Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde bulunan Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) bilim insanlarının hazırladığı Sentez Raporu 6. Değerlendirmesi, yaklaşık bir haftalık çalışmanın akabinde onaylandı. Bilim insanları, 195 üye ülkesi bulunan IPCC’ye istekli olarak katkı verirken, son kıymetlendirme raporu 93 bilim insanı tarafından yazıldı.
Rapor, iklim krizinin yarattığı kayıp ve ziyanlar ve bu ziyanların giderek artacağına ait risklere odaklanırken, global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak için gerekli adımların bilhassa 2030’a kadar süratle atılması gerektiğine işaret ediyor.
Rapora nazaran, yüzyılı aşkın bir müddettir fosil yakıt kullanımı başta olmak üzere çeşitli nedenlerle global sıcaklık artışı 1850-1900 düzeyine nazaran 1,1 dereceye ulaştı. Kara alanlarında sıcaklık artışı ortalama 1,59 derece olurken, okyanuslarda 0,88 derece olarak hesaplandı.
Yeryüzü sıcaklığı 1970’ten beri, son 2 bin yıldaki başka 50 yıllık periyotlardan daha süratli arttı.
SICAKLIK ARTIŞININ 1.5 DERECE LİMİTİNİ AŞMASI EPEY YÜKSEK
Küresel sıcaklık artışının temel nedeni insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan sera gazı emisyonları olurken, global sıcaklık artışının yüzyıl sonuna kadar “yaşanabilir son limit” olarak tanımlanan 1,5 dereceyle sonlandırılması için emisyonlarda süratli ve keskin düşüş sağlanması gerekiyor.
Bu kapsamda, 1,5 derece limitinin aşılmaması için global sera gazı emisyonlarının 2019’daki düzeylerine nazaran 2030’a kadar yüzde 43, karbon emisyonlarının yüzde 48 düşürülmesi gerekiyor.
Sera gazı emisyonlarının 2035’a kadar yüzde 60, 2040’a kadar yüzde 69 ve 2050’ye kadar yüzde 84 olacak halde azaltılmasıyla sıcaklık artışının yüzde 50 ve üzerinde ihtimalle 1,5 dereceyle sonlandırılmasının mümkün olacağı hesaplanıyor.
Karbon emisyonlarının ise 2050’ye kadar net sıfır düzeyine çekilmesi gerekiyor.
İklim aciliyetine karşın hükümetlerin ulusal siyasetleri, emisyonlarda muhtaçlık duyulan düşüşü sağlamak için yetersiz ve ortaya çıkan “emisyon boşluğu” global ısınmanın 21. yüzyılda 1,5 dereceyi aşma riskini artırıyor.
SICAKLIK ARTIŞLARI KRİZİN TESİRLERİNİ ARTIRIYOR
IPCC’ye nazaran, sera gazı ve karbon emisyonlarında devam eden artış, global ısınmanın tesirlerinin de artarak devam edeceği manasına geliyor. Sıcaklık artışıyla sıcak hava dalgalarının yoğunluğu, çok yağmur ve öbür uç hava olayları da sıklaşırken, dünyanın tüm bölgelerinde bu olaylar besin ve su güvenliğini riske atıyor.
Küresel ısınmanın en derin tesirleri Afrika, Güney Amerika, ada ülkeleri ve mahallî halklar üzere iklim değişikliğinde en az tesiri bulunan toplumlar ve yaşadıkları bölgelerde görülüyor.
Dünyada yaklaşık 3,6 milyar, insan iklim krizine karşı çok kırılgan bölgelerde yaşıyor.
IPCC bilim insanları, iklim adaptasyonu tedbirleriyle global ısınmanın yıkıcı tesirlerinin azaltılabileceği lakin bunun için fırsat penceresinin süratle kapandığı ihtarında bulunuyor.
Buna nazaran, iklim dirençli kalkınmanın sağlanması için pak güç kullanımının artırılmasından teknolojik gelişmelerin hızlandırılması, sermayenin iklim tahlillerine aktarılmasından hükümetlerin bu alanda kilit rol oynamasına kadar birçok adım atılması gerekiyor.
Teknoloji, know-how, uygun siyaset ve kâfi finansmanın herkes için erişilebilir hale getirilmesi ve adil bir iklim aksiyonuna muhtaçlık duyuluyor.
IPCC Lideri Hoesung Lee, rapora ait değerlendirmesinde, aktif ve adil iklim aksiyonunun yalnızca kayıp ve ziyanı önlemeyeceğini lakin birçok faydayı da beraberinde getireceğini belirterek, şunları kaydetti:
“Şu anda harekete geçersek hala herkes için yaşanabilir bir geleceği garanti altına alabiliriz. İtimadın olduğu, herkesin birlikte risk azaltımına öncelik verdiği, yarar ve sorumlulukların paylaşıldığı vakitlerde lakin büyük değişimler muvaffakiyete ulaşabilir. Herkesin değişimi sağlamak için farklı sorumluluk ve fırsatlarının olduğu bir dünyada yaşıyoruz.”
Raporun 93 müellifinden biri olan Aditi Mukherji ise iklim adaletinin kritik olduğuna işaret ederek, “İklim krizine en az tesiri olanlar iklim krizinden en fazla etkilenenler. Dünya nüfusunun neredeyse yarısı iklim değişikliğine karşı kırılgan bölgelerde yaşıyor. Son 10 yılda bu bölgelerde sel, kuraklık ve fırtınalardan kaynaklanan vefatlar dünyanın başka bölgelerine nazaran 15 kat daha fazlaydı.” sözlerini kullandı.
