Kişilik Bozukluğu kişinin özel hayatında ve iş hayatında istikrarsızlıklar, ikili alakalarda başarısız olma durumu yaratır. Bir gün dost üzere gördüğünü sonraki gün düşmanı olarak görebilir. Borderline kişi ne hisseder?
Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Cemil Çelik mevzu hakkında bilgiler ver
Kişilik Bozukluğu nedir?
Borderline Kişilik Bozukluğu başka ismiyle “sınırda kişilik bozukluğu”, ruhsal bir rahatsızlıktır.
Kişilik Bozukluğuna sahip kişi sevgi dolu, kalıcı bir alaka kurmak istese bile, ani ruh hali değişimi, yaşadığı bir durumu âlâ ya da berbat olarak görmesi, akli olarak istikrarlı bir his ve davranış hali gösterememe durumlarından ötürü bunu gerçekleştiremez. Bu hastalığı yaşayan bireyler, intihara teşebbüs, yasaklı husus kullanım eğilimi de gösterebilmektedir.
ERGENLERDE BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU SÜRECİ NASILDIR?
Erken yetişkinlerde görülebilir lakin 16 yaşına kadar teşhis koyulamaz. Çok öfke, sonluluk hali çocukların ergenlik periyotlarında görülen doğal davranışlardandır. Ama yaş ilerledikçe bu durumlar azalmak yerine devam ediyorsa ve öbür semptomlar da görülüyorsa bu teşhis konulabilir. Hastalık bu safhalarda tedavi edilirse, ilerleyen devirlerde güzelleşme görülebilir. Bayanlarda, erkeklere oranla 3 kat daha fazla görüldüğü belirlenmiştir.
KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?
Borderline genetik mi sorusuna istinaden yapılan araştırmalarda, kişilik bozukluklarının genetik bağı olduğu, ailede olan öteki bir psikiyatrik hastalığın tetikleyici olduğu belirlenmiştir. Birebir vakitte, erken yaşta yaşanılan travmalar, bilhassa çocukluk periyodunda yaşanılan ihmal, taciz, terk edilme üzere olaylar borderline kişilik bozukluğunda görülen en kıymetli etkenlerdendir. Bu biçimde olan çok olay görülmektedir.
KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN ÇOCUKLUKLA İLGİSİ NEDİR?
Birçok bilim insanına nazaran, çocuğun büyüme evresindeki bilhassa anne olmak üzere ebeveyn davranışının tesirli olduğu belirtilmiştir. Mesela, Kernberg isimli bilim insanı, borderline kişilik bozukluğunda ortaya çıkan yalnız kalamama ve terk edilmişlik hissinin, çocuğun anneye gereksinim duyduğu vakitlerde annenin çocuğun yanında olmaması, gerekli ilgiyi göstermemesi nedeniyle oluştuğunu belirtmiştir.
NE ÜZERE SORUNLAR YARATIR?
Kişi, toplumun bir kesimi olarak istikrarlı bir hayat süremez, eğitim hayatında zahmetler yaşar, sık sık iş değiştirme, çok öfke, çok cinsel aktivite, alkol unsur kullanımı, dürtüsellik, süratli otomobil kullanma, kendine ziyan verme, hengame vb. davranışlardan ötürü mahpusa girmeye kadar problemler yaşar. Bayanlarda istenmeyen gebelik durumuna neden olabilir. Borderline şahıslar keyifli olurlar mı? Borderline bireyler memnunluğu aşırılıkta ararlar; çok para harcama, çok sürat, haz için yasaklı husus kullanımı anlık memnunluk verici şeyleri tercih ederler. Dışlanmamak için çok efor sarf ederler, dışlanmak hissi onlar için dayanılmaz olmaktadır. Boşluk hissi onları, intihar, kendine ziyan verme, çok dozda ilaç alma üzere hareketlere yöneltir.
BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLU VE BİPOLAR BOZUKLUĞUN FARKI NEDİR?
Bipolar ile Borderline karıştırılan iki cins bozukluk olsa da bipoların ruh değişimi, depresif davranışı günlerce hatta aylarca sürebilmektedir. Borderline ruh hali, ani değişiklikler göstermektedir.
KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ VAR MI?
Borderline kişilik bozukluğunda, bireylerin duygusal ve davranışsal sıkıntılarının tahlilini, ruh sıhhatlerinin geliştirilmesi ve korunmasını amaçlayan psikoterapi teknikleri kullanılır. Kişinin durumunu yönetebilme, meselelerle başa çıkma maharetini geliştirme bahislerinde yardımcı olunması hedeflenir. Yeni yaklaşım teknikleri hastaların belirtilerini azaltma ve uygunlaştırma konusunda tesirli olmuştur. Hastanın psikiyatrist ile yaptığı görüşmede hem şimdiki durumun tespiti, hem de geçmişiyle olan kıssasını öğrenmek emeliyle görüşmeler yapılır.
BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA PSİKOTERAPİNİN TESİRİ NEDİR?
Kişinin, hastalıktan ötürü denetim altına alamadığı hislerini yönetmeyi öğrenmesine, ikili bağlarda ise karşıdakinin hislerini önemseyerek bağlantıyı geliştirmesine yardımcı olur. Hayat kalitesini artırır.
KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bu şahıslarda ağır bir öfke sorunu vardır, öfke denetimi yapamama, sık sık arbedeye karışma üzere eğilimler gösterirler. Bir kişiyi gözünde olduğundan daha fazla büyütme ve küçültme üzere uç davranışlarda bulunurlar. Bu bireylerin toplum içinde yer bulamama, terk edilme kaygıları, kendilerini berbat ve hiç var olmamış üzere görmeleri, kendilerine ziyan verme biçiminde sonuçlanabilir.
Borderline Kişilik Bozukluğunda kullanılan Psikoterapi Usulleri :
Diyalektik Davranış Terapisi:
Kanıta dayalı tedavi usulüdür. Tek bir hasta yahut birden fazla hasta ile yapılabilir. Kişinin hislerini nasıl yöneteceğini, münasebetlerini nasıl geliştireceğini gösteren, sistemlere dayalı bir terapidir.
Şema Odaklı Terapi:
Tek bir hasta yahut birden fazla hasta ile yapılabilir. Bireyin kendi gereksinimlerini karşılamada yol göstericidir.
Zihinselleştirme Temelli Terapi
Bireyin, kendi his, niyet ve ruh haline ait farkındalığının artmasını, durumuyla ilgili alternatif yolları görmesini sağlayan konuşma terapisidir.
Bu terapilerin yanında, aile bireyleri ve bedel verdiği öteki bireylerin iştirakiyle yapılan, duygusal öngörülebilirlik ve sorun çözme eğitimi de öteki terapi prosedürlerinin yanında ek terapi olarak kullanılır.
Ailenizde yahut yakın etrafınızda borderline kişilik bozukluğu olan bir birey varsa, aklınızda borderline kişilik bozukluğu hastasının yakını olarak ne yapmalıyım sorusu varsa, öncelikle yakını olarak durumu kabullenip tahlil yolları aramalı, hastalıkla ilgili bilgi sahibi olmalısınız. Bilhassa kriz anında ne yapacağını psikiyatristi ile planlamalı, yol haritası belirlemelisiniz. Hastanın yasaklı unsur kullanımı varsa, kesinlikle tedavi ettirilmelidir.
Kendi üzere Borderline kişilik bozukluğu bulunan hastalarla irtibata geçmek, onlarla deneyimleri paylaşıp ortak bir itimat ortamı yaratmak hastalığın olumsuz tesirlerini azaltmada değerli bir etken olacaktır. Bu bağlamda Küme Terapileri önerilmektedir.
Bu hastalık için şimdi onaylanmış bir ilaç geliştirilmemiştir. Bu hastalık ile ortaya çıkan depresyon ve anksiyete için verilen ilaçlar bu sıkıntıların idaresinde tesirli olmuştur. Borderline Kişilik Bozukluğu için bir ilaç tedavisi olmasa da tesirli psikoterapi prosedürleri hastalar üzerinde olumlu tesirler yarattığı görülmüştür. Hastanın hastalığı ile ilgili farkındalığı arttığında güzelleşme belirtileri de artmaktadır.
