AKP seçim beyannamesinde yer alan ekonomik programını açıklayarak 21 yıldır gerçekleştiremediklerini bir defa daha vaat olarak sıraladı. İşsizliğin yüzde 10’a çıktığı, enflasyonun yüzde 50’lerde olduğu, cari açığın rekorlar kırdığı, dövizin baskıya karşın 19.3’e tırmandığı ortamda açıklanan yeni vaatler ise ilan edilen orta vadeli programla (OVP) da çelişiyor.
AKP’nin seçim beyannamesinde yer alan birtakım iktisat vaatleriyle OVP karşılaştırmaları ve değerlendirmeler şöyle:
- İşsizlik yüzde 7’ye inecek: Beyannamede yüzde 7’nin altına indirileceği belirtilen işsizlik oranı yıllardır yüzde 10-11’in üzerinde. AKP’nin hazırladığı OVP’de bu yıl için gaye yüzde 10.4. 2025’te bile gaye yüzde 9.6.
- Kişi başı 16 bin dolar gelir: AKP 21 yıllık iktidarında kişi başına geliri 2013 yılında en fazla 12 bin 582 dolara çıkarmıştı. 2020’de 8 bin 600 dolara kadar geriledi. Geçen yıl 10 bin 655 dolar oldu. İktidarın OVP’sinde de 16 bin dolarlık amaç görünmüyor.
- Enflasyonda daima birebir vaat: Beyannamede enflasyonun tek hanelere düşürüleceği savunuldu. AKP yıllardır bu iddiayı lisana getiriyor. Lakin gerçekleşmiyor. IMF’nin bu yıl kestirimi yüzde 50’nin üzerinde. OVP’de de bu yıl ve gelecek yıl için tek hane öngörülmüyor.
- Yine ‘cari fazla’ iddiası: AKP’nin “yeni iktisat modelindeki” en büyük gayesi cari fazlaydı. Lakin tam aksisi oldu. Son açıklanan datalara nazaran cari istikrar şubatta 8.78 milyar dolar açık verdi. 12 aylık cari açık ise 10 yılın tepesine çıkarak 55.4 milyar dolar oldu. İktidarın OVP’sinde de zati “cari fazla” yok.
- Ücret-enflasyon sarmalı: İktidar taban fiyata 6 ayda bir artırım yapıyor. Lakin enflasyon daha süratli arttığı için minimum fiyat bir ay geçmeden açlık sonunun altında kalıyor. Şu anda da 8 bin 506 lira olan minimum fiyat 9 bin 591 lira olan açlık hududunun altında.
- Ette fiyat düşecek: Yanlış siyasetlerle patlayan et fiyatları da beyannamede yer aldı. Ekonomik fiyatlarla ete erişimin kolaylaştırılacağı vaadedildi. Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, et fiyatının yüksek olduğunu kendisi de kabul ediyordu. Et fiyatları ise 350 liranın üzerine çıkmış durumda.
- Büyüme yüzde 5.5: Beyannamede 2024-2028 devri ortasında yıllık ortalama yüzde 5.5 düzeyinde büyüme öngörüldü. Burada OVP’deki gayeye uyuldu. Lakin OVP’de bu yıl için yüzde 5 büyüme öngörülüyor. Buna rağmen IMF Türkiye’nin bu yıl için büyüme varsayımını yüzde 2.7’ye düşürdü.
“PİYASA ÖTEKİ YERDE ERDOĞAN BAŞKA”
Vaatleri kıymetlendirmek için görüştüğümüz ekonomistlerin birden fazla “Konuşacak bir şey yok gerçekler ortada” dedi. Doç Dr. Cihan Bolgün, “Bu vaatlerin hiçbir geçerliliği yok, vakit harcamayın konuşmakla Prof. Uğur Emek Hoca, ‘2023 maksatlarından yalnızca biri gerçekleşti. 2023 geldi’ demişti çok gerçek. Piyasa katı sermaye şartlarına geçilecek mi geçilmeyecek mi konuşmalıyken tek haneli enflasyon hayali konuşamayız. 60 milyar dolar cari açık var ve merkezde rezerv yokken kişi başı ulusal geliri artırma gayesi konuşamayız. Piyasa öbür yerlerde vaatler diğer yerlerde” dedi.
