Gürer Aykal, konser için geldiği İzmir’de prova öncesi soruları yanıtladı. İzmir seyircisiyle 1978 yılında İzmir Devlet Opera ve Balesi Elhamra Sahnesi’nde tanıştığını anlatan Aykal, “İzmir’e büyük bir sevgim vardı. İzmir’e gelmem gitmem o salona gidip gelmemle başladı. İzmir’deki Devlet Senfoni Orkestrası ülkemizdeki üçüncü devlet senfoni orkestrasıdır. Fırsat epey geldim, yönettim. İçlerinde öğrencilerim var” diye konuştu.
Pek çok ülkede konser verme talihi bulduğunu fakat Türk dinleyicisinin kendisi için çok özel olduğunu söz eden Aykal, şu değerlendirmede bulundu:
“Ben çok ulusalcı bir beşerim. Türk seyircisini hiç kimseye değişmem. Yıllar evvel İtalya’da okuduğum sıralarda küçük bir radyom vardı. O radyodan BBC’yi dinliyordum. Çok âlâ bir piyanistle konuşuyorlardı. BBC’nin muhabiri, ‘Sizce dünyada seyirciler nasıl?’ diye sordu. Adamın verdiği karşılık beni şaşırtmıştı. Dedi ki ‘Türk seyircisi gibisini görmedim.’ Evvel bir insan irkiliyor, sanki bir şey mi yaptılar, bir şey mi oldu diye. Hayır ona çok ‘bis’ yaptırmışlar, program bittiği halde onu bırakmamışlar, birçok kesim daha çaldırmışlar. Türk seyircisinden övgüyle bahsetti. Türklerin genç seyircisi çoktur. Dünyada genç seyirciyi yaratmak için orkestralar çalışır. Eyaletlerde kültür üniteleri bunun için çok çalışır. Türkiye’de ise gençler bu müziğe heves duyarlar, doğal kentlerinde orkestra varsa… Türk seyircisini hiçbir seyirciye değişmem.”
Aykal, şeflik eğitiminde kendisinden 8 yıl ders aldığı Ahmed Adnan Saygun’un isminin verildiği salonda orkestra direktörün kendisini gururlandırdığını belirtti.
Saygun’un kendisinin üzerinde emeği olduğuna değinerek, şunları kaydetti:
“Değerli bestekar Türkiye’nin sesini dünyada duyuran Ahmet Adnan Saygun’un ismine yapılmış bu salondan dolayı ülkem ismine, İzmir ismine gurur duyuyorum. Herkesin hocasının fotoğrafları vardır meskenlerinde. Ben de hocamın fotoğraflarını konutta birkaç yere koydum. Onu görür yanlışsız çalışırım, zira bilirim onun benden ne istediğini. Her gün ben hocamı anarım, her şeyi ondan öğrendim. 1907 doğumludur Cumhuriyet’in birinci bestecilerindendir. 27 yaşında Atatürk kendisine birinci Türk operasını yazdırır. O denli bir öğretmenin sınıfından geçmek, onun dizinin tabanında oturmak, 8 yıl öğrencisi olmak çok büyük onurdur, gururdur.
Benim bir keman öğretmenim vardı; Necdet Remzi Atak. 11 yaşında keman kısmında okurken 14 yaşımda eserler yazmaya başladım. Keman öğretmenim fark etti. Arkadaşlarımdan konseyi küçük orkestralar yapmaya başladım. Keman öğretmenim beni kompozisyon kısmında okumaya itti. Onun tabiriyle ‘Adnan’ın öğrencisi olacaksın.’ dedi. Yani keman öğretmenim beni Adnan Saygun’a, Adnan Saygun da beni orkestra şefi yapmak için nereleri okumam gerektiği hakkında yönlendirdi.”
Türkiye’de yetenekli genç müzisyenler bulunduğunu aktaran Aykal, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Orkestrada çalmak büyük bir şey. Dünyanın en hoş topluluğu bence bu. Burada çalabilmek için düzgün çalışmak lazım, partilere hazır olmak lazım. Şefin istediklerini birebir yapmak lazım. Zira şef bu kadar kişiyi tek lisanda topluyor. Hepsi istediği üzere çalsa çok karmaşık bir şey çıkar fakat şef bunu bir anlayış içinde çaldırıyor ve onlar da ona uyuyorsa bu kadar kişinin bir anlayış içinde olmasının verdiği tat, his, o vardıkları uzaydaki yer; tanım edemem büyük aziz bir şeydir. Burada çalmayı hak etmeleri için çalışmaları lazım. Orkestra şefleri için de çok çalışmak gerektiğini, yönetecekleri yapıtlara çok düzgün hazırlanmaları gerektiğini, yapıtların yanında ona hazırlayıcı yardımcı şeylerden de yararlanmak gerektiğini, belli kitaplar okuyarak belli müelliflerin o evrelerdeki fikirlerini, bestekarların o periyotta yaşadıklarını öğrenmeleri gerektiğini bilmek de faydalı oluyor. Zira yapıtlara hakim olmak için ona yakınlaşmanız lazım. Sadece notalar yetmiyor buna, öbür hislerle da kendimizi bezememiz lazım.”
GÜRER AYKAL KİMDİR?
* Müziğe babasının verdiği derslerle başlayan Gürer Aykal, 1953 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı’na girdi.
* Aykal, Necdet Remzi Atak’ın öğrencisi olarak keman kısmını bitirdikten sonra kompozisyon kısmına geçerek Ahmed Adnan Saygun’un sınıfından mezun oldu.
* Yurt dışındaki tecrübelerinden sonra 1973’te yurda dönen Aykal, Türkiye’de yasal olarak atanan birinci orkestra şefi oldu ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın şef yardımcılığına getirildi.
* Kazandığı başarılarla 1981’de “Devlet Sanatçısı” unvanıyla onurlandırılan Aykal, 1999’da kendi isteğiyle Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’ndan ayrılarak Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası’nı kurdu.
* ABD’de toplam 16 yıl şeflik ve genel müzik yöneticiliği yapan Aykal, 1991-2003 yılları ortasında El Paso Teksas Senfoni Orkestrası Daimi Şefliğini ve Genel Müzik Yöneticiliğini yürüttü ve ayrıyeten “Profesör Emeritus” unvanı aldı.
* Gürer Aykal, 2006 yılında Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesine (MSGSÜ) profesör olarak atandı.
* Birebir vakitte konservatuvarın “Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Ana Sanat Kolu Başkanlığı” misyonunu de üstlenen Gürer Aykal, Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası’nın daimi şefliğini ve genel müzik yöneticiliğini yürütüyor.
