz kuruyla, 372 milyar TL maliyet açıkladı. 2 sene evvel 125 milyar lirayı eleştirenler, artık 372 milyar lira maliyet hesaplar hale geldi. Allah kimseyi, bu duruma düşürmesin. Bu haksızlıkla itham edilmesin.
“800 BİN OY FARKIYLA KANAL İSTANBUL’A HAYIR DEDİ”
Sizin kendi parti programınızda, ‘Belediye alanlarında düzenleme yapmadan evvel belediyelere danışılması unsurumuz olacak’ diyorsunuz. Pekala bu projeyi yapmadan evvel İstanbul Büyükşehir Belediyemize danıştınız mı? Bırakın istişareyi, siz Kanal İstanbul’u eleştirdi diye sayın Ekrem İmamoğlu hakkında soruşturma bile başlattınız. Çıktınız, nitekim vatandaşla alay eder üzere, ‘Kanal İstanbul, Cumhurbaşkanımızın milletimize sorduğu, milletin de onay verdiği bir projedir’ dediniz. İstanbul halkının bu türlü bir onaydan haberi yok lakin ben şunu söylemek isterim. Bir onay arıyorsanız, şunu bilmeniz lazım, Kanal İstanbul vaadi verdiğiniz son mahallî seçimde 800 bin fark yediniz. İstanbul halkı 800 bin oy farkıyla Kanal İstanbul’a hayır dedi.
