Antakya Ticaret ve Sanayi Odası (Antakya TSO) Lideri Hikmet Çinçin, aktüel Kredi Garanti Fonu (KGF) paketleriyle, süreksiz tahlillerle Hatay’ı ayağa kaldırmanın mümkün olmadığına dikkat çekerek “Depremden en fazla etkilenen Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman’a müspet ayrımcılık yapılmalı. Hatay için harika teşvik paketine gereksinim var” dedi. Bu moralle artık işe dönmeyeceğim diyen personel de patron sayısının da çok fazla olduğunu vurgulayan Hikmet Çinçin ile zelzele bölgesinin problemlerini konuştuk.
Depremin üzerinden iki ay geçti, gelinen noktada Hatay’da ekonomik açıdan durum nedir?
Güncel KGF paketleriyle, süreksiz tahlillerle Hatay’ı ayağa kaldırmak mümkün değil. Zelzeleden etkilenen tüm vilayetleri birebir kefeye koymamak gerekiyor. Hatay için üstün teşvik paketine gereksinim var. Burada şu anda hastane yok, çok göç verdik. Bilakis göçün olması için en geç eylül ayında yüz yüze eğitimin başlaması gerekiyor.
Hatay için harika teşvik derken neler bekliyorsunuz?
Depremden sonra illerin/ ilçelerin/firmaların etkilenme oranlarına nazaran kategorize edilmesi ve bu sınıflara nazaran muhteşem teşviklerin/desteklerin planlanması gerekiyor. Ticari kredilerde en az 1 yıl faizsiz erteleme sağlanmalı. Tüm kurumlar, KDV ve gelir vergi beyannamelerin verilme müddeti 1 yıl ertelenmeli. Üretim araçlarını da içeren yatırım teşvikleri planlanmalı. En az iki yıl ödemesiz uzun vadeli ve düşük faizli kredi sunulmalı. SGK emekçi ve patron primlerinde en az beş yıl için indirim yapılmalı. Mikro ve küçük ölçekli işletmeler ve zanaatkârlar için OSB kurulmalı.
Şehrin iktisadı ile ilgili net hasar tespiti yapıldı mı?
Burada iktisat yok, durdu. Yalnızca Antakya’nın merkezinde bulunan Küçük Sanayi Sitesi’ndeki 2 bin işletmeden 1800’ü yıkıldı. Kentte şu an büyük bir moloz yığını var. Ekolojik dengeyi koruyarak bu molozlar kaldırılmalı. 2 bine yakın konteynerin ihalesi yapıldı. Bunlar süreksiz işyeri olarak esnafa tahsis edilmeye başlandı. 50 tanesi teslim edildi. Ekonomik aktiviteye yönelik tek önemli adım bu. KOBİ dışı firmaların gereksinimlerine özel ilgi gösterilmeli. Ticaret Bakanlığı’na küçük firmalar için özel bir masanın oluşturulmasını önerdik.
KREDİ PRESTİJİ ZEDELENDİ
Bankaların şu anda zelzele bölgesine yaklaşımı nasıl?
Firmaların kredi prestiji zedelendi. Teminat kapasitesi kalmadı. Bankalar sevecen görünse de bir şey yok. Hakikaten işimiz çok sıkıntı. Buraya çok önemli kaynak transferi lazım. Akılcı tahliller gerekiyor. Lakin şu anda maalesef seçimin gölgesinde kaldık. Gün geçtikçe siyaset daha fazla hâkim olacak. Depremzedeler için sıkıntı bir süreç daha da sıkıntı hale gelecek.
Gerçekten zelzele siyasetin gölgesinde mi kalıyor?
Unutuluyoruz. Geri planda kaldık. Hayat yavaş yavaş olağanlaşıyor deniyor. Beşerler ailelerini, yakınlarını kaybetmiş, işyerini, meskenini, iş aracını kaybetmiş. Bu insanların hayatı nasıl olağanlaşacak.
Hatay ne kadar vakitte toparlanır?
Hükümetin bir yol haritası açıklaması lazım. 3, 6, 9 aya kadar şu ya da bu adımları atacağız demeliler. Beşerler bu yol haritasını görerek ona güvenerek yeni hayatlarını kurmaya uğraş ederler. Şu anda kimse burada ileriye dönük planlama yapamıyor. Daha imar kararları verilmedi. Çöken işyerlerinin yerine yenileri yapılacak mı nereye yapılacak… Bu kadar belirsizlik içinde ne yapacağız bilmiyoruz. Baş edilmesi sıkıntı bir afet lakin bedeli de biz halk ödüyoruz. Net taahhütler duymak istiyoruz. Mesela konteyner kentler kuruluyor, konteynerin yalıtımı yok. Bu yazı nasıl geçireceklerini bile bilmiyorlar.
İŞÇİ DE İŞVEREN DA GÖÇÜYOR
Yetişmiş insan kaynağı kenti terk etti, geri dönerler mi?
Dönmez. Niçin dönsün ki. Evvel barınma muhtaçlığını çözmek gerekiyor. Mühlet uzadıkça insanların buraya dönmeme ihtimali de artıyor. Mavi ve beyaz yaka çalışanların tekrar dönmesi lakin maaş teşvikleri, toplumsal alanların ayağa kaldırılmasıyla olur. Şu anda OSB’lerde ki yaklaşık 220 firmanın fakat yüzde 30’u yüzde 30-40 kapasiteyle çalışıyor. Küçük yan sanayi yok oldu. Yan endüstrinin ayağa kalkması çok güç.
Yönetenler de geliyor, taleplerinizi iletiyorsunuz ne diyorlar?
Not alıp gidiyorlar. Milletlerarası, bilimle, önemli komiteler şuralar oluşturarak çözülebilecek bir sorun. Beşerler yalnızca işyerini değil stokunu da kaybetmiş. Bu moralle artık işime dönmeyeceğim diyen personel de patron de çok fazla. Buranın 3 tane lokal besin marketi vardı. 2 tanesi artık işe başlamayacağız dedi. 250 nakliye firmalarının yüzde 50’si, yaş zerzevat meyve temini ve paketlemesi yapan 750 civarında firmanın yüzde 60’ı burayı terk etti.
