İNSANOĞLU
Her şey senin için insanoğlu;
Sevmek senin,
Sevilmek senin için.
*
Gençsin, gün olur sen de günaha girersin.
Bir his yaratır beşerde;
Tuhaf.
Senin için insanoğlu,
Senin için af.
*
Ne yazdımsa senin için,
Senin için;
Yaşamak.
Yaşamak yıllar uzunluğu.
Nasıl karanlık olur geceler, bilirsin.
Öylesine bir koyu,
Ölmek de senin için.
Ahmet Taner Kışlalı’nın 16 yaşında, Kabataş Erkek Lisesi’nde okurken tuttuğu günlükten, 1956
Gazetemizin muharriri ve eski bakan Ahmet Taner Kışlalı 23 yıl evvel bugün Ankara’da meskeninin önünde uğradığı bombalı akın ile ortamızdan ayrıldı. Onu hain bir atakla susturabileceklerini düşünenler yanıldılar. Zira o, ödünsüz duruşuyla yolumuzu aydınlatmaya, “Kemalizmin rol modeli” olmaya devam ediyor. Ahmet Taner Kışlalı’nın düşün insanı tarafını yakın arkadaşı Dr. Abdullah Kehale ve muharrir istikametini eşi Nilüfer Kışlalı Cumhuriyet’e anlattı. Aydın nedir sorusunun karşılığı ise Kışlalı’nın yeniliğini koruyan yazısında bâtın.
DR. ABDULLAH KEHALE: UYARILARINDA HAKLI ÇIKTI
“Çok bedelli dostum Ahmet Taner Kışlalı, yıllar öncesinden Türkiye’yi bekleyen tehlikeler konusunda çok kıymetli ikazlarda bulunmuştu. Ortadan geçen yıllar ne yazık ki Kışlalı’nın dehşetlerinin gerçekleştiği yıllar oldu.’ diyen Dr. Abdullah Kehale, ‘Laiklik tersi telaffuzlar yandaş medyanın yayın organlarından açıkça lisana getirilmekte, çeşitli kümeler kanunsuz şovlarını laik cumhuriyete meydan okuyacak boyutlara taşıyarak sokaklarda uzunluk göstermektedirler’ kelamlarıyla ‘Laik demokratik cumhuriyet hiç olmadığı kadar büyük bir tehlike ile karşı karşıya kaldığına dikkat çekti.
“Kışlalı’nın ‘Partiler demokrasisi önderler demokrasisine, daha doğrusu genel liderler diktatörlüğüne dönüşmüştür’ kelamları bugün daha da tasa verici boyutlara ulaşmış, tek bir iradenin buyruklarına uyma zorunluluğuna dönüşmüştür” diyen Kehale, “Kafalarda yaratılan kavram karışıklığı ile ‘Atatürk’e evet, Kemalizm’e hayır’ diyen bir zihniyet, toplumumuza hâkim olmaya başlamıştır. Kemalizm, yeni kurulan Türkiye’nin ekonomik, siyasi ve toplumsal problemlerine tahlil getirmiş, hasebiyle bir siyasal ideoloji olarak siyaset tarihinde yerini almıştır. Tam bağımsızlığı savunan bu prensipler dizini hem yurt dışından, hem de onların kelamından çıkmayan yerli uzantıları ile makûs gösterilmeye çalışılmış, Avrupa Birliği bir taraftan, Huntington üzerinden ABD öbür taraftan Atatürk unsurlarını artık izlemememiz gerektiğini, hatta fotoğraflarını bile devlet dairelerinden kaldırmamız gerektiğini küstahça bize dikte eder hale gelmiştir” tabirlerini kullandı.
ETNİK PROBLEMLERİN ÇÖZÜMÜ
Kehale, ‘Etnik temelli problemlerin tahlili ile ilgili olarak da Kışlalı’nın yeniliğini koruyan “Etnik meselelerin tahlili, ulus-devleti yıkmaktan geçmez. Ulusu oluşturan tüm bireylerin eşit hak ve özgürlüklere kavuşturulmasından, bölgeler ve sınıflar ortası çok dengesizliklerin giderilmesinden ve mahallî demokrasi anlayışının güçlendirilmesinden geçer. Farklılığı kurumsallaştırma tarafındaki her adım, yalnızca ülkenin geneline değil, bilhassa de Güneydoğu halkına ziyan verecektir. Toplumda etnik farklılıkları kurumsallaştıran model, Balkanlarda yerini bir kan gölüne terk etmiştir.’ Kelamlarını anımsatarak, ‘Yaşadığımız tarih, benzerlikleri kurumsallaştıran Atatürk’ün haklılığını kanıtlamıştır’ dedi.
Kehale, Kışlalı’nın özelleştirme ile ilgili telaşlarında da ne yazık ki haklı çıktığını belirterek kelamlarını, “vatandaşların paraları ile kurulan kamu iktisadi kuruluşlarını ‘babalar üzere satmak’ idare mahareti olarak görülmüştür. Kamu faydası gözetmeksizin yapılan özelleştirmeler sırf yeni zenginlerin türemesine neden olmuştur. Dünyada denenen ancak sonuçları olumsuz olarak tecrübelenen devlet garantisi verilerek yaptırılan yollar, köprüler, hastaneler ‘Kamu-Özel İşbirliği’ üzere süslü telaffuzlarla ısrarla daima birebir bireylere verilerek, kamu vicdanında karşılık bulamayan projelere dönüştürülmüştür” cümleleriyle tamamladı.
NİLÜFER KIŞLALI: İNANDIĞINI MÜELLİF, YAZDIĞI ÜZERE YAŞARDI
Eşi Nilüfer Kışlalı, Ahmet Taner Kışlalı’nın yazılarını yazma etabında ortamdan büsbütün soyutlandığına dikkat çekerken, “Yazıları öncesinde haberleri izlerken ya da bir şeyler okurken ufak notlar alırdı. Yazı yazacağı vakit de odasına kapanır ve 2-2.5 saatte yazısını yazardı” dedi. “O sırada kimseyle konuşmaz, telefon kabul etmezdi’ diyen Nilüfer Kışlalı, ‘Yazısını kimseye okutmaz, birinci olarak gazeteden okunması isterdi. Bu türlü bir alışkanlığı vardı. Artık neredeyse onu hiç görmeyen kızı Nilhan da yazı yazarken tıpkı biçimde davranıyor” sözlerini kullandı.
Eşinin hem çok bilgili, hem çok özgüvenli hem de çok mütevazı olduğunu söyleyen Nilüfer Kışlalı,’ kelamlarını “İnandığını muharrir ve yazdığı üzere yaşardı. Çok bilgiliydi. Ben daima etrafıma ‘Üniversiteye gitmedim fakat en yeterli üniversite hocasından 7/24 ders alıyorum’ derdim. Net bir insandı. Yaptığı işte daima uygun olmak isterdi, yarışı her vakit kendisiyleydi. Ve alçakgönüllüydü. İnsanlara asla doruktan bakmazdı; üste yükselmedi, aşağıya kök saldı. Ona daima hayrandım ve daima hayran kalacağım” diyerek noktaladı.
ATATÜRK’ÜN OTURDUĞU SANDALYEDE
Kışlalı ile Beyoğlu’nda vaktinde Atatürk’ün de gittiği “Rejans” lokantasına gitmiştik. Girişte en başta ve en sağdaki masanın Atatürk’ün oturduğu masa olduğunu ünlü İstanbul tarihçisi Jak Deleon’dan öğrenmiştim. Deleon’un söylediğine nazaran; lokantaya birlikte gittikleri arkadaşları, Atatürk’ün oturduğu iskemlenin ardının caddeye baktığını ve bu yüzden muteber olmadığını söylemişlerdi. Atatürk ise karşılığında “bu ülkede kendisini arttan vuracak adam olmadığını, telaş etmemelerini” vurgulamıştı. Ben bu olayı Kışlalı’ya anlattığımda bana tıpkı karşılığı vererek, Atatürk’ün oturduğu yere oturmuştu. Lakin ne yazık ki kısa bir mühlet sonra alçak bir suikastla hayatını kaybetti.
AHMET TANER KIŞLALI: ‘AYDIN’LAR VE ‘ENTEL’LER!
Geçen bayram günlerinde, gazetelerdeki koskoca bir ilan -herkes gibi- benim de dikkatimi çekti. EP mecmuasının kapağında şu kelamlar okunuyordu:
“Demokrasi çabası, Cumhuriyet gazetesindeki bürokratik zihniyet aşılmadıkça çok olumlu adımlar atamaz…”
Yapılan reklam başarılıydı. 1970’lerin -cezaevinden tünel kazarak kaçan- “Dev-Yol önderinin” nasıl bir akıl yürütme ile bu sava vardığını merak etmemek doğrusu olanaksızdı.
Dergiyi aldım, okudum. Okurken dilimin ucuna gelenleri okurlarımla paylaşmazsam rahat edemeyeceğimi anladım… Ancak aktüel olayların yükü, çok kişinin gülüp geçtiği bu sava benim mecburî karşılığımı geciktirdi,
***
12 Eylül sonrasının süratle çözülen insan bedelleri ve onu kolaylaştıran kavram düzensizliği içinde; evvel “uygar” ile “medeni”yi ayırmak gerekti. Ancak daha da değerlisi, “aydın” ile “entel”i ayırmak bir mecburilik oldu.
“Aydın”, kendini toplumundan sorumlu sayan insandır. “Entel” içinse toplum, yalnızca bir araçtır; hedef, “kendi kendini tatmin”dir..
“Aydın” gerçeği arar. “Entel” ise “moda olan düşünce”nin peşindedir.
İlhan Selçuk’un ‘tatlısu entelleri’ olarak nitelendirdiği -ve çok âlâ çözümlediği- bu eskinin “hızlı solcu”su dönekler, sanki hangi fikrin peşindeler?
Bir vakitler Atatürk’ü “sosyalizmi kurmadı” ve Lenin’in müsaadeden gitmedi diye eleştirirlerdi.
Tarih Lenin’i değil Atatürk’ü haklı çıkarınca, bu kere de süratli bir özgürlük ve demokrasi yanlısı kesildiler. 1990’larda bile tam olarak kurmakta zorluk çektiğimiz bir demokrasiyi, Atatürk’ün 1920’lerde niye kurmadığının hesabını sormaya başladılar.
“Aydın” için fikir tutarlılığı değerlidir. “Entel” ise ‘en ileride’ (!) görünmek uğruna her şeyi yapabilir.
Örneğin “resmi tarih” anlayışını yıkmak için Fatih Sultan Mehmet’i de sorgulayabilir; “İstanbul’u aldıktan sonra niye telefon şebekesi kurmadı” diye…
“Aydın”ı, çağdaş ve hakça bir sistem isteyenler alkışlarlar.
“Entel”lere takviye ise ekseriyetle sağcılardan gelir…
***
1970’li yıllarda Türkiye’nin ve dünyanın şartlarını yanlış pahalandıran kimi gençler ve onların “düşünce arkadaşları”, büyük bir düş kırıklığı yaşamışlardı.
Kimisi yanılgısını çok değerli ödedi. Kimisi de yanılgısını “topluma” çok değerli ödetti.
Kendi toplumlarındaki gelişmelerle inançları yıkılmayanlar; bu defa de dünyadaki gelişmeler üzerine buhrana düştüler. Ve “entelleştiler”…
Doyumu “para”da ya da Özalcı TV ve gazetelerin başköşelerinde aramaya başladılar.
“Dinci” ve “Kürtçü”lerden aldıkları “aferin”lerle de memnunluk buldular.
Ben ise Atatürk’e ve Atatürkçü fikirleri savunan Cumhuriyet’e yönelik akınların “düşünce” temellerini araştırdığımda, ekseriyetle fazla bir şey bulamadım. Lakin “ruhsal” temellerinde önemli bir ortak nokta yakaladığımı sanıyorum:
“Geçmiş ‘yanılgı’ ve ‘yenilgi’lerin acısı!..”
***
“Demokrasi çabası, Cumhuriyet gazetesindeki bürokratik zihniyet aşılmadıkça çok olumlu adımlar atamaz” suçlamasının cevabı da içinde gizlidir!
“Bürokratik zihniyet”ten kastın aslında “Atatürkçü bakış açısı” olduğu gözden uzak tutulmadan, sormak gerekir;
Niçin Cumhuriyet gazetesi, okur sayısının çok ötesinde, Türkiye’deki siyasal gelişmeleri bu ölçüde etkileyebilecek bir güce sahip?
Cumhuriyet gazetesi; şayet Atatürkçü çizgiden sapsaydı, bugün “Cumhuriyet”i numaralama sevdalılarının, “en büyük engel” olarak gördükleri pozisyonunu sanki koruyabilir miydi?
Cumhuriyet gazetesi gerçek çizgiyi koruduğu için güçlüdür, yoksa güçlü olduğu için savunduğu fikirler “doğru” görülmemektedir!.
Cumhuriyet tarihi, Kemalizmden kopan solun ne hale geldiğini gösteriyor.
“Yanlış bilinç” ve onun eseri olan “yanlış eylem”lerin yarattığı “büyük düş kırıklığı”nın bireyleri bazen nerelere ittiği de ortada: Kimisi “sol” Özalcı, kimisi “sol” dinci, kimisi “sol” Kürtçü oldu..
Ama Cumhuriyet gazetesi değişmedi. “Entel”lerin değil “aydın”ların gazetesi olma özelliğini korudu. Ve o nedenle de yenik ve güçsüz düşmüşlerin kızgınlığını çekecek kadar “güçlü” kaldı.
Çünkü, niyetler, lakin doğrulara oturdukları vakit güç kazanırlar!..
(Cumhuriyet, 16 Haziran 1993)
