“Çevre dostu ulaşım aracı” anlayışıyla kullanıma sunulan e-scooterlar, ulaşımın yeni gözdelerinden biri.
Özellikle trafik yoğunluğunun yaşandığı büyük kentlerde daha çok bulunan bu araçlar daha çok seyahat müddetini azaltması ve trafik tıkanıklığının önüne geçmesi nedeniyle tercih ediliyor.
Ancak son günlerde artan kazalar scooter vefatlarını ve yaralanmalarını tekrar gündeme getirdi.Dünyanın birçok yerinde, bilhassa pandemiyle birlikte yaygınlaşan e-scooterlerin yasal durumu ve bağlı olduğu kurallar Türkiye’de de dünyada da konuşuluyor.
ALMANYA
Duvar’dan Günsu Durak’ın aktardığına nazaran, Almanya e-scooter marketinde dünyada 2’nci sırada. Tıpkı vakitte Almanya’da yapılan bir araştırmaya nazaran e-scooterin 16 yaş ve üzeri için sistemli kullanımı yüzde 15. Bu dilim içinde yüzde 45’in kendi scooteri var, yüzde 55’i ise kiralıyor. Bu sebeple e-scooterin inançlı kullanımı için muhakkak düzenlemeler yapıldı. Lakin düzenlemelere dair baş karışıklığı devam etmesine karşın bu düzenlemeler haberlere husus oluyor ve şu sorulara cevap veriyor:
Kim sürebilir?
Almanya’da e-scooteri 14 yaşın üzerindeki herkes kullanabilir. Aracı kullanmak için ehliyet gerekliliği bulunmuyor. Lakin motorcular için geçerli olan birçok kural e-scooter kullanıcıları için de geçerli sayılıyor. Örneğin, ehliyet sahiplerine yanlış kullanımları durumunda ehliyetlerine işlenen puan cezası verilebiliyor yahut sürüş yasağı getirilebiliyor.
E-scooteri lakin 1 kişi sürebiliyor. 2 kişi sürerken yakalanırsanız, 10 Euroluk bir para cezası var. Para cezası yalnızca bununla da hudutlu değil. İki e-scooter yan yana sürerken yakalanırsa 15 Euro ve 30 Euro ortasında değişen para cezaları veriliyor. Bu sebeple tek şerit halinde gitmek bir mecburilik.
Nerede sürebilir?
E-scooterin nerede sürülebileceği tartışmaları, Almanya’daki bisiklet yollarının varlığı sebebiyle çok daha kolay tahlile ulaşmış üzere duruyor. E-scooterler esasen bisiklet yollarında ve şeritlerinde kullanılabilir. Bu şeritler yoksa, mümkün olduğu kadar sağdan gitmek ve otobüs şeritlerine girmemek koşuluyla yollarda da kullanabiliyorsunuz. Otoyolda ve kaldırımda sürmek ise muhakkak yasak.
Nereye park edilebilir?
E-scooterler yol kenarına park edilebilir. Ayrıyeten, onlar için tasarlanmış ve park alanı olan kaldırımlara yahut yaya yoluna da park edilebilir.
Trafik ışığı kuralları neler?
E-scooter şoförü, öteki araç şoförleri üzere trafik ışıklarına uymak zorunda. Kırmızı ışıkta geçmenin cezası 60 ile 180 Euro ortasında değişiyor. Fakat, bisikletliler için bir trafik ışığı varsa e-scooter şoförü bunu takip edebiliyor.
Alkollü kullanım limiti var mı?
Belirli limit aşımlarına uygulanan cezalar olmakla birlikte limit, motorlar için uygulanan limit ile tıpkı. 21 yaş altındaki şoförler için belirlenen alkol ölçüsü limiti 0.0’ı aşmamalı. Başka manasıyla, bu şoförler e-scooter kullanırken alkol tüketmemiş olmak zorunda.
E-scooter sahipleri için kurallar neler?
E-scooter sahipleri için ise farklı zorunluluklar var. Araç sahiplerinin mesuliyet sigortası yaptırması mecburî. Bununla birlikte plaka gibisi özel bir etiket yapıştırmak da zarurî. Trafiğe çıkarken 2 adet bağımsız çalışan fren ve ışığa sahip olduklarından emin olmalılar.
Genel kurallar
Scooter sürerken, cep telefonu kullanmak yasak ve şoförler telefon kullanırken yakalanırlarsa 100 Euro üzere bir para cezası var; ve ehliyet sahiplerinin ehliyetine ise 1 ceza puanı ekleniyor.
Kask zarurî değil fakat kullanımı tavsiye ediliyor.
İNGİLTERE
Birleşik Krallık’ta e-scooter ile ilgili yasal düzenlemeler için uzun vakittir çalışma yapılıyor. Bu çalışmalar, Birleşik Krallık genelinde data toplama ve hükümeti karar verme sürecinde bilgilendirme çalışmalarıyla destekleniyor. Lakin kurallar, e-scooter sahipliği ve kiralama üzerinden değişiklikler gösterebiliyor.
Kiralık e-scooterler için: 30’dan fazla bölgede deneme alanları belirlendi ve bu denemeler Kasım 2022 tarihine kadar uzatıldı. Ekim 2021’deki hükümetin açıkladığı bilgilere nazaran, hükümetin belirlediği deneme alanlarında 22 bin 644 kiralık e-scooter vardı.
Bu deneme alanlarında elde edilecek datalara nazaran kıymetlendirme için izleme-değerlendirme programı oluşturuldu. Bu çalışmalar, aracın kullanılabilirliği, kullanıcı demografisi, deneme alanındaki kazalar ve yaralanmalar hakkında data toplamak üzere yapılıyor.
27 Nisan 2022’deki hükümet açıklamasına nazaran, e-scooter kullanımına ait yasa çıkarma planlanıyor. Bu sebeplerle, 25 Ekim 2022’de güncellenen rehbere nazaran kurallar şu formda anlatılıyor:
Sürücü belgesi
E-scooter kullanmak için Q kategorisinde ehliyete sahip olmanız gerekiyor. AM, A yahut B kategorileri için tam yahut süreksiz Birleşik Krallık ehliyeti, Q kategorisi için olan emsal bir yetkiyi içeriyor. Hakikat lisans kullanmamanın muhtemel para cezası ve ehliyete ceza puanı var.
Yurtdışı süreksiz ehliyetiniz, öğrenci müsaadeniz yahut muadili varsa e-scooter kullanamıyorsunuz.
Metropolitan polis ünitesinin web sitesindeki bilgilendirmeye nazaran, e-scooter kiralamak için en az 16 yaşında olmanız gerekiyor. Kiralarken bir hesap oluşturmanız da öbür zorunluluklar ortasında.
Sigorta
E-scooterlerin motor sigortası olmak zorunda fakat bu, e-scooter kiralama operatörü tarafından sağlanmalı. Bununla ilgili sizin bir ayarlama yapmanıza gerek yok.
Kask ve kıyafet
Bisiklet kaskı giyebilirsiniz. Kask öneriliyor lakin yasal bir zaruriliği yok. Yetkililer, “Kaskın boyutuna dikkat edin ve inançlı biçimde taktığınıza emin olun” bilgilendirmesi yapıyor. Öteki teklif ise açık renk kıyafet yahut floresan giysiler giymekle ilgili.
E-scooter sürülen yerler
Hükümet yasal düzenleme çalışması yaparken, engelliler ismine kampanya yürütenlerden de görüş aldı. Kampanya yürütenler e-scooter kullanımındaki artışın engelli yayalar için oluşturabileceği zorlukların altını çiziyor. Düzenlemede bu görüşlere ehemmiyet verildiği söz ediliyor.
E-scooterin kaldırımda kullanımı yasak. Kaldırımda sürmenin muhtemel 300 Sterlin para cezası var. Yolda (otoyollar hariç) ve bisiklet şeritlerinde deneme gayeli olan e-scooterler kullanılabiliyor.
Bisiklet sembolünün olduğu trafik işaretleri, e-scooterleri yasaklayan diğer bir işaret olmadığı sürece e-scooterler için de geçerli
Plaka ve araç tüketim vergisi
Kiralık e-scooterlerin kaydedilmesi ve plakalarının gösterilmesi yahut araç tüketim vergisinin ödenmesi gerekmiyor.
Genel Kurallar
E-scooter, deneme çalışmasının yapıldığı mahallî bölgede kullanılabilir. Araca 1 kişi binebilir. Sürat limiti ise en fazla 15.5 mph.
E-scooter kullanırken cep telefonu kullanamazsınız. Yakalanmanız durumunda, para cezası var ve ehliyete ceza puanı ekleniyor.
Taşıdığınız çantaların etrafınıza ve size tehlike oluşturmadığından emin olmanız gerekiyor.
Dikkatsiz ve tehlikeli sürüş hataları e-scooter kullanıcıları için de geçerli. Örneğin, alkollü yahut uyuşturucu unsur tesirinde kullanırken yakalanırsanız, alkollü yahut uyuşturucu unsur kullanma maddeleri kapsamında yargılanabilirsiniz. Mahkeme tarafından para cezasına, araç kullanım yasağına yahut muhtemel mahpus cezasına çarptırılabilirsiniz.
İTALYA
The Guardian 25 Haziran 2022 tarihinde, “Roma, Yabanî Batı e-scooter olaylarını engellemek için yeni kurallar koyacak” başlıklı bir haber yayınladı. Haberde yer alan datalara nazaran, Roma’da 7 lisanslı şirketin sağladığı 14 bin 500 e-scooter var. İtalya’da e-scooterlerin karıştığı olaylarda ise son 2 yılda 17 kişi öldü.
Bu sebepten e-scooterler uzun müddettir, Roma’daki yetkililerin de gündeminde. Yeni bir yönetmelik çalışması yapıldı. Yeni yönetmelik 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecek. Pekala bu düzenlemeler neler içerecek? Karşılıklar şöyle:
Operatör sayısı
Düzenleme, operatör (lisanslı şirket) sayısının 7’den 3’e düşürülmesini içeriyor. Bu sebeple Roma kent idaresi 3 e-scooter şirketi seçmek için ihale yayınladı. Her şirket en az 2 bin 500 en fazla 3 bin araç çalıştırma hakkına sahip olacak. Bununla birlikte e-scooter sayısı 14 bin 500’den 9 bine düşecek. Kent merkezinde en fazla 3 bin scooter olacak ve öbürleri ülkenin başka bölgelerine dağıtılacak.
26 Ağustos 2022 tarihli öbür bir habere nazaran, Roma belediyesi ulaşım yetkilileri yeni kaidelerin ihlal edilmesi durumunda kiralama şirketlerine de ceza vereceğini söz etti.
Donanım
Düzenlemeye nazaran her bir scooterin çelik kayıt plakası olmalı ve araca elektronik kimlik tanımlama için QR kod eklenmeli. Bununla birlikte, kullanıcılara da araca kimlik kartı kullanarak kaydolma gerekliliği geliyor.
Hız sınırı
Hız hududu 25 km/s’ten (15 mph) yollarda 20 km’ye ve yaya yollarında 6 km’ye düşecek.
Yaş sınırı
E-scooterleri 18 yaş ve üzeri kiralayabilir
Park yeri
Roma’daki mahalle sakinlerinin şikayetlerinin bir kısmı “e-scooterin park yeri sorunu” üzerine. Mahalle sakinleri, ölçüsüz kaldırımlara atılan e-scooterlerin, bebek otomobilleri ve tekerlekli sandalyelerinin erişimini engellediğini tabir ediyor. Bu sebeple, yeni yönetmelikle birlikte park yeri kısıtlamaları gelecek ve park yeri olarak kullanılamayacak alanlar belirlenecek.
ABD
ABD, e-scooter marketinde dünyada 1. sırada. Bu rekabete uygun düzenlemeler ABD’de uzun vakittir yapılıyor. Fakat her eyalet e-scooter kullanımına ve trafik kurallarına dair farklı kanunlara sahip. Bu düzenlemelere genel olarak bakmamız gerekirse, şu halde söz ediliyor:
Yaş sınırı
Birçok eyalette e-scooter kullanma yaşı 16 ve üzeri. Lakin eyalete bağlı değişiklikleri burada da görüyoruz. Örneğin, Virginia’da bu yaş sonu 14’e kadar düşerken, Utah’ta 15 yaş ve üzeri e-scooter kullanabiliyor.
Kayıt/ Ruhsat
Motorlu bisikletler ve motosikletler için kayıt zorunluyken, e-scooterler şu an bundan muaf olabiliyor. Eyaletlerin birçoklarında motorlu bisikletler ve motosikletler için DMV kaydı gerekliyken, e- scooterler için bu eyalete bağlı farklılık gösteriyor. Kimi eyaletler, özel scooterler için lisans isteyebiliyor.
Hız sınırı
Bu kural da eyaletlere bağlı değişkenlik gösterebiliyor. Lakin en tipik sürat limiti en fazla 20 mph diyebiliriz.
Kask kullanımı
Motorlu bisikletlerle ilgili yasal düzenlemelere sahip birçok eyalet, bu kanunları e-scooterler için de uyguluyor ve bütün eyaletler şoförlerden sorumluluk sahibi kararlar almalarını ve her vakit kask takmalarını bekliyor.
Yollar ve kaldırımlar
ABD’deki kimi eyaletler kaldırımda e-scooter kullanmayı yasaklıyor. Fakat birtakım eyaletlerde kaldırımda kullanabiliyorlar. Kaldırımda e-scooterin özgür olduğu eyaletler: Montana, New York, North Dakota, Kansas, Tennessee, Nebraska, Connecticut ve Oklahoma.
Ancak e-scooterler her vakit yollarda kullanılamıyor. Buna örnek, Pensilvanya ve Delaware’de e-scooter kamu yollarında kullanılamıyor. Başka eyaletlerde ise yollarda kullanım, sürat limitine uyup uymamalarına bağlı. New York’ta azamî sürat sonu 20 mil. Bu sebeple, sürat sonunun en az 30 mil olduğu yollarda sürmemeleri gerektiği tabir ediliyor.
