Tarihi Kemeraltı Çarşısı’ndaki 18’inci yüzyılda yapılan Mirkelamoğlu Hanı, iki katlı ve avlulu kuruluşuyla klasik Osmanlı kent içi hanların tipik bir örneği olarak öne çıkıyor. İki kattan oluşan ve üst katında 21 oda, alt katında 20 dükkanın yer aldığı tarihi hanın 19’uncu yüzyılın başlarında konaklama ve ticaret merkezi olarak kullanıldığı kestirim ediliyor.
Büyük bir kısmı depo olarak kullanılan tarihi han, gün geçtikçe yıpranmaya devam ediyor.
‘ÇOKLU MÜLKİYET’ TARTIŞMASI
Restorasyon için Konak Belediyesi tarafından hazırlatılan proje, İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Müdafaa Heyeti tarafından 2015 yılında onaylandı. Lakin çoklu mülkiyet nedeniyle mülk sahipleri ortasındaki uyuşmazlık sonucu handa onarım yapılamadı.
Mirkelam Han’ın onarım projesini hazırlamak için 2010 yılında Konak Belediyesi’nden işi aldığını belirten Onarım Uzmanı Yüksek Mimar Yusuf Perçin Erturan, “İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Muhafaza Konseyi tarafından 2014 yılında proje onaylandı. Heyet onayı sonrasında belediye bir ödenek ayırarak restore edilecekti. Ancak bu çalışmalar yapılmadı. Uygulamaya geçilmek için 10 yıl üzere bir müddet var. 2024 yılına kadar buranın onarımı yapılması gerekiyor, yoksa yine bir onarım projesi çizilmesi zorunda kalacak” dedi.
‘TARİHİ HANIN TAŞIYICI SİSTEMİ SAĞLAM’
Erturan, “Mirkelam Hanı, geç Osmanlı periyoduna ilişkin bir han yapısına sahip. İki katlı ve avludan oluşuyor. Avlulu hanlar kategorisine giriyor. Mirkelam Hanı’nın kitabesine ulaşılamadığı için etraftaki yapılar ve periyot örneklerinden 18’inci yüzyılın sonlarına gerçek yapıldığı varsayım ediliyor. İki katında da avluya açılan odalar mevcut. Üst katı revaklı, kemerli ve tonozlu. Odalarda haçvari tonozlar var. Revaklı kısmında ise olağan tonoz mevcut. Revaklı tonozlar birbirlerine kemerlerle bağlanmış durumda. Yapının taşıyıcı sistemi sağlam ama vakitle materyalin bozulması nedeniyle yenilemelere gitmek gerekiyor. Mirkelam Hanı, hem konaklama, hem depolama hem de dışarıya açılan dükkanları ile satış üniteleri olan bir han” dedi.
‘ONARIM FORMÜLLERİ İLE MESELELER ÇÖZÜLÜR’
“Caddeye bakan kimi pencereler genişletilmiş. Beton döşeme atılmış. Bu beton döşemenin kaldırılması gerekiyor. Genişletilmiş pencereler eski özgün haline getirilmeli. Birtakım tenteler eklenmiş, onların kaldırılması gerekiyor. Klasik onarım olmadığı için cephelerde bitkilenme üzere yapı sorunları var. Sıvalar dayanımını yitirerek yüzeyden ayrılmış. Her yerde klima üniteleri gözüküyor.
Bir düzensizlik var. Hanın en üst kısmına açılır kapanır bir şemsiye ile gölgelendirme yapılabilir. Kolay tamir kapsamı ile bile çözülebilecek sıkıntılar var. Restorasyon projesindeki müdahale kararları dikkate alınarak ortak alanlarda düzenleme yapılırsa yapı daha hoş hale gelir. Burası Kızlarağası Hanı üzere daha etkileyici bir hal alabilir.”
‘BİR AN EVVEL ONARIM YAPILMALI’
Mirkelamoğlu Hanı’nda terzilik yapan Kadriye Yağcı (62), hanın büyük bir kısmının depo olarak kullanıldığını aktardı. Hanın tarihi dokusunun çok hoş olduğunu belirten Yağcı, “Mirkelam Hanı’nın bu halinden ötürü üzülüyoruz. Her sene bize ‘kredileri çıktı, yapılacak’ dendi lakin bir türlü yapılamadı. Dış cephesinin onarılması gerekiyor. Mirkelam Hanı’nın etrafındaki başka hanlarla da ilişkileri var. O yüzden bir an evvel onarım yapılmalı” dedi.
40 yıldır Mirkelam Hanı’nda iş yaptığını lisana getiren Moşe Habif (66) ise “Tadilat olacak diye buraya ait plan, proje hazırlandı. Lakin bir türlü bu sonuca varılamadı. İnşallah en yakın vakitte bu iş halledilir. Buranın restore edilmesini ve kente kazandırılmasını umut ediyoruz” diye konuştu.
‘PROJE HAZIR, MÜLK SAHİPLERİNİN MUTABAKATI BEKLENİYOR’
Konak Belediyesi’nden yapılan açıklamada, onarım için projenin hazır olduğu, lakin mülk sahiplerinin birinci evvel kendi ortalarında mutabakatı gerektiği belirtilerek, şöyle denildi:
“Mirkelam Hanı’nda birebir Çakaloğlu Hanı’nda olduğu üzere Muzaffer Tunçağ devrinde onarım için çalışmalar başladı. Onarım projeleri yapılmış lakin uygulamaya geçileceği vakit Çakaloğlu Hanı’ndaki dükkanlar şahıs malı olduğu için belediye tarafından onarım çalışması maliyetinin yasal olarak karşılanamayacağı durumu ortaya çıktı. Çakaloğlu Hanı dükkan sahipleri tarafından bu durumun aşılması için bir dernek oluşturarak tadilatın yapılması için uygun bir taban oluşturuldu.
Mülk sahipleri anlaşıp, dernekleştiler. Tıpkı iş Mirkelam Hanı’nda gerçekleştirilemedi. Mülk sahipleri anlaşamadı. Kendi içlerinde şimdi bir muahede olmadığı için belediye rastgele bir tadilat, çalışma ya da bir değişiklik yapamıyor. Mirkelam Hanı ile ilgili proje hazır. Mirkelam Hanı için hazırlanan proje geçerliliğini sürdürüyor. Onarım projesinin baştan yapılması üzere bir durum kelam konusu değil. Mirkelam Hanı’nda mülk sahiplerinin mutabakatı halinde proje gerçekleştirilecek.”
