Kamuoyunda ‘sansür yasası’ olarak bilinen 7418 sayılı ‘Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, TBMM Genel Kurulu’nda geçen hafta kabul edildi. Toplam 40 unsurdan oluşan kanunun 29. unsuru ise kamuoyunda en çok tartışma yaratan düzenleme oldu. Bu unsur, “Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” başlığı altında yeni bir kabahat çeşidi oluşturarak bu kabahati işleyenlere 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası verilmesini öngörüyor.
Aynı hususun ikinci fıkrasında ise failin cürmü gerçek kimliğini gizleyerek yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde verilen cezanın yarı oranında artırılmasını düzenliyor. Böylelikle 4,5 yıla kadar çıkabilecek bu ceza 2 yılın üstünde olduğu için yargılanan kişinin cezaevine konulması da gündeme gelecek.
Ceza hukuku profesörü olan Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Türkan Yalçın, sansür yasasının 29. hususunu kıymetlendirdi.
Yalçın, şunları söyledi:
“Düzenlemeye kanun tekniği açısından baktığımızda; bir sefer hususun başlığı, ‘Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma’. İçerisinde ise ‘gerçeğe alışılmamış bilgi’ sözü geçiyor. Kamu barışıyla ilgili bir düzenleme. Yani düzenlendiği yer prestijiyle kamu barışını koruyan hatalardan olduğu söz ediliyor ancak şimdiden kamu barışını bozdu.
Yasa unsurunda halk ortasında telaş, endişe yahut panik yaratma saikinden kelam edildiğine nazaran burada bir özel kast aranıyor. Bu cürmün işlenebilmesi için, kabahati işlediği argüman edilen kişinin özel bir kastla hareket etmesi lazım. Yani hedefinin bu olması gerekiyor. Halkı kaygı, kaygı yahut paniğe sevk etme biçiminde bir hedef taşıması gerekiyor. Pekala bu maksat neye yönelik olacak? Ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu tertibi ve genel sıhhatiyle ilgili olacak. Artık, bir sefer bu kavramların nasıl tanımlanacağı çok değerli sıkıntılardan birisi. Kim tanımlıyor, iç ve dış güvenlikle ilgili olduğunu, kamu sistemi ve genel sıhhati ilgilendirdiğini?
SADECE RESMİ MAKAMLARDAN VERİLEN BİLGİLER MİDİR GERÇEK: En çok doğal üzerinde tartışılan husus, ‘gerçeğe karşıt bilgi’. Bilginin gerçeğe ters olduğuna kim karar verecek? Yani yalnızca resmi makamlardan verilen bilgiler midir gerçek? Bilhassa Türkiye üzere hukuk devletinin, demokratik prensiplerin tam olarak yerleşmediği ve bu hususta çok önemli problemlerin yaşandığı bir ortamda son derece keyfi uygulamalara açık olan bir düzenleme.
Çok problemli olmayan düzenlemeler dahi büsbütün keyfi bir biçimde uygulanırken bu kadar keyfi uygulamaya açık bir düzenleme, çok önemli bir tehlike yaratıyor. 216. husus (Türk Ceza Kanunu’nun ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik yahut aşağılama’ kabahatini düzenleyen maddesi) mesela… 216. unsurdaki hatanın işlenebilmesi çok güç. Ancak her türlü tenkit, bir halde 216. unsura dahil ediliyor. Beşerler esasen bir şey söylemekten çekiniyorlar, korkuyorlar.
YARGIÇ, NİYET OKUMASINA GİRECEK: İfade özgürlüğü, yalnızca söylediklerimizin nasıl değerlendirildiğiyle ilgili bir özgürlük değil. Birebir vakitte bir bilgi oluşumunu gerektiriyor. Yani bir bilgiye sahip olarak bir kanıyı açıklarız. Bilgi verilmesi engelleniyor bu düzenlemeyle. Tam aykırısı, tahminen de gerçek bilgiler cezalandırılacak, biz gerçeğe ters bilgilerle baş başa kalacağız. Ya da kişinin kaygı, kaygı, panik yaratma saikiyle hareket ettiğine kim karar verecek? Derse ki kişi ‘Hayır, benim asla bu türlü bir maksadım yok’, yargıç niyet okumasına girecek, ‘Hayır, senin bu türlü bir emelin vardı’ diyecek. Son derece tehlikeli.
Sosyal medyada, bilhassa bir palavra durum çıktığında apansızın bir linç ortamı doğabiliyor. Ancak bizim tasamız, asıl bu bireylere değil, gerçek bilgiyi aktardığını düşünen ya da aktaran bireylere uygulanacağı tarafında. Yeniden külfetli bir periyotta yürürlüğe giriyor. En ufak bir tartışma yapılmasına müsaade verilmiyor.
ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK YOK, TÜREL GÜVENLİK YOK: Çok açık bir halde Anayasa 13, 26, 28’e alışılmamış. Bir de asıl, ceza hukukçusu olarak şunu söylemem lazım; kanunlarımızda ve Anayasa’da ‘kanunilik ilkesi’ var, yani hataların ve cezaların yasallığı. Bu prensip, yalnızca hatanın ve cezanın maddeyle ihdas edilmesi manasına gelmiyor; tıpkı vakitte kanunların açık olması, besbelli olması manasına geliyor. Bir normu okuyan kişi, hangi hareket kabahat, hangisi değil, bunu bilebilmesi lazım. Burada bir öngörülebilirlik yok, hukuksal güvenlik yok. O açıdan yasallık unsuruna de karşıt olan bir düzenleme.
DÜZENLEMENİN KENDİSİ SÖZ ÖZGÜRLÜĞÜNÜ YOK EDİYOR: Münasebetine baktığımızda, tabir özgürlüğünün değerine vurgu yapıyor, ‘demokratik toplum’ diyor. Hoş şeylerden kelam ediyor fakat düzenlemenin kendisi, tabir özgürlüğünü yok ediyor, demokratik toplumun temel prensiplerini yok ediyor. Hukuk devletinin tüm kurumlarıyla büsbütün var olduğu, yargının bağımsız olduğu, tarafsız olduğu bir ülkede şunu söyleyebiliriz; evet, düzenlemede zahmetler var fakat vakit içinde tolere edilir, yargı da aslında buna başvurmaz, kolay kolay kimseyi de cezalandırmaz. Lakin bizde maalesef bugüne kadar yaşananlar, nelerin yaşanabilecek olduğunun da haberini veriyor.
ZİHNİMİZE KARAKOL KURULUYOR: İnsanlar aslında fikirlerini açıklayamıyorlar. Ben, bir ceza hukuku hocası olarak, neyin kabahat olduğunu az çok bilen bir beşerim. Buna karşın ‘söylediklerim sanki nasıl anlaşılır’ diye bu kadar ince eleyip sık dokurken artık bu düzenlemeden sonra büsbütün zihnimize karakol kuruluyor. Yani biz, kendi kendimize o sansürü uygulayacağız ‘ya bu türlü anlaşılırsa ya başımıza bir şey gelirse’ diye. Aslında böyleydi birçok durumda. Artık maalesef bu, daha da çok artacak.”
