Geçtiğimiz günlerde Rusya devletine bağlı atom gücü kurumu Rosatom Anadoluhisarı Escort Bayan Türkiye ile Sinop ta nükleer güç santrali inşa edilmesine yönelik müzakerelere başladıklarını duyurdu
Halihazırda Mersin de Akkuyu Nükleer Güç Santrali nin NGS çalışmalarını sürdüren Rosatom un Genel Müdürü Aleksey Lihaçev Anadoluhisarı Escort Sinop un dört üniteli bir nükleer santral inşası için son derece cazip bir nokta olduğunu söyledi
Rosatom un açıklaması ekim ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın Rusya Devlet Lideri Vladimir Escort Anadoluhisarı Putin ile gerçekleşen Astana görüşmesinin akabinde geldi
Erdoğan Putin e Sizinle Sinop u da konuşmuştuk Bu iki nükleer güç santralinin çıkaracağı ses dünyada çok farklı olacaktır diyerek yılladır finansmanda eksiklikler ve çeşitli davalarla tanınan Sinop NGS projesini yine gündeme getirdi
Akkuyu NGS de inşaat süreci devam ediyor ve önümüzdeki aylarda santralin birinci güç ünitesinin çalıştırılması hedefleniyor
Peki Sinop taki süreçten ne bekleniyor Çernobil ve Fukuşima üzere felaketlerin akabinde güvenlik kaygıları ne Türkiye maliyeti giderek artan nükleer enerjiyi neden tercih ediyor
SİNOP TA ŞİMDİYE KADAR NE OLDU
BBC Türkçe ye konuşan Sinop Nükleer Zıddı Platformu NKP Yürütme Konseyi Üyesi Kayhan Konukçu Sinop taki sürecin 1990 lı yılların ortasında başladığını ve nükleer güç aksisi uğraşın bugüne kadar uzandığını anlatıyor
Bu mühlet içinde Japonya dahil birkaç ülke ve şirket tarafından ele alınan Sinop projesi son devirde epeyce sakindi
Sinop NKP ve çeşitli öteki kuruluşların Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen Çevresel Tesir Değerlendirmesi ÇED olumlu raporuna itirazları Nisan ayında reddedildi ve akabinde Yargıtay a aktarıldı
Konukçu Sinop kent merkezine 14 kilometre uzaklıktaki Abalı Köyü İnceburun Mevkii nde planlanan NGS hakkında hazırlanan eksper raporunda davacı tarafın lehine yaklaşık 270 unsur olduğunu söylüyor
Uzmanlar öncelikle bölgenin rastgele bir sızıntıda tahliye edilemeyeceğini ve insanların nükleer atığa maruz kalacağını belirtiyor
BBC Türkçe nin sorularını yanıtlayan Nukleersiz org Koordinatörü ve Bağımsız Araştırmacı Pınar Demircan ise eksperin Sinop’un jeolojik yapısına rüzgarın esme tarafına acil duruma yönelik altyapısal uygunsuzluğuna bakarak güvenliğe dair meselelere işaret ettiğini söylüyor
Demircan Sinop’ta çok güzel bilinir ki kıyılarda heyelan riski bulunuyor ve eksperler ÇED raporunda bölgede sarsıntı heyelan ve tsunami çalışmalarının yapılmadığına eksiklikler olduğuna dikkat çektiler diyor
NÜKLEER GÜÇ NEDİR SANTRALLER NASIL ÇALIŞIYOR
Uluslararası Atom Gücü Ajansı IAEA nükleer enerjiyi proton ve nötronlardan oluşan atomun çekirdeğinden salınan bir enerji olarak tanımlıyor
Bu güç iki formda üretiliyor Birincisi fisyon yani atom çekirdeklerinin kesimlere bölünmesi İkincisi ise füzyon yani çekirdeklerin bir ortaya gelmesi
IAEA ya nazaran nükleer santrallerde ekseriyetle uranyum ile çalıştırılan reaktörler fisyon yoluyla ısı üreterek zincir tepkileri denetim ediyor
Üretilen ısı reaktördeki soğutucu suyu ısıtıyor ve buhar oluşturuluyor Buhar daha sonra dönen türbinlere yönlendiriliyor ve jeneratör aktive edilerek düşük karbonlu elektrik üretiliyor
Soğutma kulesi olmayan daha eski tip santrallerde soğutucu unsur olarak kullanılan su etraftaki ırmak göl yahut denizden alınıyor ve bir müddet kullanıldıktan sonra kaynağa ısıtılmış bir halde geri veriliyor Bu süreç bölgedeki biyolojik çeşitliliği tehdit edebiliyor
Yaz aylarında iklim krizinin de tesiriyle soğutma suyunun gereğince soğuk olmaması yüzünden birtakım reaktörlerde arıza yaşanabiliyor
Demircan Sinop ta soğutma suyunun Karadeniz den alınmasının uzun vadedeki risklerinin düşünülmesi gerektiğini söylüyor
Özellikle iklim değişikliği kaidelerinde yaşadığımız göz önüne alınırsa nükleer santraller müsilaj zelzele deniz suyu düzeylerinin yükselmesi üzere sürprizleri kaldıramayacak kadar riskli yapılardır diyen Demircan kelamlarına devam ediyor
Acil durum anında devreden çıkarılsa da santralin riskleri devam eder hatta kapatılmış bir santralin içinde kullanılmış ve veya kullanılmakta olan yakıt çubukları varsa tehlike her vakit vardır
NÜKLEER SANTRALLER GÜÇ GEREKSİNİMİNİN NE KADARINI KARŞILAYABİLİR
Bazı uzmanlar nükleer santrallerin öteki güç kaynaklarına kıyasla çok kıymetli üretim süreçleri çok uzun ve tabiat ile insan sıhhati açısından tehlikeli olduğunu söylüyor
Bazısı ise doğalgaz ve kömürde olduğu üzere nükleer santrallerin daima olarak güç sağlayabilmesi nedeniyle kritik olduğunu her adımı denetim altında atıldığı ve denetlendiği sürece nükleer reaktörlerdeki güvenlik tedbirlerinin sızıntı mümkünlüğünü ortadan kaldıracağını savunuyor
Greenpeace nükleer güç üretiminde en büyük sorunun bertaraf edilmesi mümkün olmayan ve binlerce yıl tehlikeli olmaya devam eden radyoaktif atık olduğunu söylüyor
Uluslararası Atom Gücü Ajansı na nazaran dünyada 263 bin ton kullanılmış nükleer atık süreksiz depolama tesislerinde tutuluyor
NÜKLEER GÜÇ MALİYETİ YÜZDE 23 ORANINDA YÜKSELDİ
Diğer taraftan uzmanlar nükleer gücün gerekli sera gazı salımı indirimlerini vaktinde gerçekleştirmekten uzak olduğunu söz ediyor
Uluslararası Güç Ajansı nın hazırladığı Güç Senaryosu na nazaran mevcut nükleer kapasitenin 2050 yılına kadar dörde katlanması halinde bile nükleer gücün dünya güç tüketimindeki hissesi yüzde 10 u aşmayacak
Bu da karbondioksit salımlarını yalnızca yüzde 4 ün altında bir düzeyde indirebilecek
Bu senaryonun hayata geçmesinin maliyeti ise yaklaşık 10 trilyon dolar
Diğer taraftan yenilenebilir güç alanında güç üretim ve depolama teknolojilerinin her gün geliştiği ve maliyetin düştüğü belirtiliyor
Dünya Nükleer Sanayi Durum Raporu WNISR bulgularına nazaran son on yıl içinde güneş gücü maliyeti yüzde 88 rüzgar gücü maliyeti yüzde 69 oranında düştü Nükleer gücün maliyeti ise yüzde 23 oranında yükseldi
PEKİ TÜRKİYE NEDEN NÜKLEERİ TERCİH EDİYOR
Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi Kıdemli Uzmanı ve İklim Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin Türkiye nin nükleer amaçlarının güç siyasetleri ile bağlı olmadığını düşünüyor
Akkuyu da Rusya nın üstlendiği bir yap sahip ol işlet modelinin yürütüldüğünü söyleyen Şahin alanda üretilecek gücün Türkiye ye yüksek fiyata satılmasını öngörüyor
Güneş ve rüzgar gücü potansiyeli yüksek olan Türkiye de nükleer gücün tercih edilmesinin siyasi bir karar olduğunu öne süren Şahin şu sözleri kullanıyor
Nükleer şu anda en kıymetli güç üretim usulü Dünyada güç dönüşümü rüzgar ve güneş üzerinden ilerliyor Türkiye ise bunu marjinal ve az kullanılacak bir şey olarak görüyor
ÇAĞI YAKALAYAMAMIŞ DURUMDALAR
Yenilenebilir güç ile nükleer gücün kıyaslanamayacağını söyleyen Şahin Rusya Ukrayna savaşından etkilenmeyen ülkeler yenilenebilir güç üretenler diyor ve kelamlarına devam ediyor
Türkiye güç siyasetlerini rüzgar ve güneş üzerinden dönüştürecek yenilikçilik seviyesine gelemedi Hem ekonomik hem de teknik nedenlerden ötürü muhakkak bir yerde ve sabit duran devasa santrallerin zarurî olduğu düşünülüyor Kömürün geleceğinin olmadığını anladıkları için nükleeri devreye sokmaya çalışıyorlar Çağı yakalayamamış durumdalar
Yenilenebilir güç sizi bağımsız kılarken yakıtı uranyum olan nükleer dışa bağımlılığı artırıyor
Uzmanlar önümüzdeki yıllarda global yenilenebilir güç kullanımının artacağı konusunda hemfikir
Stanford Üniversitesi tarafından derlenen bir araştırmaya nazaran gerekli finansman ve siyasi takviye olduğu takdirde dünyanın önümüzdeki 30 yıl içinde büsbütün sürdürülebilir bir güç üretim modeline geçmesi mümkün
Yenilenebilir olarak kategorize edilmeyen nükleer gücün bu dönüşümdeki rolünün ne olacağı bilinmiyor
Henüz kömür madenciliğinden vazgeçmemiş olan Türkiye nin bu süreçte nasıl bir yol haritası çizeceği de meçhul
Tüm gözler COP27 İklim Tepesi’nden evvel Türkiye nin kelam verdiği üzere Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi UNFCCC sekretaryasına sunması beklenen güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanı nda olacak
