Gavras’ın, birinci gösterimini Venedik Sinema Festivali’nde yapan sineması Athena (ki şu sıralar Netflix’te izlenebilir) son vakitlerde en çok konuşulan sinemalardan biri olarak dikkat çekiyor. Bazıları sineması yere göğe sığdıramazken bazıları de gerek politik manada içeriğini gerekse tercih ettiği estetik sebebiyle biçemini eleştirmekten geri kalmıyor. Her iki kampı da anlamak mümkün doğrusu, çünkü Gavras’ın reklam ve videoklip mesleğinin izlerini kötü hâlde taşıyan Athena, izleyici üzerinde çok güçlü bir duygusal tesir yaratıyor evet, lakin bir o kadar da tartışmalı bir tesir bu ve akla yer yer “Mad Max: Fury Road” üzere sinemaları de anımsatan bu gösterişli anlatım, ziyadesiyle Hollywood kokuyor. Bu kokunun rahatsızlık vermesi de o kadar şaşırtan olmasa gerek.
Sezar’ın hakkıyla başlayalım; Gavras’ın hiç CGI kullanmadığını argüman ettiği Athena, 10 dakika kadar süren ve tek plan izlenimi veren uzun bir sekansla açılıyor ki yalnızca bu kısım bile bir kısa sinema üzere izlemeye kıymet. Sahne biterken, tam da Karim’in (filmin başkarakterlerinden biri, en çok öne çıkanı hatta) Athena ismi verilen toplu konut bloklarındaki barikatın zirvesine tırmandığı anda, drone’daki kamera genel plana çıktığında, içinizden “Tutmayın beni, ben de gidiyorum isyana” diye bağırmanız işten değil. Sinemada buna benzeri etkileyici dramatik anlar ve ustalıklı kamera kullanımlarından çokça var ancak en çarpıcısı bu giriş sekansı. Fakat bir de sinemanın öyküsü var ki onu da kısaca gözden geçirmekte fayda var.
YOL AYRIMI
Mesele şu: 13 yaşındaki Cezayir asıllı İdir, polisler tarafından öldürülüyor ve onun katli Athena ismindeki gettoda infial yaratıyor. İdir’in iki ağabeyi, polis memuru Abdel ve Karim ise sinemanın geri kalan kısmında artık haber kanalları tarafından “İç Savaş” olarak manşetlere taşınan bu direnişin iki tarafına konumlanarak bir çatışmanın sembolleri haline geliyorlar. Bir de en büyük ağabeyleri var ki o da başka kardeşlerin düzgünce uzağında gerçek bir hatalı, uyuşturucu satıcısı ve son derece tekinsiz bir tip. Bu üçlü yapıya, sonradan genç bir polis memuru daha dahil olacak (artık onu anlatmayalım) ve bilhassa Abdel kuvvetli bir yol ayrımına gelecektir.
ŞEYTANİ BİR PLÂN
Gelelim işin tartışılan politik çerçevesine. Uyaralım, sineması izlemediyseniz bu cümleden sonrasını okumayın. Yok şayet izlediyseniz siz de görmüşsünüzdür, sinemanın sonunda aslında her şeyin çok sağcı birileri tarafından plânlandığı ve cürmün aslında saf olan polislere atılarak bir kışkırtma amaçlandığını anlıyoruz. Yani iç savaş çıkması için ortalığı karıştıran birtakım karanlık güçler var ve polisle halkı karşı karşıya getirerek şeytani bir plânı devreye sokuyorlar. Öykünün bu kısmı ne yazık ki biraz makus çatılmış ve politik şuur manasında kesimlerin birbirine oturmadığını görmek çok sıkıntı değil. Yani bugün Avrupa’nın birçok ülkesinde güçlenen ve hatta iktidara oturan çok sağ telaffuzları görmezden gelip (ve böylelikle o iktidarların copunu sallayan polisi aklayıp) birkaç ırkçı haydutun her şeyin sebebi olduğuna mı inanmamız bekleniyor? Sinemanın sonunda İdir’in katillerini derin devletten birilerinin tuttuğunu görsek bile daha inandırıcı olmaz mıydı? Kardeşinin intikamını almak için çok direnen fakat sonunda tetiği çeken Abdel’in yaşadığı onca acı ve ruhsal azabın (vicdani yükü cabası) boşuna olduğunu ima etmek biraz fazla “ahlakçı” bir bakış açısı değil mi? En azından sarkastik…
KADINA YER YOK
Netflix’te son zamanlardaki en sıradışı sinemalardan olan Athena, bilhassa genç oyuncu takımı ve tragedya yapısını çok uygun destekleyen dayanılmaz müzikleriyle dikkat çekerken Gavras’ın tahminen birinci kere babasının politik sinemasına bu kadar yaklaştığını görüyoruz. Bir itirazımız var gerçi; Athena’nın neredeyse büsbütün bayandan arındırılmış oluşu (bir iki defa annenin telefondan sesini duyuyoruz ve çok az bayan oyuncu görüyoruz) tahminen mahallenin Müslüman yüklü oluşuyla açıklanmış fakat son günlerde İran’dan yükselen ve tüm dünyada yankı bulan bayan isyanını düşünürsek dünyaya at gözlükleriyle baktığını anlıyoruz Gavras’ın, yanılıyor muyum?
FİLMİN NOTU: 7/10
