Mahmut Hamsici | BBC Türkçe
Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Lideri Hüseyin Baş, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakatını imzalayan muhalefet partisi başkanlarının oluşturduğu “Altılı Masa”ya katılmak istediklerini açıkladı.
İYİ Parti Genel Lideri Meral Akşener, bu açıklama akabinde Baş’la bir görüşme yaptı ve BTP’nin iştiraki talebini, masadaki öteki partilere ileteceklerini belirtti.
Altı partinin 14 Kasım’daki toplantısında BTP’nin durumuyla ilgili karar verilmesi bekleniyor.
BTP; geçmişi, örgütsel yapısı ve savunduğu siyasetler açısından kendine has bir sağ parti.
Partinin en kıymetli özelliklerinden biri ise köklerinin dini bir oluşuma dayanması.
Geçmişten bugüne BTP’yi ve alakalı olduğu dini çevreyi inceledik.
Kökleri Kadirilik temaslı dini oluşuma dayanıyor
BTP, Ağustos 2001’de kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi’nden (AKP) tam bir ay sonra, Haydar Baş tarafından kuruldu.
Ancak BTP’yi oluşturan etrafın varlığı, daha eskiye uzanıyor.
2019 yılında ortaya çıkan, Diyanet İşleri Başkanlığı’na ilişkin olduğu tez edilen, resmi görevlilerin bugüne kadar yalanlamadığı Dini-sosyal Teşekküller, Klâsik Dini-Kültürel Oluşumlar ve Yeni Dini Yönelişler isimli kapalı raporda bu oluşuma da yer veriliyor.
Raporda, Klâsik Dini-Kültürel Oluşumlar (Tarikatlar) kategorisinin altında “Nakşibendiler, Halvetiler, Rifailer, Kadiriler” başlıkları yer alıyor.
Kadiriler başlığında ise Haydar Baş’tan bahsediliyor.
Raporda, “iddiaya nazaran Baş’ın, Kadiri piri Mustafa Hayri Öğüt’ün 1979’da vefatının akabinde onun yerine geçtiği, Kadiriliğin bir kolu olan bu teşekkülün onunla birlikte ‘İcmalciler’ yahut ‘Haydar Baş Grubu’ olarak tanındığı” yazıyor.
Haydar Baş ile iç içe geçmiş grup
Grup için İcmalciler tarifinin kullanılmasının nedeni, bu etrafın İcmal Yayınevi ve İcmal mecmuasının sahibi olması.
Bu oluşum, Haydar Baş ismiyle de özdeşlemiş durumda.
1949’da doğup 2020’de ömrünü yitiren Baş; Trabzonlu bir siyasetçi, akademisyen, iş insanı ve yazardı.
Adına açılan sitede 1970 yılında Kayseri Erciyes Üniversitesi Yüksek İslam Enstitüsü’nden mezun olduğu belirtiliyor.
Bu sitede Baş’ın yıllarca vazife yaptığı Azerbaycan’daki Bakü Devlet Üniversitesi’nden profesörlük unvanı aldığı da öne sürülüyor lakin bu unvanın ilerleyen yıllarca dava ve inceleme konusu olduğu ve Yükseköğretim Heyeti tarafından onaylanmadığı biliniyor.
Baş, 1970’lerin ikinci yarısında bir devir, Necmettin Erbakan liderliğindeki Ulusal Selamet Partisi (MSP) içinde çalışma yürüttü.
Ancak MSP’de uzun mühlet kalmadı.
Gazeteci Ruşen Çakır, 1990 yılında yayımlanan Ayet ve Slogan isimli kitabında bu etrafın çıkardığı İcmal ve Öğüt mecmualarında Haydar Baş’ın ağır olarak yüceltildiğine dikkat çekiyor.
Baş’ın kümesinin, 1990’lı yıllarda Hakikat Yol Partisi başta olmak üzere daha çok merkez sağ partilerle münasebet içinde olduğu anlaşılıyor.
Ruşen Çakır, Öğüt dergisinin katı bir anti-komünist çizgisi olduğunu, bu etrafın o yıllarda tüm İslami bölümleri kucaklamaya çalıştığını lakin daha çok milliyetçi-muhafazakâr siyasetlere meylettiğini yazıyor.
Çakır, kitabında “grubun gittikçe sağ siyasete eklemlendiğini ve devletten çok devletçi siyasetler benimsediği” görüşünü paylaşıyor.
Trabzon merkezli kümenin şirket, vakıf, hastane ve medya kuruluşları var
Trabzon, bu etraf açısından dini alandaki çalışmalar kadar sonrasında kurulan parti açısından da kritik bir pozisyonda oldu.
Diyanet İşleri Başkanlığı’na ilişkin olduğu argüman edilen raporda, “Baş ve kümesinin, dini, ilmi ve siyasi görüşlerinin, daha çok Trabzon merkez olmak üzere yurdun değişik yerlerinde kurulmuş olan İlmi Araştırmalar Vakfı (İAV), mecmualar, gazete, radyo-TV, internet siteleri ve BTP’nin siyasi faaliyetleri üzerinden muhatap kitleyle paylaşıldığı” belirtiliyor.
Raporda; İAV dışında Özel Meltem Kolejleri, Özel Meltem Hastaneleri, Özel Meltem Diş Poliklinikleri’nin kümeyle kontaklı olduğu belirtiliyor.
Yayıncılık alanında ise Yeni İleti Gazetesi, Meltem Radyo-TV, Mesaj TV, Kadırga TV, Sıhhat TV, Köy TV, Av TV ve Kanal 99’nun kümenin elinde olduğu söz ediliyor.
Raporda, Baş ve kümesinin farklı bölümlerdeki şirketlerinden de bahsediliyor.
Bu şirketlerin bilgileri Haydar Baş’ın internet sitesindeki özgeçmişinde de yer alıyor.
Sitede Haydar Baş’ın; BAŞ Şirketler Kümesi, BAŞ çelik fabrikaları, BAŞ Ticaret A.Ş. ve BAŞ Isı Sanayii’nin kurucusu olduğu aktarılıyor.
BTP ilişkili medyaya bakıldığında sık sık bu şirketlerin reklamlarına rastlanıyor.
Şiiliğe yaklaşımı dikkat çeken Sünni yapı
Baş’ın kümesinin Sünni Tasavvuf kökenli olmakla birlikte Şiilik ve Aleviliğe yönelik olarak, gibisi dini oluşumlara kıyasla farklı bir yaklaşım sergilediği görülüyor.
Diyanet İşleri’ne ilişkin olduğu argüman edilen raporda da buna dikkat çekilmiş.
Raporda, “Başlangıç itibariyle, Kadiri-tasavvufi çizgide bir din anlayışına sahip olduğu izlenimi veren Baş’ın, bilhassa son periyotta yazdığı yapıtlarda, yazılı ve görsel medyaya yansıyan görüşlerinde Şii vurgulu telaffuzların ön plana çıktığının gözlemlendiği” tespiti yapılıyor.
Baş’ın, “bazı yapıtlarında ve bilhassa de medyaya yansıyan konuşmalarında Hz. Ali dışındaki haliflerin hilafetinin sorgulandığı, tasavvufi birtakım kavramların istismar edildiği” eleştirisi de yer alıyor raporda.
Atatürkçü telaffuz
Ne Baş ne de BTP yöneticileri, yıllar içinde dışarıdan kendileri için kullanılan tarikat ya da cemaat üzere kavramları kabul etti.
2000’li yıllardaki siyasi çalışmalarına baktığımızda ise Baş ve BTP’nin söylemlerinde Atatürkçülüğün öne çıktığı görülüyor.
Baş’ın kitapları ortasında “Hoş Geldin Atatürk” isimli bir yapıtı de bulunuyor.
Kitabın 2017’de basılmasını takip eden süreçte Türkiye çapında ‘Atatürk Vatandır’ başlıklı sempozyumlar da gerçekleştirilmişti.
Parti, iktisat alanında Baş tarafından formüle edilen, Ulusal İktisat Modeli (MEM) isimli bir programı savunuyor.
Parti kontaklı Yeni Mesaj gazetesinin birtakım muharrirlerinin, bu model için geçmişte “Haydarizm” kavramını kullandıkları da görülüyor.
Dış siyasette bağımsızlık vurgusu yapan parti, Ankara’nın Suriye siyasetini eleştiriyor ve Devlet Lideri Beşar Esad ile görüşülmesini yanlışsız buluyor.
Parti ne kadar aktif?
BTP’nin katıldığı birinci seçim, tıpkı AKP üzere 3 Kasım 2002 seçimleri oldu.
Hiçbir genel seçimde barajı geçemeyen BTP, ülke çapındaki tüm seçimlerde yüzde 1’in altında oy aldı.
Partinin katıldığı seçimlerde ulaştığı oy oranları şöyle:
- 3 Kasım 2002 Genel Seçimleri: % 0.48
- 28 Mart 2004 Mahallî Seçimleri: % 0.47
- 22 Temmuz 2007 Genel Seçimleri: % 0.52
- 29 Mart 2009 Mahallî Seçimleri: % 0.24
- 12 Haziran 2011 Genel Seçimleri: % 0.65 (Demokrat Parti ittifakı ile)
- 30 Mart 2014 Mahallî Seçimleri: % 0.24
- 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri: % 0.21
- 1 Kasım 2015 Genel Seçimleri: % 0.10
- 31 Mart 2019 Mahallî Seçimleri: % 0.36
Partinin, kampanya sırasında en fazla görünür olduğu seçimlerden biri, “İş, Aş, Bu Sefer Haydar Baş” sloganının kullandığı 2007 seçimleri oldu.
BTP, 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde; Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partsi, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Parti ile birlikte Ekmeleddin İhsanoğlu’nu destekledi.
Yargıtay’ın sitesindeki datalara nazaran 12 Mayıs 2022 tarihi prestijiyle BTP’nin üye sayısı 10 bin 89.
Yüksek Seçim Kurulu’nun internet sitesinde yer alan, son olarak 3 Temmuz’da güncellenmiş olan, siyasi partilerin teşkilatlanmış vilayet sayıları grafiğinde BTP, 56 vilayetteki teşkilat sayısıyla sekizinci sırada yer alıyor.
Referandum ve 2018 seçimlerindeki tavrı
BTP, yıllarca AKP hükümetine muhalif bir çizgi izledi.
Bununla birlikte partinin 16 Nisan 2017’deki Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi referandumu ve 24 Haziran 2018 seçimlerindeki hali dikkat cazip bulundu.
Parti, 2017’deki referandumu öncesinde, tabanını “Evet” yahut “Hayır” tutumu konusunda hür bıraktı.
O devir BTP Genel Lider Yardımcısı Abdullah Terzi tarafından bahisle ilgili yapılan açıklamada, hükümetin birtakım siyasetlerine olumlu yaklaşıldığı söz edildi.
Açıklamada, “Çevremizde oluşan dış tehdit alanları ve içte başta Fetö olmak üzere terör örgütleri ile oluşturulmak istenen kaos ortamına karşılık, Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Tek Devlet, Tek Millet, Tek Vatan, Tek Bayrak’ vurgusu kıymetli bir farkındalık oluşturmuş, ulusal kavramların ve kıymetlerin öne çıkartılması ile ulusal menfaatler yerli yerine oturtulmuş, ulusal bir duruş ve ulusal bir ruh temin edilmeye çalışılmıştır” tabirleri yer aldı.
BTP, referandum sonrası birinci seçim olan 24 Haziran 2018’deki seçimlerine ise katılmadı.
2018 yılı birebir vakitte, diğerine ilişkin mal varlığını zorla üzerine geçirdiği argümanıyla hakkında açılan bir dava kapsamında Haydar Baş’ın mal varlıklarına önlem konduğu ve kendisine yurt dışına çıkış yasağı getirildiği bir yıldı.
31 yaşındaki yeni genel lider
Partililerin ortasında “Üstad” lakabıyla bilinen Haydar Baş, 2020 yılında koronavirüs nedeniyle hayatını kaybettti.
Aynı yıl düzenlenen harikulâde parti kongresinde, genel başkanlığa Haydar Baş’ın oğlu Hüseyin Baş seçildi.
Partinin sitesinde, Baş’ın üniversitede hukuk eğitimi gördüğü ve yıllardır parti çalışmaları içinde yer aldığı yazıyor.
31 yaşındaki Baş, misyona gelmesinden bu yana yaptığı kimi çıkışlarla bilhassa toplumsal medyada dikkat çekti.
Şubat ayında, partisinin gençlik şöleninde sahneye çıkıp, “Çıkarın telefonları” deyip Duman kümesinin “Senden Daha Güzel” müziğini söylemesi çok konuşuldu.
Baş’ın “Diyanet’in başında biz Alevi birini getirelim. Ne var ki?” açıklaması da gündem oldu.
Twitter’dan Counter Strike isimli bilgisayar oyununu oynadığı bir görüntü paylaşması ve videoya “Kavgaya gerek yok. Gerilim atmaya birebir” notunu düşmesi de toplumsal medyada konuşulan paylaşımlardan biri oldu.
Çıkar cep telefonunu deyince
BTP Gençlik 😎 pic.twitter.com/Fv9kUi8ka6— Hüseyin Baş (@huseyinbas_BTP) February 15, 2022
Parti 2023 seçimlerinde ne yapacak?
Geçtiğimiz günlerde Hüseyin Baş’ın “Altılı Masa”da yer almak istediklerini açıklaması akabinde ÂLÂ Parti Genel Lideri Akşener, Baş ile biraya geldi.
Görüşme akabinde konuşan Akşener, “Ayın 14’ünde yapacağımız Altılı Masa toplantısında Baş’ın yaptığı çağrıyı kendisi ismine teklif edeceğim” dedi.
Bunun üzerine “Altılı Masa” içinde bir tartışma başladığı argüman edildi.
Son olarak Baş’tan ise “Artık saygıdeğer genel liderlerin vereceği karar. Sonucu benim siyasetimi etkilemez” açıklaması geldi.
Şimdi, Altılı Masa’nın 14 Kasım’daki kararı bekleniyor.
