ABD’nin California eyaletinde 9 Eylül’de düzenlenen D23 Expo’da sinemaya katılacağı açıklanan Sabra karakteri, bilhassa toplumsal medyada büyük reaksiyon topladı. Duyurunun Sabra ve Şatilla katliamının yıl dönümünden günler evvel yapılması ve karakterin daha evvel çizgi romanda ırkçı özellikleriyle ön plana çıkması tenkitleri de beraberinde getirdi.
Sosyal medya kullanıcıları, sinemaya “İsrail-Filistin çatışmasına taraflı yaklaşmak, Filistinlilere yönelik insan hakları ihlallerini örtmeye çalışmak, işgalci bir ülkenin casusunu kahraman üzere göstermek” ve “İsrail propagandası yapmak” üzere tenkitler getirdi.
Uluslararası Güvenlik ve Güç Uzmanı, birebir vakitte “Vampire the Requiem” (Vampir: The Requiem), “Vampire the Masquerade” (Vampir: The Masquerade), “Dungeons and Dragons” (Zindanlar ve Ejderhalar), “Mummy the Resurrection” (Mumya: Diriliş) üzere kaygı ve çağdaş fantezi başlıklarında uzmanlaşmış çok sayıda RPG (Rol yapma oyunu) müellifi Khaldoun Khelil, Sabra karakterini kıymetlendirdi.
KAPTAN AMERİKA’NIN YENİ ÜSTÜN KAHRAMANI ‘SABRA’ KİM?
Sabra karakterinin birinci defa 1980’de Bill Mantlo tarafından kaleme alınan ve Sal Buscema tarafından çizilen “The Incredible Hulk” isimli çizgi romanda yer aldığını belirten Khelil, karakterin gerçek isminin Ruth Bat-Seraph olduğunu ve insanüstü yeteneklere sahip bir mutantı temsil ettiğini kaydetti.
20 yıldır rol yapma oyunu müellifliği yapan Khelil, karakterin İsrailli birinci üstün kahraman olduğuna dikkati çekerek, “Çizgi romanda Sabra’ın en karakteristik özelliği İsrail Bilinmeyen Servisi Mossad için çalışmış olması, birebir vakitte bilinmeyen kimliğine karşın İsrailli bir polis memuru olması ve temelde İsrail devletinin temsilcisi olmasıydı. Kostümü bile İsrail bayrağıydı” dedi.
Khelil, Sabra’nın İsrailliler için bir takma ismi tabir ettiğini kaydederek, bunun da onlar için tıpkı kovboy ya da ona benzeri bir Amerikan karakterine sahip olmakla muadil olduğunu lisana getirdi.
Sabra sözünün kökenine ilişkinse Khelil “Temelde Sabra, İsrail’de doğmuş birinin, bilhassa de İsrail’de doğmuş bir Yahudi’nin ismiydi. İsmini dikenli armut üzere bir meyveden alıyordu. Aslında buradaki ‘dikenli lakin tatlı’ bir fikirdi” tabirini kullandı.
Khelil, Sabra karakterinin 1982’de binlerce Filistinlinin vefatına yol açan Sabra ve Şatilla katliamından sonra reaksiyon çekmeye başladığını aktararak, bilhassa katliamı Mossad ile ilişkilendiren evrakların ortaya çıkmasıyla Sabra’nın varlığının sorgulandığını lisana getirdi.
Khelil, “Sabra ve Şatilla katliamından sonra Sabra isminin farklı bir çağrışımı olduğu aşikar, ismin kökeni katliamdan gelmese de sanırım beşerler ismi bununla ilişkilendirmeye başladı” dedi.
SABRA’NIN IRKÇI GEÇMİŞİ
Khelil, Sabra karakterinin bugün bu kadar büyük reaksiyonla karşılanmasını ise ismin kökeninden fazla çizgi romanda yer alan ve Arapları aşağılayıcı birtakım ırkçı ögeler içermesiyle açıkladı.
Çizgi romanda Arapların çatışmacı, İsraillilerin ise üstün kahraman olarak tasvir edildiğini anlatan Khelil, şöyle konuştu:
“”
Khelil, çizgi romandaki öldürülen Sahad isimli Arap çocuğunun yoksul, eğitimsiz ve hırsız olarak tasvir edildiğini belirterek “Ölen çocuk bile tüm kıssada yalancı ve hırsız olarak anlatılıyor. Sahad, karpuz çalıp Hulk ile paylaşmayı seviyor ve turistleri dolandırıp paralarını alabilmek için açlıktan ölmek üzere olan büyük bir ailesi olduğu palavrasını söylüyor” dedi.
İnsanların sinemayla ilgili ortak kaygılarının tıpkı çizgi romanda olduğu üzere Filistinlilerin, Arapların ya da Müslümanların basmakalıp ve insanlık dışı tasvirleriyle sunulacağı konusunda ağırlaştığına dikkati çeken Khelil, şu sözleri kullandı:
“Bence asıl sorun, karakterin İsrail hükümetiyle ve bilhassa güvenlik ve istihbarat servisleriyle çok ‘sempatik’ irtibatı olması. Geçmişte bu örgütleri savunmacı ve sempatik tasvir ederken Filistinlilerin külfetlerine, temel insan haklarına ya da İsrail Apartheid rejiminin uzunca müddettir var olduğuna ve Filistinlilerin ister direkt işgal altında ister acımasız Apartheid rejimi altında yaşadıkları gerçeğine değinmiyor.“
Khelil, 27 yaşındaki İsrailli aktris Shira Haas’ın Sabra’yı canlandıracak olmasına getirilen tenkitlere de değinerek, problemin İsrailli oyuncu olmadığını hatta bu kararın Sabra karakterinin geçmişi göz önüne alınmasa makul bile olacağını belirtti. Khelil “Irkçı mecazlar dikkate alındığında, İsrailli aktrisin düzgün bir seçim olduğunu düşünmüyorum” dedi.
Filmin büyük bir İsrail propagandası olacağının altını çizen Khelil, sinemayla ilgili beklentisini “(Marvel’in) Niyetleri, İsrail Apartheid rejimini aklamak mı yoksa insanlığa, yani Filistinlilere karşı işlenen kabahatleri ve insan hakları ihlallerini inkar etmek mi bilmiyorum. Bu fikirleri ya sergilemeye çalışacaklarını ya da üstünü örtmeye çalışacaklarını düşünüyorum lakin tahminimce çok âlâ bir iş çıkaramayacaklar” değerlendirmesinde bulundu.
SABRA VE ŞATİLLA KATLİAMI
İsrail’in 14 Mayıs 1948’de Filistin topraklarını işgal etmesiyle mecburî göçe tabi tutularak Lübnan’a sığınan Filistinli mülteciler, başşehir Beyrut’un batısında yaklaşık bir kilometrekareye sıkışan Sabra ve Şatilla kamplarında, 16 Eylül 1982’de İsrail’in yaptırdığı yeni bir hücuma maruz kaldı.
Filistinliler, Lübnanlı çok sağcı Hristiyan milislerin 3 gün süren kanlı baskınında bayan ve çocuk binlerce kayıp verdi.
Lübnan ve Orta Doğu’nun çağdaş tarihindeki toplumsal hafızada acı iz bırakan katliamın failleri adalete teslim edilmedi ve bugüne kadar kimseden hesap sorulamadı.
Haaretz gazetesi daha sonra Sabra ve Şatilla olaylarıyla ilişkili olan İsrail’in Lübnan’ı işgaline ait Mossad’a ilişkin birtakım tarihi dokümanlar yayımladı. Dokümanlar, İsrail ordusunun Lübnan işgaline bir yıl evvelden Falanjist milislerle uyum içinde hazırlık yaptığı ve katliamdan evvel Mossad’ın ülkedeki müttefiklerine silah sevkiyatı yaptığını ortaya koydu.
